Czy nowe obowiązki sędziów przyśpieszą procesy cywilne

Nie ma zgody wśród prawników, a nawet sędziów, czy zliberalizowany proces cywilny, w szczególności między przedsiębiorcami, będzie szybszy. Barierą mogą się okazać sędziowie. Zwłaszcza ci w przeciążonych ośrodkach mogą nie podołać nowym obowiązkom.

Z planem

Najważniejszą zmianą uchwalonej 19 sierpnia noweli kodeksu postępowania cywilnego (teraz jest w Senacie) jest likwidacja rygorystycznego postępowania gospodarczego z tzw. prekluzją (czyli wymogu składania wniosków dowodowych już w pozwie i odpowiedzi na pozew) i zastąpienie jej elastycznym kierowaniem sędziego. Takie rozwiązanie dotyczy nie tylko spraw gospodarczych, ale także wszystkich cywilnych.

To sędzia będzie teraz decydował o czasie składania pism procesowych. Posłuży mu do tego dodatkowe narzędzie: niejawne posiedzenie sądu z udziałem stron.

Zdaniem mec. Jacka Sińskiego sędzia będzie musiał na samym początku procesu zapoznać się porządnie z pozwem i innymi pismami, co oznacza olbrzymią dodatkową pracę, którą do tej pory mógł odkładać na później, aż na koniec procesu (pisaliśmy o tym: „To są zmiany dla idealnego sędziego", „Rz" z 25 sierpnia).

– Zgadzam się z tą opinią. Uważam, że sędziowie bardziej obciążeni, np. w warszawskich rejonowych sądach gospodarczych, mogą nie podołać nowym zadaniom – mówi adwokat Rafał Sarbiński. – Naciskani z jednej strony przez terminy, np. na napisanie uzasadnienia, i grożące im z tego powodu dyscyplinarki nie będą mieli czasu na zgłębianie nowych spraw (pozwów). Może się wręcz zdarzyć, że dla świętego spokoju wyznaczać będą dłuższe terminy – nie dwa tygodnie, ale np. dwa miesiące. Trudno będzie mieć zastrzeżenia do takiej decyzji, a postępowanie zamiast szybsze będzie dłuższe.

Przedłużanie procesu

– My, sędziowie gospodarczy, w większości krytycznie oceniamy likwidację postępowania gospodarczego, prekluzja mobilizowała jednak strony – wskazuje sędzia Julita Uryga, szefowa Wydziału Gospodarczego Sądu Rejonowego w Białymstoku. – Teraz dojdą dodatkowe terminy, dodatkowe posiedzenia sądu. Obawiam się jakiegoś rozgrzebywania spraw, przedłużania procesów.

SR w Białymstoku to jeden z najsprawniejszych sądów w Polsce. W wydziale gospodarczym większość spraw kończy się na jednej rozprawie. Prezes SR sędzia Tomasz Kałużny jest większym optymistą:

– Wróciłem właśnie z konferencji w USA, gdzie tak jak w wielu krajach Europy dużą wagę przywiązuje się do ustnego początku procesu, kiedy to dochodzi do wyjaśnienia kwestii spornych, swego rodzaju zaplanowania jego przebiegu.

Podobnego zdania jest Marcin Łochowski, sędzia cywilny z Sądu Okręgowego Warszawa-Praga, który rozpatrywał także sprawy gospodarcze: – To dobre zmiany i jeśli nawet ten czyn ów sędzia będzie musiał więcej popracować na początku procesu (a nie wierzę, że nie czytają pozwów przed rozprawą), zwróci mu się to później sprawniejszym przebiegiem procesu. To nic nowego, gdyż sędzia zawsze powinien mieć plan prowadzenia procesu, teraz tylko dostanie dodatkowe narzędzia, by w pełni poczuć się jego gospodarzem.

Co przewidują przepisy

Nowe obowiązki sędziów

Niesformalizowane kierownictwo sędziego zastąpi tzw. prekluzję, czyli ustawowy obowiązek składania wszystkich dowodów już w pozwie i w odpowiedzi na pozew.

Już w tzw. informacyjnym przesłuchaniu stron na początku procesu sędzia ma ustalić zakres sporu – co wymaga dowodzenia, a co nie.

Sędzia będzie decydował o potrzebie i kolejności wymiany pism procesowych, a przed ustaleniem tego może przesłuchać strony.

Wzrasta zakres pouczeń, jakich powinien udzielić sędzia podsądnemu występującemu bez adwokata (radcy prawnego). Na podstawie noweli k.p.c. z 19 sierpnia 2011 r.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora m.domagalski@rp.pl

Zobacz serwisy

»

Prawo dla Ciebie

»

Wymiar sprawiedliwości