Przyjęte zmiany dotyczą przede wszystkim zmian w Kodeksie postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych i dotyczą sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej oraz przetwarzania dokumentacji przez komorników sądowych w systemie teleinformatycznym. Ponadto ustawa wprowadza szczególne regulacje dotyczące rozpatrywania spraw cywilnych przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy oraz rozpatrywania spraw sądowoadministracyjnych w związku ze stanem epidemii ogłoszonym z powodu COVID-19.

Przyjęte rozwiązania zakładają, że sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej odbywałaby się na wniosek wierzyciela i byłaby przeprowadzana za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Obwieszczenie o sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej ma być zamieszczane na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej co najmniej dwa tygodnie przed terminem licytacji. Ponadto wraz z obwieszczeniem zamieszcza się protokół opisu i oszacowania nieruchomości. Czas trwania przetargu wynosi 7 dni, a przetarg wygrywa licytant którego oferta była w chwili zakończenia przetargu najwyższa. Postanowienie co do przybicia jest wydawane przez sąd w terminie tygodnia od dnia otrzymania od komornika sądowego protokołu z przebiegu przetargu oraz dokumentów niezbędnych do udzielenia przybicia.

Ustawa przewiduje przyjęcie jako zasady prowadzenia rozpraw za pośrednictwem środków komunikowania się na odległość. Strony postępowania, a także świadkowie i biegli, nie będą musieli osobiście stawiać się w sądzie. - Zmniejszy się przez to ryzyko epidemiczne, a utrzymana zostanie jawność rozprawy dla stron - przekonuje resort sprawiedliwości.

Czytaj także:

Nowelizacja KPC: sądy cywilne mają orzekać tylko jednoosobowo

Nowa ustawa przewiduje, że osobom nieposiadającym odpowiednich urządzeń technicznych zostanie zagwarantowany dostęp do nich w sądzie. Tradycyjna rozprawa będzie mogła odbyć się za zgodą prezesa sądu w przypadku braku możliwości technicznych przeprowadzenia rozprawy zdalnej, o ile nie spowoduje to zagrożenia epidemicznego. Wyjątkowo, gdy rodzaj sprawy na to pozwoli, sąd będzie mógł rozstrzygać sprawy na posiedzeniach niejawnych.

Ustawa zakłada przyjęcie jako zasady rozpoznawania spraw przez jednego sędziego (także w drugiej instancji). Ministerstwo Sprawiedliwości argumentuje, że ma to wyeliminować odwoływanie rozpraw w razie choroby jednego z członków składu orzekającego, a także umożliwić bardziej efektywne wykorzystanie kadry orzeczniczej.

W ustawie są rozwiązania pozwalające na doręczenie profesjonalnym pełnomocnikom (adwokatom, radcom prawnym, Prokuratorii Generalnej) pism sądowych za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego (Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych).

Rozwiązania zaproponowane w projekcie krytycznie oceniła m.in. Naczelna Rada Adwokacka. Jej zdaniem propozycje legislacyjne godzą w podstawowe prawa i wolności obywatelskie, w tym prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy przez sąd.

- Z rozczarowaniem przyjmujemy informację, że Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z 28 maja 2021 o zmianie kpc. Ustawa ta pozbawia strony gwarancji jawnego rozpoznania sprawy, a społeczeństwo narzędzia obywatelskiej kontroli sądów, które wynikają z art. 45 Konstytucji RP i art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka - oświadczyła w mediach społecznościowych Fundacja Court Watch Polska.