Urząd nie może w nieskończoność odkładać wydania decyzji

Z punktu widzenia obywatela najkorzystniejsze jest załatwianie spraw od ręki, w czasie pierwszej obecności w urzędzie. Najczęściej jednak rozstrzygnięcie sprawy to dłuższy i bardziej skomplikowany proces. W takim wypadku urzędnik powinien udzielić obywatelowi niezbędnych informacji i określić termin, w jakim to rozstrzygnięcie nastąpi.

Ustawowe terminy

Zgodnie z przepisami jeżeli konieczne jest wyjaśnianie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących sprawy, organ administracji publicznej powinien rozstrzygnąć sprawę w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami. W przypadku gdy sprawa jest bardziej skomplikowana, właściwy organ ma dwa miesiące na jej rozpatrzenie.

W praktyce często się zdarza, że powołane wyżej terminy nie są wystarczające dla kompleksowego załatwienia sprawy. Rozwiązaniem takiej sytuacji jest skorzystanie przez urzędnika rozpoznającego sprawę z instytucji przedłużenia terminu do jej załatwienia.

Przedłużenie terminów może nastąpić w szczególności wówczas, gdy opóźnienie wynika z winy samego zainteresowanego (np. jeżeli nie dostarczył on dokumentów, do czego był zobowiązany) albo z przyczyn leżących po stronie urzędu (np. jeżeli urząd nie może działać z powodu powodzi). Urzędnik powinien o spodziewanym przekroczeniu terminu powiadomić zainteresowanego, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia.

Kolejnym obowiązkiem urzędnika jest poinformowanie obywatela, czy złożenie wniosku łączy się z koniecznością uiszczenia opłaty, a jeżeli tak, to powinien podać wysokość tej opłaty i sposób jej uiszczenia (więcej na ten temat w części dotyczącej kosztów postępowania).

Sposób doręczenia

Sprawę przed organami administracji w I instancji kończy wydanie decyzji. Zgodnie z art. 104 kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Decyzje administracyjne rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą ją w danej instancji.

Warto pamiętać, że organ administracji jest zobowiązany do załatwienia sprawy i wydania decyzji. W konsekwencji nie może on poprzestać na udzieleniu stronie informacji co do braku możliwości pozytywnego załatwienia, gdy istnieją przesłanki do jej załatwienia.

Bez względu na rodzaj rozstrzygnięcia, zasadą jest ich doręczanie za pośrednictwem poczty, przy jednoczesnym pokwitowaniu odbioru przesyłki przez adresata. Czasem jednak wymaga się osobistego stawiennictwa uczestnika postępowania w terminie wskazanym przy złożeniu wniosku i potwierdzenia rozstrzygnięcia własnoręcznym podpisem, np. przy odbiorze dokumentów osobistych.

Należy również pamiętać, że rozstrzygnięcie będzie doręczone na adres wskazany w podaniu. Po zmianie miejsca zamieszkania należy poinformować o tym organ załatwiający naszą sprawę. W przeciwnym razie nieodebrana korespondencja po 14-dniowym terminie odniesie wszelkie skutki prawne.

Prawo do odwołania

Urzędnicy muszą pamiętać, że każdy klient organu administracji publicznej ma prawo odwoływania się od decyzji wydanej przez urząd w I instancji, chyba że ustawa w konkretnym przypadku wyłącza możliwość zakwestionowania danej decyzji (wzór odwołania >patrz str. 4).

Postępowanie odwoławcze musi być zainicjowane przez uprawniony podmiot, więc organ odwoławczy nigdy nie będzie w tym zakresie działał samoczynnie. Bardzo ważnym obowiązkiem urzędników jest umieszczenie na dostarczonej decyzji informacji o możliwościach odwołania się.

W pouczeniu takim urząd określa, do jakiej instancji oraz w jakim terminie można wnieść odwołanie. Kodeksową zasadą jest, że odwołanie wnosi się do organu wyższej instancji w ciągu 14 dni, za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Należy jednak pamiętać, że przepisy szczególne mogą wprowadzać inny termin.

W praktyce termin 14 dni na wniesienie odwołania liczony jest od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie. W razie uchybienia terminowi możliwe jest złożenie prośby o jego przywrócenie. Jest to możliwe, jeżeli do przekroczenia terminu doszło bez winy obywatela.

Należy też zwrócić uwagę na wyraźny zakaz wydawania przez instancję odwoławczą decyzji na niekorzyść strony odwołującej się. Z tych względów składając odwołanie, nie musi obawiać się, że jego sytuacja prawna pogorszy się wskutek rozpoznania odwołania i wydania drugiej decyzji w sprawie. Warto jednak pamiętać, że przytoczona zasada nie obowiązuje tylko w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo. Są to przykładowo przypadki, gdy organ I instancji wydał decyzję na podstawie fałszywych dowodów bądź bez podstawy prawnej.

Istotną rolę pełni przy tym fakt, że chodzi wyłącznie o rażące naruszenie prawa. Oznacza to, że nawet gdy organ odwoławczy wykryje w postępowaniu w I instancji naruszenie prawa, ale nie ma ono charakteru rażącego, nie ma to żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Drugim wyjątkiem od omawianej zasady jest kryterium rażącego naruszenia interesu społecznego.

Pojęcie to nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane, stąd organ ma przy ocenie tej okoliczności dużą swobodę. W orzecznictwie słusznie zwraca uwagę, że niedopuszczalne jest identyfikowanie interesu społecznego z interesem innego rodzaju, na przykład ekonomicznym czy fiskalnym.

