Z powództwem trzeba wystąpić do sądu okręgowego

W ramach postępowania grupowego (przewidzianego w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C6615EFD5E69235A058F768A032CC98A?id=339363]ustawie o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym[/link] z 17 grudnia 2009 r., wejdzie w życie 19 lipca 2010 r.) można wyróżnić kilka etapów.

Są to: wniesienie powództwa, rozstrzygnięcie przez sąd o dopuszczalności postępowania grupowego, ogłoszenie o wszczęciu postępowania, wniesienie przez pozwanego zarzutów co do składu grupy, wydanie przez sąd postanowienia co do składu grupy, postępowanie merytoryczne, wydanie wyroku i wreszcie jego egzekucja.

W tekście omówimy zagadnienia dotyczące samego wniesienia powództwa.

[srodtytul]Pismo reprezentanta... [/srodtytul]

Postępowanie grupowe zostaje wszczęte w momencie wniesienia powództwa do sądu okręgowego. To on jest sądem rzeczowo właściwym dla postępowania grupowego niezależnie od wartości przedmiotu sporu (którą co do zasady jest wartość dochodzonego roszczenia). Ustawodawca wybrał takie rozwiązanie ze względu na potencjalnie złożony charakter spraw w takim postępowaniu.

Ustawa nie określa reguł dotyczących właściwości miejscowej sądu. Tym samym w tej kwestii należy stosować reguły ogólne kodeksu postępowania cywilnego. Zasadą jest, że [b]sądem właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania albo siedziby pozwanego.[/b]

Cechą charakterystyczną postępowania grupowego jest to, że jako powód występuje tylko reprezentant grupy, który wnosi do sądu pozew. Reprezentant działa w imieniu własnym, ale na rzecz wszystkich członków grupy. Formalnie członkowie grupy nie są powodami w sprawie. To zasadnicza różnica miedzy postępowaniem grupowym a postępowaniem indywidualnym, w którym każda z osób działa samodzielnie.

[b]Reprezentantem grupy w postępowaniu grupowym może być jedynie powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów albo osoba będąca członkiem grupy.[/b] Nie może być to organizacja społeczna albo inny podmiot. Takie rozwiązanie ma na celu ochronę członków grupy przed ingerencją osób trzecich, które mogłyby w tym celu wykorzystać tworzone ad hoc podmioty bądź też reprezentować grupę.

[srodtytul]...ale z udziałem adwokata[/srodtytul]

Powództwo wytaczane jest przez reprezentanta grupy, który jednak zgodnie z ustawą powinien być zastępowany przez adwokata lub radcę prawnego. Ustawa ustanawia więc przymus adwokacko-radcowski. Obowiązuje on nie tylko na etapie wniesienia pozwu, ale w całym postępowaniu. Ma to ułatwić jego przebieg.

[srodtytul]Wymagania formalne[/srodtytul]

Pozew w postępowaniu grupowym powinien spełniać ogólne warunki formalne przewidziane dla pozwu w postępowaniu cywilnym. Ponadto powinien czynić zadość wymaganiom szczególnym określonym w ustawie.

Zgodnie z jej art. 6 pozew powinien dodatkowo (w stosunku do wymagań ogólnych) zawierać:

- wniosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu grupowym,

- wskazanie okoliczności warunkujących wszczęcie postępowania grupowego, takich jak jednorodzajowość roszczeń co najmniej dziesięciu osób, oparcie ich na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej, a w przypadku roszczeń pieniężnych także wskazanie zasad ujednolicania wysokości roszczeń,

- określenie wysokości roszczenia dla każdego z członków grupy (podgrup) – w przypadku roszczeń pieniężnych,

- oświadczenie powoda o tym, że działa on w charakterze reprezentanta grupy.

Ponadto do pozwu powinny zostać załączone następujące dokumenty:

- oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i o wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy oraz na objęcie ich roszczeń postępowaniem grupowym,

- umowa reprezentanta grupy z pełnomocnikiem określająca sposób wynagradzania pełnomocnika.

[srodtytul]Problemy z wartością roszczeń[/srodtytul]

W związku z treścią pozwu grupowego wątpliwości może budzić wymóg wskazania zasad ujednolicania wysokości roszczeń pieniężnych dla każdego z członków grupy (podgrupy). Wymóg ten jest konsekwencją regulacji art. 2 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym [b]postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.[/b]

Wątpliwości te dotyczą tego, że wysokość żądanego odszkodowania nie może przekroczyć wysokości szkody. Problem będzie istniał przy dochodzeniu w ramach postępowania grupowego roszczeń odszkodowawczych (np. z tytułu czynu niedozwolonego, przy odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny).

W związku z wymogiem ujednolicenia wysokości roszczeń może być tak, że poszczególni członkowie grupy będą dochodzili odszkodowań przewyższających wysokość poniesionej przez nich szkody. Tak więc pojawia się pytanie, czy omawiana regulacja jest wyjątkiem od zasady kompensacji szkody wyrażonej w kodeksie cywilnym?

Ustawa nie daje odpowiedzi na to pytanie. Z jednej strony, jak się wydaje, rozwiązaniem tej kwestii może być fakt, że łączna kwota żądanego odszkodowania jest równa wysokości poniesionej szkody przez wszystkich członków grupy. Kwoty tej jako całości dochodzi reprezentant grupy na rzecz całej grupy.

Tak więc faktycznie grupa jako całość nie zostanie wzbogacona. Dochodzona kwota będzie podzielona na równe części – niekoniecznie odpowiadające rozmiarom szkody poszczególnych członków grupy, co ma ułatwić procedowanie w tej sprawie.

Z drugiej zaś strony, przyjmując założenie, że ujednolicenie roszczeń nie powinno spowodować przyznania poszczególnym członkom grupy odszkodowań przewyższających poniesioną przez nich szkodę (stąd potrzeba tworzenia odpowiednich podgrup), zarzuty w tym zakresie może podnieść pozwany. Działania takie mogą bowiem prowadzić do przyznania niektórym członkom świadczenia nienależnego, co świadczyłoby o nierówności traktowania poszczególnych członków grupy.

Aby na poziomie poszczególnych członków grupy każdy z nich otrzymał odszkodowanie w należnej mu wysokości, nieprzekraczające wysokości indywidualnej szkody, wydaje się konieczne wprowadzenie wymogu zawarcia umowy pomiędzy członkami grupy dotyczącej podziału zasądzonej kwoty oraz rozważne tworzenie podgrup w zależności od wysokości dochodzonej szkody.

[b]Wszczęcie postępowania grupowego nie będzie wyłączało możliwości dochodzenia roszczeń przez osoby, które nie przystąpiły[/b] do grupy lub z niej wystąpiły na zasadach określonych w ustawie (wystąpienie z grupy jest możliwe jedynie do dnia wydania przez sąd postanowienia co do składu grupy).

Oznacza to, że osoby, które z różnych względów nie należą do grupy, mogą niezależnie od toczącego się postępowania grupowego występować indywidualnie (lub nawet utworzyć odrębną grupę składającą się z innych podmiotów niż pierwotna i wszcząć odrębne postępowanie) z roszczeniami, które mogłyby być objęte postępowaniem grupowym.

Należy jednak pamiętać, że możliwość niezależnego występowania z roszczeniami ograniczona jest terminami przedawnienia.

[ramka][b]Konieczne jest uiszczenie opłaty[/b]