Sami określimy tempo zmian

[wyimek][b][link=http://www.rp.pl/artykul/431523.html]Komentarz wideo[/link][/b][/wyimek]

[b]Jaka jest szansa, by Związek Polaków na Białorusi mógł mieć demokratycznie wybrane władze i działać bez przeszkód? Na razie faktycznie istnieją dwa związki, jeden uznawany przez Mińsk, drugi przez Warszawę.[/b]

[b]Siarhiej Martynau:[/b] Przede wszystkim musimy sobie uświadomić, że mówimy o białoruskiej organizacji społecznej, którą tworzą obywatele Białorusi uważający się za etnicznych Polaków. Na jesieni 2009 roku miała ona swój zjazd i w sposób demokratyczny wybrała nowe kierownictwo (ze Stanisławem Siemaszką jako prezesem – red.). Mieszanie się państwa białoruskiego, a tym bardziej państwa polskiego do spraw ZPB do niczego dobrego nie doprowadzi. Niech ta organizacja sama rozwiązuje swoje problemy, w tym problem ludzi, których nie zadowolił wynik wyborów władz ZPB. Działacze społeczni powinni się sami między sobą porozumieć.

[b]Byłem w 2009 roku na dwóch zjazdach Związku Polaków na Białorusi – także na wiosennym, który wybrał zupełnie inne kierownictwo organizacji z Andżeliką Borys na czele. Kilka tysięcy ludzi zwróciło się do władz Białorusi z apelem, by zezwolono im na działalność. Czemu nie dać im takiej możliwości, dlaczego nie mogą mieć takiej organizacji, jaką chcą?[/b]

Trzeba rozmawiać o tym z kierownictwem ZPB. O ile wiem, szefowie związku proponowali, by działać razem i wspólnie organizować wybory w związku. Działacze społeczni sami powinni decydować o swoim losie, nie szukając wsparcia gdzie indziej.

[b]Mamy jednak jeden Związek Polaków na Białorusi z panem Siemaszką i drugi z panią Borys – to pozostaje problemem między naszymi państwami.[/b]

Potrzebne jest porozumienie szefa organizacji i przywódcy tej drugiej grupy. Rząd Białorusi i MSZ tym się nie zajmują.

[b]A jak – poza drażliwą kwestią Związku Polaków – ocenia pan stosunki z Polską, w tym gospodarcze?[/b]

Jesteśmy ważnymi partnerami. Przed kryzysem obroty towarowe między naszymi krajami wzrastały, osiągając 3 miliardy dolarów. Współpracujemy w ważnej sferze tranzytu energetycznego, rozwijamy projekty, które pozwolą zapewnić nam bezpieczeństwo energetyczne – myślę o budowie nowych elektrowni i o połączeniu naszych sieci energetycznych. Interesują nas białoruskie inwestycje w Polsce i polskie na Białorusi. Dla polskich biznesmenów niesłychanie korzystna może okazać się unia celna Białoruś – Rosja – Kazachstan, bo inwestując u nas, będą mieli dostęp do ogromnego rynku. Bardzo wiele jest jeszcze do zrobienia, ale sporo się też dzieje. W zeszłym roku odbyło się w Polsce 1. Białoruskie Forum Gospodarcze, przyjechał do was nasz premier, a niedawno w Mińsku odbyło się II posiedzenie Wspólnej Polsko-Białoruskiej Komisji do spraw Współpracy Gospodarczej pod kierownictwem wicepremierów.

[b]Wkrótce przyjeżdża pan do Polski. Czy podczas pańskiej wizyty zostanie podpisana umowa o małym ruchu granicznym? Jakie są szanse na zniesienie wiz dla obywateli Polski? Na Ukrainę jeździmy bez wiz.[/b]

Pracujemy nad tym, by zakończyć wewnętrzną procedurę akceptacji umowy o małym ruchu granicznym. Mam nadzieję, że zostanie podpisana. Mieliśmy możliwość wprowadzenia bezwizowego systemu między Polską i Białorusią, ale Polska weszła do strefy Schengen. Jesteśmy gotowi do zniesienia wiz na zasadzie wzajemności, choćby jutro. Liczymy na zawarcie z UE umowy o uproszczonych zasadach wydawania wiz, ale to zapewne potrwa.

