Problem dotyczy brzmienia art. 117 § 5 k.p.c.
Przepis ten zakłada, że strona zwolniona od kosztów sądowych może liczyć na ustanowienie pełnomocnika z urzędu, jeśli sąd (a dokładnie referendarz sądowy) uzna udział prawnika w sprawie za potrzebny.
W ocenie adwokata ze Starogardu Gdańskiego, autora skargi do Trybunału Konstytucyjnego, powyższe rozwiązanie jest sprzeczne z zasadą sprawiedliwości społecznej, równości oraz godzi w prawo do sądu.
„Okoliczność braku dostatecznych środków materialnych częstokroć jest niezależna od danej strony. Ta okoliczność ma znaczenie dla stwierdzenia, że norma art. 117 § 5 k.p.c. w sposób nieuprawniony ogranicza prawa osoby ubogiej do uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej. Taka bowiem okoliczność świadczy niewątpliwie o naruszeniu zasady równości wobec prawa z tego tylko względu, że dana osoba nie posiada środków niezbędnych do pokrycia wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego z wyboru" – zaznacza się w piśmie do TK.
Czytaj także:
Jak czytamy w skardze, w razie posiadania odpowiednich zasobów stronie zawsze przysługuje prawo do skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – bez względu na ocenę sądu w zakresie zasadności jego ustanowienia.
„Inaczej sprawę ujmując, strona posiadająca odpowiednie środki materialne nie doznaje ograniczeń w dostępie do pomocy prawnej, a w jej przypadku prawo do sądu jest w pełni realizowane" – wyłuszcza autor skargi konstytucyjnej.
Przypomina w niej również, że sędzia co do zasady nie ma obowiązku pouczać osoby działającej przed nim bez pełnomocnika. Zobligowany do tego staje się bowiem dopiero, gdy w toku sprawy dostrzeże nieporadność strony, co nie jest jednak równoznaczne z możliwością ustanowienia mu prawnika z urzędu. Do tego potrzebny jest wniosek.
„Taki ponowny wniosek albo może nie zostać złożony przez stronę, albo może zostać złożony już po wystąpieniu nieodwracalnych skutków samodzielnego działania strony" – czytamy w skardze.
Sygnatura akt: SK 97/19
