Witold waszczykowski: Boris, brexit, a co z Brytanią?

Wszystko wskazuje na to, że wraz ze zdecydowanym zwycięstwem konserwatystów brytyjskich pod wodzą Borisa Johnsona zrealizowany zostanie slogan „get Brexit done". Boris Johnson doszedł do rezultatów wyborczych Margaret Thatcher. W rywalizacji z Partią Pracy odnotował wiele sukcesów. Odbił wiele okręgów. Dziś jest niekwestionowanym władcą Wielkiej Brytanii. Sukces osobisty jest zasługą determinacji, osobistego zaangażowania, szczególnych umiejętności retorycznych, zdolności aktorskich i pieska przy urnie wyborczej. Bo wszyscy kochamy naszych braci młodszych. Ale czy to wystarczy i czy będzie to przywódca na miarę Żelaznej Damy?

Jeszcze Farage

Może jeszcze w tym roku zdominowany przez zwolenników Borisa parlament przegłosuje odpowiednie decyzje, które wejdą w życie zgodnie z planem, czyli 31 stycznia przyszłego roku. Potem nastąpi okres przejściowy. Dziś planowany do końca 2020 roku. I to są w zasadzie wszystkie pewne fakty. Poza faktami jest ideologia lub pobożne życzenia. Boris Johnson wielokrotnie zapewniał jednak, że choć Wielka Brytania wyjdzie z Unii, to nie wyjdzie z Europy.

Przepraszam, jeszcze Nigel Farage zapowiedział odejście z polityki. W poniedziałek wieczorem zagadnąłem go, czy nie czuje się przegrany i wyeliminowany z europarlamentu i Izby Gmin w Londynie? Odparł uradowany, że nie, gdyż jego idea, o którą zabiegał – realizuje się. Wielka Brytania wyjdzie z Unii, a on z polityki i wróci do biznesu.

Exit: kiedy i jaki?

Tak zatem konserwatyści i eurosceptycy wygrali bitwę o opuszczenie Unii, w której nie mogli się pogodzić z niemiecko-francuską dominacją, zapędami federalistycznymi, jedną walutą, biurokracją, brakiem kontroli nad przepływem ludzi i wieloma innymi niedogodnościami. Zwycięska bitwa trwała prawie trzy lata, ale nie rozstrzyga przyszłych relacji Londynu z Brukselą.

Boris Johnson uzyskał silny i niekwestionowany mandat do rozmów z Unią. Jednak Unia jest też zdeterminowana, by rozmawiać o przyszłości jednym głosem: dotychczasowego negocjatora francuskiego (!) Michela Barniera i irlandzkiego (!) komisarza ds. handlu Phila Hogana. Przypadek? Nie sądzę!

Wiemy, że Johnson będzie zmierzał do minimalistycznej umowy handlowej, która nie obejmie politycznych aspektów współpracy, jak koordynacja polityki zagranicznej, przepływu ludzi, ceł. Na jakich zasadach będzie oparta, czy WTO? Dziś nie wiadomo. Wiadomo, że to będą trudne negocjacje o taryfach, kwotach czy standardach i normach. To tysiące porozumień! Nie wiemy, jak długo mogą trwać negocjacje i czy będzie potrzeba wydłużenia okresu przejściowego. Negocjacje z Unią będą się toczyły równocześnie z negocjacjami z innymi partnerami Wielkiej Brytanii na świecie. To nie będzie jednoznaczna sytuacja. Równolegle negocjacje z USA i Unią np. w sprawach rolnictwa czy medycyny, gdzie obowiązują ekstremalnie inne standardy, nie przyczynią się do szybkiego dealu z żadną ze stron.

Brytania w świecie

Poza negocjacjami z Unią bardzo ważne będą negocjacje ze światem zewnętrznym. Już premier May zapowiadała alternatywne rozwiązania przez porozumienia z krajami dawnego imperium brytyjskiego. Oczywiście najważniejsze będzie ułożenie sobie relacji z dawną kolonią, czyli ze Stanami Zjednoczonymi. Ale ważne też będą relacje z Kanadą, Australią, Nową Zelandią czy RPA. To bogate kraje. Okazją mogą być porozumienia z Indiami, Pakistanem, Bangladeszem. To wielkie rynki zbytu. Wielu analityków nurtuje pytanie, czy Johnson i Trump spróbują stworzyć alternatywny system ekonomiczny na obszarze transatlantyckim, a może i ponad nim.

Wyjście Zjednoczonego Królestwa z UE stawia pod znakiem zapytania przyszłość tego kraju. Szczególne, przejściowe rozwiązania dla Irlandii Płn. mogą doprowadzić do zjednoczenia całej Irlandii. Tuż po wyborach ogólnobrytyjskich ponownie uaktywnili się Szkoci. Zamanifestowali chęć kolejnego referendum ws. suwerenności. Ok. stu lat temu rozpadało się imperium brytyjskie. Na naszych oczach może rozpaść się Zjednoczone Królestwo.

Wielka Brytania poza Unią odzyska wiele swobody w polityce zagranicznej. Jednocześnie, dopóki nie wejdzie do innej struktury ekonomicznej, będzie musiała stawiać czoło samodzielnie wyzwaniom takim jak Rosja, Chiny czy Iran. Oczywiście, przypominając słowa Johnsona, że wychodząc z Unii, Brytania nie wychodzi z Europy, powinniśmy zrobić wszystko, aby utrzymać więzy z Londynem. Paradoksalnie, problemy bezpieczeństwa międzynarodowego mogą być podstawą ścisłej współpracy. Ta kwestia jest w żywotnym interesie Polski.

Truizmem jest przypominanie o milionie Polaków na Wyspach, o polskiej nadwyżce w handlu czy potrzebie utrzymania zobowiązań budżetowych Londynu wobec Unii, z których korzystamy.

Wielka Brytania to druga gospodarka europejska. To światowe mocarstwo nuklearne, stały członek Rady Bezpieczeństwa ONZ. To kraj zaawansowanej technologii i nauki. Światowy ośrodek finansjery. Ojczyzna języka angielskiego, powszechnego dziś kodu komunikacyjnego. To kraj dyktujący popkulturę. I kraj najlepszej ligi piłkarskiej na świecie.