Podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos w Domu Polskim zaprezentowano raport „Niesprawiedliwość podatkowa w Unii Europejskiej" autorstwa Polskiego Instytutu Ekonomicznego i Banku Gospodarstwa Krajowego. Z analizy wynika, że budżet unijny przez dziurawy system podatkowy traci astronomiczne kwoty. Straty wynikające z wykorzystywania międzynarodowych transakcji do oszustw podatkowych oraz unikania płacenia podatków zmniejszają dochody państw członkowskich UE o około 170 mld euro rocznie. W tej kwocie mieszczą się zarówno środki wyprowadzane przez wielkie korporacje (60 miliardów euro), jak i przez osoby zamożne (46 miliardów euro). Istotny wpływ na skalę zjawiska ma również olbrzymia luka VAT wynosząca wynosząca w krajach UE średnio 12 proc. Co przekłada się na kolejne 64 mld zł strat.
Kto traci najwięcej? Niemcy, Francja i Wielka Brytania. Raport wskazuje za to 6 krajów, które na całym procederze zyskują. To Belgia, Cypr, Holandia, Irlandia, Luksemburg i Malta. Kraje te celowo wdrażają takie regulacje prawne, które sprzyjają sztucznemu transferowaniu do nich zysków. Co więcej, kraje te często są także wykorzystywane przez międzynarodowe korporacje, jako państwa pośredniczące w dalszym transferowaniu zysków do tradycyjnych rajów podatkowych, takich jak Kajmany czy Wyspy Dziewicze.
Po prezentacji raportu odbyła się debata, w której uczestniczyli sekretarz generalny OECD Angel Gurria, premier Mateusz Morawiecki oraz minister gospodarki i finansów Francji Bruno Le Maire.
Morawiecki zaapelował w Davos do Komisji Europejskiej, by przygotowała przepisy ograniczające lukę vatowską w Unii. Jego zdaniem, mogłoby to zasilić budżet wspólnoty europejskiej. Zaznaczył tez, że podczas paneli, w których uczestniczy, namawia premierów, ministrów, prezydentów do tego, żeby zajęli się rajami podatkowymi i luką vatowską na poziomie europejskim. - Jeśli chcemy mieć ambitną politykę europejska dot. innowacji, klimatu, tzw. green deal, to myślę, że powinniśmy mieć również ambitny. Wpływy do takiego ambitnego budżetu można osiągnąć poprzez wyeliminowanie przynajmniej części nadużyć podatkowych – podkreślał Morawiecki wskazując na sukcesy Polski na tym polu. - Jeszcze przed 2015 r. Polska miała lukę VAT przekraczającą 25 proc. I był to jeden z gorszych wyników wśród krajów UE. Dziś ta luka spadła do 8 proc. A więc znacznie poniżej unijnej średniej – podkreślił Morawiecki dodając, że Komisja Europejska musi wziąć byka za rogi i wyeliminować podatkowe patologie.
Angel Gurria wskazał, że w przypadku przedsiębiorstw sprawa jest skomplikowana, a problem polega na tym, że firmy unikające opodatkowania nie robią tego nielegalnie. Korzystają wyłącznie z mechanizmów zawartych w przepisach prawa i można to oczywiście potępiać, ale jest to legalne. Konieczna jest, zatem zmiana prawa.
- Już nad tym pracujemy i rozwiązania zostaną zaprezentowane do końca roku. Naszym zdaniem potencjał wynosi tu 250 mld euro wpływów podatkowych rocznie – mówił.
Jeśli chodzi natomiast o unikanie opodatkowania przez osoby fizyczne dzięki współpracy międzynarodowej udało się stworzyć system automatycznej wymiany informacji bankowych między krajami. System przyniósł szybko ogromne efekty. - Dotychczas wymieniono już informacje o 50 mln kontach bankowych, na których znajdowało się aż 5 bilionów euro, czyli kwota odpowiadająca 1/3 amerykańskiego PKB. Dało to jasny sygnał kombinatorom, że nie ma się już gdzie ukryć, bo raportuje nawet Kiribati czy Nauru -mówił Gurria. Jak dodał w efekcie nastąpiła od razu fala dobrowolnego poddania się egzekucji fiskalnej, która dała wpływy podatkowe w wysokości 102 mld euro. - My nie chcemy wsadzać ludzi do więzień. Chcemy ich tylko opodatkować i właśnie to udało się zrobić – zapewnił szef OECD.
Francji Bruno Le Maire wskazał, że unikanie opodatkowania jest paliwem dla populizmu w Unii Europejskiej.
- Osoby fizyczne mieszkańcy Paryża czy Warszawy nie mają żadnej możliwości niepłacenia podatków. System jest szczelny i kupując każde dobro płacą VAT, dostając pensję płacą PIT. Jest to nieuniknione. Jednocześnie ludzie Ci nie są w stanie zrozumieć jak to możliwe ze największe firmy mogą nie płacić wykorzystując prawne machinacje – mówił Le Maire.
- Musimy się tą kwestią zająć. Chcąc mieć silną Europę musimy mieć sprawny o sprawiedliwy system podatkowy. Chciałbym, aby te 170 mld euro rocznie lądowało w budżecie unijnym wspierając projekty w Polsce czy Francji a nie leżało na kontach na Karaibach – dodał.
Jak dodał wspólnie z prezydentem Macronem popiera postulaty Polski w tej sprawie i liczy, że uda się szybko te zmiany wprowadzić najlepiej poprzez głosowanie zwykłą większością a nie jednomyślnością krajów.
