Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (w skróci KSSiP), aplikant co do zasady nie może podejmować zatrudnienia lub zajęcia. Wyjątkiem od tej zasady, jest zatrudnienie na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym oraz wykonywanie zajęcia o charakterze naukowym, dydaktycznym lub publicystycznym. W takich przypadkach podjęcie zatrudnienia lub zajęcia jest jednak uzależnione od spełnienia warunku, aby czynności te nie przeszkadzały w wykonywaniu obowiązków aplikanta.

To właśnie nad interpretacją tego przepisu procedowały niedawno sądy administracyjne. Sprawa dotyczyła aplikanta, który zwrócił się do Dyrektora KSSiP o zgodę na podjęcie działalności publicystycznej polegającej na redagowaniu autorskiego portalu internetowego o tematyce prawniczej.

Dyrektor KSSiP zgodził się na prowadzenie takiej działalności publicystycznej, ale jednocześnie wyraził sprzeciw wobec prowadzenia przez aplikanta działalności gospodarczej, a w szczególności korzystania z oferowanej przez korporację Google usługi reklamowy kontekstowej Google AdSense.

Na takim samym stanowisku stanął Minister Sprawiedliwości.

Organy uznały, że ta część aktywności, która jak przyjęto w swojej „zasadniczej" postaci nie będzie generować dochodów, nie będzie przeszkadzać aplikantowi w wypełnianiu obowiązków. Oceniły, że dopiero równoczesne korzystanie z oferowanej przez Google uslugi reklamy kontekstowej Google AdSense w ramach działalności gospodarczej, które ma stanowić dla aplikanta źródło dochodu przez powiązanie zarobkowego prezentowania reklam użytkownikom prowadzonego portalu o tematyce prawniczej jest aktywnością niezgodną ze statusem aplikanta.

Minister stwierdził, że korzystanie z Google AdSense nie jest związane z działalnością publicystyczną – jego istotą jest działalność reklamowa lub świadczenie usług elektronicznych. Powołano się przy tym na regulamin usługi, zgodnie z którym „użytkownikowi przysługuje wynagrodzenie związane z liczbą ważnych kliknięć reklam, ważnych wyświetleń reklam lub innych czynności wykonywanych w związku z wyświetlaniem reklam w jego składnikach majątku, przy czym liczby te każdorazowo określa Google".

Aplikant zaskarżył niekorzystne dla siebie rozstrzygnięcie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze podniósł, iż organy dokonały błędnej wykładni art. 47 ust. 1 polegającej na przyjęciu, że z mocy samej ustawy aplikant nie może prowadzić działalności gospodarczej.

WSA w Warszawie przyznał aplikantowi rację, i uwzględnił skargę. W ocenie sądu, ustawodawca w art. 47 ust. 1 nie wprowadził zakazu prowadzenia przez aplikanta działalności gospodarczej, o ile działalność ta będzie odpowiadała warunkom określonym w tym przepisie. – Jeżeli intencją ustawodawcy byłoby zakazanie prowadzenia przez aplikanta działalności gospodarczej, to zakaz ten wynikałby wprost z przepisu, tak jak uczyniono to np. w ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne – wskazał WSA.

Korzystnym rozstrzygnięciem aplikant nie cieszył się długo. Na skutek skargi kasacyjnej Ministra Sprawiedliwości wyrok uchylił Naczelny Sąd Administracyjny.

W orzeczeniu z 13 listopada 2015 roku NSA wytknął, iż sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w żaden sposób nie odniósł się do prezentowanego przez Ministra Sprawiedliwości stanowiska w zakresie wykładni art. 47 ust. 1. W istocie nie wyjaśnił w sprawie zagadnienia o znaczeniu podstawowym, a mianowicie, czy w świetle art. 47, aplikant, podejmując zajęcie publicystyczne polegające na redagowaniu internetowego portalu prawniczego, mógł jednocześnie korzystać z oferowanej przez Google odpłatnej usługi reklamy kontekstowej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 listopada 2015 r. (sygn. akt I OSK 891/14)