Odpowiedź Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 września 2009 r. na pytanie "RZ" dotyczące obowiązku odbycia służby przygotowawczej przez księgowego zatrudnionego w jednostce samorządowej na zastępstwo

W świetle powyższego, kierując się zasadami wykładni językowej i celowościowej można stwierdzić, że obowiązek odbycia służby przygotowawczej odnosi się tylko do osób podejmujących pracę po raz pierwszy na stanowisku urzędniczym bądź kierowniczym stanowisku urzędniczym. Stosownie do postanowień art. 19 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, służbę przygotowawczą organizuje się dla pracownika, o którym mowa powyżej - w czasie trwania zawartej z nim umowy o pracę na czas określony (nie dłuższy niż 6 miesięcy, czyli de facto pierwszej umowy o pracę - vide art. 16 ust. 2 tej ustawy).

Za takim kierunkiem interpretacji przemawia również brzmienie, przytoczonego w części pierwszej wyjaśnień, przepisu art. 16 ust. 3 analizowanej ustawy, ustanawiającego definicję „osoby podejmującej po raz pierwszy pracę”.

Mając na uwadze istotę pytania wypada także wskazać na art. 16 ust. 1 zdanie 2 ustawy o pracownikach samorządowych wskazujący, że jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Zatrudnienie osoby na zastępstwo w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego nie wymaga przeprowadzenia naboru (vide art. 12 ust. 2 danej ustawy). Tym samym, jakkolwiek umowa o pracę na czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy jest szczególnym rodzajem umowy o pracę zawieranej na czas określony [vide art. 25 § 1 zdanie 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2FAEF19A2141D7F30FEAF2A933A7DF46?id=76037]Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.[/link])], która rozwiązuje się - co do zasady - z dniem powrotu zastępowanego pracownika do pracy, to jednak w przypadku zatrudnienia w administracji samorządowej osoby „na zastępstwo głównego księgowego”, dyspozycja wskazująca na konieczność odbycia służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym wydaje się - względem tej osoby - nie mieć zastosowania. Celem tej umowy jest bowiem zapewnienie wyłącznie okresowego zastępstwa pracownika samorządowego w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (zatem trudno przyznać danemu stanowisku status „wolnego”).

Ponadto, za powyższym wnioskiem przemawia także systematyka przepisu art. 16 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych na gruncie którego ustawodawca rozdzielił kwestie: nawiązywania stosunku pracy pracownika samorządowego - umowa o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony (zdanie 1) oraz zatrudniania na podstawie umowy o pracę na czas określony innego pracownika „na zastępstwo” w związku z usprawiedliwioną nieobecnością pracownika samorządowego w pracy (zdanie 2).

[i] Wioletta Paprocka

Rzecznik Prasowy MSWiA[/i]