Jakie środki zapobiegawcze są w polskim prawie karnym?

[b]Jakie mamy środki zapobiegawcze w naszym prawie? Jak się je stosuje?[/b]

Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=314707B82EDA4AC1D2A8FA65B2EB8E99?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link], środki zapobiegawcze stosuje się celem zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

Chodzi o to, aby podejrzanemu lub oskarżonemu zamknąć możliwość do manipulacji biegiem postępowania karnego. W szczególności może chodzić o uniemożliwienie mu ucieczki, zacierania śladów, nakłaniania świadków do zmiany zeznań. Można je również stosować w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Środki zapobiegawcze stosuje się, gdy z zebranego materiału dowodowego wynika duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa.

Kodeks postępowania karnego wyróżnia następujące środki zapobiegawcze:

[b]- tymczasowe aresztowanie[/b]; stosowane na wniosek prokuratora w postępowaniu przygotowawczym. Sąd rejonowy stosuje tę instytucję w okręgu, którego prowadzone jest postępowanie (po wniesieniu aktu oskarżenia – sąd, przed którym sprawa się toczy) .

Warunkiem zastosowania tymczasowego aresztowania jest zaistnienie podstawy ogólnej (chodzi o to by zebrane w danej sprawie dowody wskazywały na duże prawdopodobieństwo, że osoba popełniła przestępstwo) i przynajmniej jednej z podstaw szczególnych. Podstawy szczególne istnieją wtedy, gdy:

- zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,

- zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne.

Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza, gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

Mimo jednak zaistnienia przesłanek tymczasowego aresztowania należy zrezygnować z zastosowania tej instytucji, gdy w rachubę wchodzą zakazy jego zastosowania o których mowa w art. 259 kpk.

Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy.

[b]- poręczenie majątkowe[/b]; polega na nałożeniu na podejrzanego lub oskarżonego przez sąd lub prokuratora obowiązku złożenia pieniędzy, papierów wartościowych bądź na obciążeniu jego majątku zastawem lub hipoteką. Poręczenie jest skuteczne zarówno wtedy, gdy złoży je podejrzany (oskarżony), jak i gdy zrobi to za niego inna osoba.

[b]- poręczenie niemajątkowe społeczne[/b]; polega na tym, że od pewnych instytucji można na ich wniosek przyjąć poręczenie, że oskarżony lub podejrzany stawi się na każde wezwanie i nie będzie w sposób bezprawny utrudniał postępowania.

Chodzi tutaj o pracodawcę, u którego oskarżony jest zatrudniony, kierownictwo szkoły lub uczelni, których oskarżony jest uczniem lub studentem, zespół, w którym oskarżony pracuje lub uczy się, albo organizację społeczną, której oskarżony jest członkiem. Jeżeli oskarżony jest żołnierzem, można przyjąć poręczenie od zespołu żołnierskiego, zgłoszone za pośrednictwem właściwego dowódcy.

[b]- poręczenie niemajątkowe indywidualne[/b]; składane przez osobę godną zaufania np. posła. W tym przypadku gwarancją pozostawienia osoby na wolności jest osobiste staranie się poręczającego.

[b]- dozór policyjny[/b]; polegający na tym, że oddany pod dozór ma obowiązek stosowania się do wymagań zawartych w postanowieniu sądu lub prokuratora. Obowiązek ten może polegać na zakazie opuszczania określonego miejsca pobytu, zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu, zawiadamianiu go o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu, a także na innych ograniczeniach jego swobody, niezbędnych do wykonywania dozoru. Wymienione obowiązki mogą być stosowane łącznie lub pojedynczo.

[b]- nakazy i zakazy zachowania się[/b]; polegają na:

- zawieszeniu oskarżonego w czynnościach służbowych, a nawet wykonywaniu zawodu (np. lekarza),

- powstrzymaniu się od określonej działalności (np. prowadzenia działalności gospodarczej),

- powstrzymaniu się od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów.

[b]- zakaz opuszczania kraju[/b]; może się łączyć z zatrzymaniem dokumentu, który uprawnia do przekroczenia granicy lub w ogóle zakazem wydania danej osobie takiego dokumentu (zakaz złożony) lub występować bez zatrzymania dokumentów i wydania zakazu jego sporządzenia (zakaz prosty).

Prosimy również o zapoznanie się z naszym serwisem: