Kto wygra: sędzia czy śledczy

[srodtytul]Edward Zalewski, śledczy[/srodtytul]

Tłumaczy, że chce zmienić mentalność prokuratorów. – Chcę, by stali się niezależnymi, odważnymi profesjonalistami – mówi. – Teraz denerwuje mnie często ich strachliwość i zurzędniczenie. Chcę, by człowiek, idąc do prokuratury, wiedział, że idzie do fachowego organu i choć nie zawsze każda sprawa będzie załatwiona po jego myśli, to na pewno będzie załatwiona fachowo.

Pracę w Prokuraturze Rejonowej w Legnicy zaczął w 1981 r. Jedno z jego pierwszych śledztw dotyczyło wypadku drogowego, który został zakwalifikowany jako katastrofa w ruchu lądowym. Uznany w lokalnym środowisku lekarz po pijanemu wracał samochodem z Lubina do Legnicy. Uderzył w malucha. Jadąca nim młoda kobieta została kaleką. Lekarz próbował wywinąć się od kary. – Koledzy stanęli za nim murem. Doszło do paradoksalnej sytuacji, że rannej w wypadku dziewczynie nikt nie chciał wystawić opinii o stanie zdrowia, a nawet jej leczyć, tłumacząc to formalnymi przeszkodami – mówi Zalewski.

Zarzut spowodowania katastrofy zdawał się karkołomny, bo zgodnie z ówczesnymi przepisami katastrofa miałaby miejsce, gdyby zginęło w niej co najmniej osiem osób. Ale Zalewski go obronił. – Wychwycił, że pijany lekarz, jadąc zygzakiem, omal nie staranował wozu, którym jechała drużyna straży pożarnej – twierdzi rozmówca „Rz”.

– Lekarz dostał 3,5 roku więzienia i odsiedział prawie cały wyrok – wspomina Zalewski.

Raz zażądał kary śmierci. Mężczyzna zamordował siostrę dziewczyny, która nie chciała się z nim spotykać. Wcześniej obie kobiety bił i zgwałcił. – Byłem pewien, że jeżeli ten człowiek wyjdzie z więzienia, znowu zabije. Dlatego zażądałem kary śmierci – tłumaczy Zalewski i zastrzega, że nie jest jej zwolennikiem. Gdy się jej domagał, nie było kary dożywocia. – Mogłem zażądać 25 lat, co oznaczało izolację tego człowieka tylko na jakiś czas, albo kary śmierci. Wybrałem to drugie – mówi. Morderca dostał 25 lat.

– Ma prokuratorskiego nosa – mówi o Zalewskim policjant z Legnicy i wspomina sprawę zabójstwa noworodka. Matka twierdziła, że jej mąż utopił dziecko. Zalewski postawił mężczyźnie zarzut, ale sprawa nie dawała mu spokoju. Skazany pół roku siedział w areszcie i wciąż mówił: „Żona wysłała mnie po leki, gdy wróciłem, dziecko nie żyło”. – Zalewski zdecydował: ściągamy wariograf – opowiada rozmówca „Rz”. – Okazuje się, że podejrzany mówi prawdę.

Po nim miała być zbadana kobieta. Zgasło światło. – Tak pani kłamie, że aż prąd trzasnął – rzucił funkcjonariusz. Po chwili usłyszał: „To ja powiem, jak było naprawdę”. To kobieta zabiła dziecko, bojąc się gniewu męża.

Rozmówcy „Rz” twierdzą, że Zalewski potrafi wycisnąć sprawę jak cytrynę. Jak wtedy, gdy zabrał się za drobnego złodzieja, a wytropił gang. Po serii jego dociekliwych pytań złodziej wyznał: „I jeszcze karpie kradłem w stawach”. – Okazało się, że nie działał w pojedynkę, ale był to dobrze zorganizowany proceder. Kwitł ponad dwa lata. Karpie były wstawiane później do restauracji – wspomina Zalewski.

W 1990 r. został wiceszefem ówczesnej Prokuratury Wojewódzkiej w Legnicy, dwa lata później jej szefem. Walczył o skazanie milicjantów za zajścia lubińskie w 1981 r. Choć zajmował kierownicze stanowisko, sam chodził do sądu. Ostatni raz oskarżał w tej sprawie w 2007 r. – Zawsze lubiłem bezpośrednie starcie na sali sądowej – przyznaje.

Gdy ministrem sprawiedliwości został Zbigniew Ćwiąkalski, powołał Zalewskiego na szefa wrocławskiego Biura ds. Przestępczości Zorganizowanej Prokuratury Krajowej. Wtedy sprawa korupcji w piłce nożnej nabrała rozpędu. – To profesjonalista i bardzo uczciwy człowiek. Wymagał od nas wysiłku, rzetelności i uczciwości w tym, co robimy, ale też dawał poczucie bezpieczeństwa – mówi „Rz” prokurator Anna Zimoląg, jego dawna podwładna.

W maju 2006 r., za rządów PiS, Zalewski trafił do wydziału postępowań sądowych, zwanego prokuratorską zsyłką. – Usłyszałem, że nie daję nadziei na realizowanie nowych zadań stojących przed prokuraturą. Ale nie mam pretensji. Dwa lata pracy w sądówce dały mi dystans i inne spojrzenie na prokuraturę – twierdzi.

W 2009 r. media wytknęły mu, że pracując w Legnicy, dał zgodę na przesłuchanie przez SB osadzonego w areszcie działacza opozycji. – Zrobiłem to w zastępstwie kolegi, to była formalność – przekonywał.

– Nigdy nie prowadziłem spraw politycznych, gdybym to robił, dawno by je wyciągnięto – zapewnia „Rz”.

O przynależności do PZPR mówi: – Byłem młody, zapisałem się, ale moja obecność w partii miała bardziej formalny niż rzeczywisty charakter. Ani z tego powodu nie byłem lepiej traktowany, ani mi to nie pomogło w karierze, na co zresztą nie liczyłem.

Od marca 2009 r. jest prokuratorem krajowym. Jak radzi sobie w tej roli? Bywa postrzegany jako człowiek jednej opcji politycznej – PO. Takie komentarze pojawiły się np., gdy jesienią 2009 r. rzeszowska prokuratura postawiła zarzuty byłemu szefowi CBA Mariuszowi Kamińskiemu za bezprawne działania w związku z aferą gruntową. Decyzja o ich postawieniu zapadła po naradzie w Prokuraturze Krajowej.

W tym samym czasie „Rz” ujawniła aferę hazardową. Zalewski przekonuje, że prokuratorzy z Rzeszowa prosili o konsultacje. – Nie jestem związany z żadną opcją polityczną, jestem człowiekiem prokuratury – zaznacza.

Co mu się udało? – Zabrać sprawę dotyczącą Janusza Palikota z Lublina i przekazać ją daleko od miasta, w którym może mieć wpływy – ocenia Zbigniew Wassermann (PiS).

– Jego sukcesem było przeciwstawienie się postawieniu zarzutów dziennikarzom – uważa Ryszard Kalisz (SLD). – Błędem to, że utrzymuje na stanowiskach prokuratorów związanych z PiS, którzy nie działają profesjonalnie.

Swojemu środowisku Zalewski naraził się, krytykując ściganie dziennikarzy za podanie informacji ze śledztwa. Przeniósł sprawę, a wiceszefa krakowskiej prokuratury odwołał. Ta sprawa i przeniesienie śledztwa dotyczącego wpłat na kampanię Palikota – jak wynika z nieoficjalnych informacji – nie spodobały się prokuratorom. Zaważyły na tym, iż Rada Prokuratorów na stanowisko prokuratora generalnego rekomendowała Andrzeja Seremeta.

[srodtytul]Andrzej Seremet, sędzia[/srodtytul]

To typ prymusa. – Uporządkowany, bardzo pracowity, zdolny i systematyczny – mówią o nim koledzy sędziowie. – Elokwentny, ładnie pisze uzasadnienia wyroków, rzetelny i ceniony.

– Ale dla Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego w Krakowie, gdzie orzeka, było niespodzianką, że 51-letni Andrzej Seremet zgłosił swą kandydaturę na prokuratora generalnego – przyznaje rzecznik tego sądu Wojciech Dziuban.

To zgłoszenie nie wymaga jakiejkolwiek zgody prezesa sądu, więc co najmniej część kolegów Seremeta do czasu ujawnienia listy kandydatów na prokuratora generalnego o jego decyzji nie wiedziała.

– Jesteśmy dumni, że to nasz kolega jest jednym z dwóch ostatecznie wybranych po przesłuchaniach przez Krajową Radę Sądownictwa kandydatów. Szczerze mu kibicujemy – zapewnia rzecznik Sądu Apelacyjnego.

– Krajowa Rada Sądownictwa dobrze wybrała – wtóruje mu inny sędzia z Krakowa. – Andrzej Seremet nie ulega emocjom, jest rozsądny i doświadczony. Nigdy nie było do jego pracy zarzutów.

Seremet jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Studia skończył w 1983 r. Pracę magisterską pisał u nieżyjącego już prof. Wojciecha Bartla w Katedrze Historii Powszechnej Państwa i Prawa UJ – o ewolucji parlamentu angielskiego od 1641 r. do reformy Greya w 1832 r. W katedrze pracował wtedy prof. Stanisław Grodziski. Seremeta – podobnie jak prof. Andrzej Zoll – z tego czasu nie pamięta. W NZS ówczesny student też nie był na tyle aktywny, by kojarzył go Jan Rokita, który studiował wówczas prawo.

Kariera zawodowa Seremeta rozwijała się szybko. W styczniu 1986 r. został asesorem w Sądzie Rejonowym w Tarnowie. Rok później był już sędzią tego sądu. W grudniu 1990 r. został sędzią Sądu Wojewódzkiego w Tarnowie.

– Jak na tamte lata to bardzo szybki awans zawodowy – zauważa Dziuban.

Wkrótce potem Seremet wyjechał w półtoraroczną podróż po USA. W skąpych wypowiedziach dla mediów mówił, że odwiedzał m.in. rodzinę i znajomych. Potem wrócił do zawodu. 

Od 1997 r. orzeka w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie. O to, by tutaj trafił, zabiegał Włodzimierz Olszewski, były rzecznik interesu publicznego i były przewodniczący wydziału karnego, w którym Seremet dzisiaj pracuje. 

– Ceniłem jego orzecznictwo, ale i pozytywne cechy osobiste. Wyróżniał się – mówi „Rz” Olszewski. – Nigdy się na nim przez te lata nie zawiodłem – dodaje, nie kryjąc zadowolenia, że jest kandydatem na prokuratora generalnego.