Samorząd notariuszy podpisał we wtorek porozumienie z Ministerstwem Cyfryzacji w sprawie budowy elektronicznych baz aktów notarialnych. Mają ułatwić szybki dostęp np. do umów sprzedaży nieruchomości, intercyz małżeńskich czy testamentów. Dziś, choć komputery są w notariacie powszechne, same akty notarialne i ich bazy wciąż funkcjonują na papierze.
Powoli gonimy Zachód
Tworzenie nowych baz ma przybliżyć polski notariat do standardów Europy Zachodniej.
– W większości krajów Europy cyfryzacja notariatu jest już powszechna. We Włoszech ok. 80 proc. wszystkich aktów notarialnych ma tylko formę cyfrową – twierdzi Mariusz Białecki, prezes Krajowej Rady Notarialnej.
Podaje przykład działania takich systemów. Dzięki istnieniu centralnego repozytorium aktów notarialnych będzie można szybko uzyskać treść aktu dotyczącego nieruchomości położonej z dala od miejsca zamieszkania jej właściciela.
– Gdy mieszkaniec Warszawy zechce potwierdzić własność nieruchomości z Wrocławia, nie będzie musiał jechać nad Odrę po odpis aktu notarialnego – zapewnia szef KRN.
Komputer rejenta nie zastąpi
Przedstawiciele notariatu zauważyli jednak, że notariusza nie da się całkowicie zastąpić elektroniką. Musi on fizycznie spotkać się z osobą zawierającą umowę, by stwierdzić jej tożsamość, a jeśli trzeba, również poczytalność.
Dlatego jeśli np. Polak przebywający za granicą będzie chciał sprzedać swoją nieruchomość w Polsce, musi fizycznie stawić się wraz z nabywcą przed polskim notariuszem.
– Być może w przyszłości przyjdzie do notariusza w innym kraju, gdy druga strona transakcji stawi się przed polskim rejentem. To jednak sprawa przyszłości. Wymagałaby nie tylko budowy systemów elektronicznych, ale też odpowiednich porozumień międzynarodowych, podobnych do tych o pomocy policyjnej i sądowej – przewiduje Mariusz Białecki.
Na razie nie wiadomo, jak długo potrwają prace nad nowymi bazami danych. Minister cyfryzacji Anna Streżyńska zapewnia, że jej resort będzie służył doświadczeniem m.in. w tworzeniu architektur i konfiguracji systemów informatycznych.
– Są środki unijne na takie przedsięwzięcia, a naszą rola jest sprawić, by te systemy nie były wyceniane ponad ich wartość – informuje Streżyńska. Akty prawne związane z cyfryzacją notariatu ma jednak przygotować inny resort – sprawiedliwości.
Jak przewiduje prezes KRN, po uruchomieniu baz aktów notarialnych szybki dostęp początkowo będzie możliwy tylko do aktów powstałych od dnia ich uruchomienia. W ciągu kilku kolejnych lat nastąpi wprowadzenie do baz aktów archiwalnych mających do dziesięciu lat. Starsze i tak są przekazywane do archiwów sądowych.
Wszyscy mają e-podpis
Niezależnie od wtorkowego porozumienia cyfryzacja notariatu postępuje. Jak zapewniają członkowie KRN, już dziś wszyscy notariusze posługują się kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Jeszcze w tym roku ma zostać uruchomione bezpośrednie połączenie kancelarii notarialnych z systemem ksiąg wieczystych. W ten sposób czynności notarialne będą natychmiast rejestrowane w tych księgach.
Masz pytanie, wyślij e-mail do autora, p.rochowicz@rp.pl
Łatwy dostęp do testamentu
Zawarte we wtorek porozumienie Ministerstwa Cyfryzacji z Krajową Radą Notarialną przewiduje:
- utworzenie ogólnopolskiego elektronicznego repozytorium aktów notarialnych,
- umożliwienie elektronicznego poświadczania podpisów oraz dokumentów elektronicznych,
- wdrożenie projektu elektronicznych wypisów, odpisów i wyciągów aktów notarialnych,
- ułatwienie składania wniosków do Krajowego Rejestru Sądowego,
- utworzenie ogólnopolskiego rejestru umów majątkowych małżeńskich,
- utworzenie ogólnopolskiego rejestru testamentów.
Porozumienie zawarto na rok. W tym czasie mają powstać odpowiednie projekty systemów informatycznych i aktów prawnych.