[b]Białoruś wychodzi z politycznej izolacji. Jak zmienia to waszą politykę?[/b]

Przede wszystkim, jak można izolować państwo położone w centrum Europy, przez które dociera do UE dwie trzecie rosyjskiej ropy – w tym 75 procent ropy kupowanej przez Polskę w Rosji – a także 30 procent gazu? Czyli Białoruś miała być izolowana politycznie, ale ropa i gaz miały płynąć nadal? Cieszymy się z bardziej realistycznego podejścia Unii Europejskiej, która dostrzegła w nas poważnego partnera, z którym współpraca może być obopólnie korzystna. My też chcemy poprawy wzajemnych stosunków, ale to musi być ruch w obu kierunkach – dobry zarówno dla Mińska, jak i dla Brukseli i Warszawy.

[b]Unia Europejska wciąż wzywa władze Białorusi do demokratyzacji – w tym do wprowadzenia demokratycznych zmian w organizacji wyborów i umożliwienia funkcjonowania niezależnych mediów.[/b]

Nie istnieje miara, którą można by zmierzyć poziom demokracji. Możliwy jest dialog między państwami dotyczący tej sfery – i od 2009 roku taki dialog pomiędzy Białorusią i UE się rozwija. My też mamy swoje uwagi co do przestrzegania praw człowieka w krajach Unii. Nie ukrywamy, że społeczeństwo białoruskie nadal się kształtuje. Dziś jest inne niż pięć czy dziesięć lat temu, a za pięć lat zmieni się jeszcze bardziej. Ale ten rozwój nie będzie zależał od miar narzuconych nam przez UE, tylko od naszych potrzeb. Na pewno nie zamierzamy zamknąć oczu i rzucić się na głębinę, a potem mieć kłopot z wypłynięciem na powierzchnię, tak jak niektórzy nasi sąsiedzi. Tempo zmian określimy sami.

[b]Jakie zastrzeżenia w dziedzinie praw człowieka macie do UE?[/b]

Choćby w kwestii ograniczania praw do wolności zgromadzeń. Niektóre demonstracje są tam rozganiane armatkami wodnymi i gazem łzawiącym, co u nas nigdy nie miało i nie ma miejsca.

[b]Jak rząd Białorusi ocenia Partnerstwo Wschodnie? Czego od niego oczekujecie?[/b]

Jest to projekt interesujący i korzystny dla obu stron. Istotną wartością Partnerstwa Wschodniego jest stworzenie platformy pogłębionej współpracy między UE i Białorusią. Ciekawe są propozycje w sferze energetyki, tranzytu, a także walki z nielegalną migracją i przestępczością oraz współpracy celników, mającej przyspieszyć ruch na granicy. Są to istotne projekty o znaczeniu regionalnym i na tym polega rola i znaczenie Partnerstwa.

[b]W ostatnim czasie byliśmy świadkami białorusko–rosyjskiej wojna o ropę. Czy to koniec Związku Białorusi i Rosji?[/b]

Spór dotyczący ropy zakończył się podpisaniem porozumienia rozwiązującego powstałe problemy. Rozmowy były trudne, ale skończyły się porozumieniem z przystępnymi warunkami dla obu stron, a i tranzyt ropy do Europy, czym zainteresowane były zwłaszcza Polska i Niemcy, będzie kontynuowany. Nasze stosunki z Rosją mają oczywiście o wiele szerszy zakres niż sprawa ropy. I w żadnym razie nie można powiedzieć, że projekt państwa związkowego Rosji i Białorusi jest martwy. Przeciwnie, ma się całkiem dobrze.

Od czasu powstania Związku Białorusi i Rosji nasze obroty zwiększyły się siedmiokrotnie i przed kryzysem wynosiły 35 miliardów dolarów. Białoruś znalazła się w pierwszej szóstce partnerów gospodarczych Rosji! I Białorusini, i Rosjanie, mogą swobodnie wybierać w obu krajach miejsce zamieszkania, nauki i pracy. Mogą swobodnie podróżować, korzystać z identycznej opieki zdrowotnej, otrzymywać jednakowe emerytury. To wielki, pozytywny efekt powstania związku. Ale byłoby naiwnością sądzić, że państwo związkowe będzie rozwijać się bez przeszkód. W rodzinie bywają przecież problemy. Poza tym najpierw rozwiązywaliśmy łatwe sprawy, a teraz przechodzimy do coraz trudniejszych.