Jak przygotować pismo

Tak jak już to zostało podkreślone, w każdym przypadku decyzja, którą otrzymał zainteresowany, powinna zawierać wyczerpujące pouczenie o prawie strony do wniesienia odwołania oraz o trybie jego wnoszenia. Jeżeli decyzja nie zawiera tej informacji, strona może żądać jej uzupełnienia w opisanym trybie. W praktyce odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia.

Wystarczy, jeśli wynika z niego, że strona jest niezadowolona z rozstrzygnięcia. Nie jest to jednak reguła. Przepisy szczególne mogą ustalić inne wymagania co do treści odwołania. I tak przykładowo odwołanie od decyzji organu podatkowego powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.

Jeśli jednak przepisy szczególne nie stawiają dodatkowych wymagań, a strona nie potrafi właściwie uzasadnić swojego niezadowolenia z treści decyzji, to wystarczy, że napisze, że jest z niego niezadowolona i że wydana przez urzędnika decyzja narusza prawo. Nie oznacza to jednak, że każda wydana przez urząd decyzja powinna być zaskarżona, nawet w przypadku gdy nie mamy racji.

W każdym jednak przypadku odwołujący powinien zweryfikować kilka podstawowych zasad, których przestrzeganie jest podstawowym obowiązkiem urzędników. Może się bowiem okazać, że w trakcie procesu wydawania decyzji popełnili oni błędy, a uchybienia te mogą być podniesione w zarzutach do odwołania. Z tych względów każdy odwołujący powinien zwrócić uwagę na takie aspekty jak:

- fakt otrzymania zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego (art. 61 par. 4 k.p.a.),

- informowanie przez organ o przeprowadzaniu dowodów, o terminie rozprawy (art. 75 96 k.p.a.),

- udostępnieniu akt na każdym stadium postępowania (art. 73 i art. 74 k.p.a.),

- dokładne zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego przez organ, oraz dokonaną przez niego ocenę stanu faktycznego, w tym przeprowadzenie wszystkich zgłoszonych dowodów (art. 77 k.p.a.),

- uczestniczenie przez wszystkie strony w postępowaniu (art. 28 k.p.a.),

- właściwość organu w sprawie (art. 19–23 k.p.a.),, 0 orzekanie przez pracownika lub członka organu kolegialnego, który podlegał wyłączeniu (art. 24–27 k.p.a.),

- czy przepisy powołane przez organ w podstawie prawnej i uzasadnieniu decyzji zostały właściwie zastosowane w danej sprawie i czy ich interpretacja dokonana przez organ jest prawidłowa.

Sam termin do wniesienia odwołania wynosi 14 dni od doręczenia decyzji stronie, a gdy została ona ogłoszona ustnie, to od jej ogłoszenia. Jeśli więc decyzja została doręczona 2 listopada 2012 r., odwołanie winno zostać wniesione do 16 listopada 2012 r. włącznie, do godziny 24.

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego termin do wniesienia odwołania uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało wysłane w formie dokumentu elektronicznego lub nadane na poczcie albo złożone w polskim urzędzie konsularnym, a także jeśli przed jego upływem żołnierz złożył pismo w dowództwie jednostki wojskowej, członek załogi statku morskiego złożył je kapitanowi statku, a osoba pozbawiona wolności w administracji zakładu karnego.

Warunkiem rozpoznania odwołania jest jego terminowe wniesienie. W przypadku gdyby jednak skarżący uchybił terminowi do wniesienia odwołania, to jeszcze nie pozostaje na straconej pozycji, może skorzystać z instytucji przywrócenia terminu. Odwołanie rozpatruje organ wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Zgodnie z kodeksem organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego są:

- w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,

- w stosunku do wojewodów właściwi w sprawie ministrowie,

- w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone wyżej odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,

- w stosunku do organów organizacji społecznych odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Warto pamiętać, że o wniesionym odwołaniu zostaną poinformowane wszystkie zainteresowane osoby. Zgodnie z kodeksem jeżeli tylko jedna ze stron wniosła odwołanie, organ, który wydał decyzję, zawiadamia pozostałe strony, które uczestniczą w postępowaniu odwoławczym.

W trakcie weryfikacji pierwszoinstancyjnej decyzji organ odwoławczy może na żądanie strony lub z urzędu przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w danej sprawie, a nawet zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Po przeprowadzeniu postępowania organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

- utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo

- uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję, umarza postępowanie pierwszej instancji, albo

- umarza postępowanie odwoławcze.

Organ odwoławczy może także uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę, organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Skarżący, który wniósł odwołanie, może je cofnąć przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ ten może jednak nie uwzględnić cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. Jeśli organ uzna, że cofnięcie jest dopuszczalne, umarza postępowanie odwoławcze. Skutkuje tym, że zaskarżona decyzja staje się ostateczna.

Tak jak zostało to już podkreślone, w postępowaniu odwoławczym obowiązuje zasada zakazująca orzekania na niekorzyść skarżącego. W jej świetle organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Jeżeli organ rozstrzyga sprawę na niekorzyść strony odwołującej się, powinien wskazać w uzasadnieniu decyzji wspomniane wyjątkowe okoliczności.

Weryfikacja w sądzie

Decyzje, a także postanowienia, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie czy rozstrzygające sprawę co do istoty, wydane przez organ II instancji, mogą zostać zaskarżone do sądu administracyjnego. Do rozpoznawania spraw sądowo-administracyjnych powołane są wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny. Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem tych, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA.

Sądy administracyjne zajmują się także rozpoznawaniem skarg na bezczynność organów administracji publicznej i na przewlekłość postępowania administracyjnego. O bezczynności organu mówi się wówczas, gdy organ nie wydał decyzji, postanowienia czy innego aktu lub nie podjął stosownej czynności w ustawowo określonym terminie. Bezczynność może mieć miejsce zarówno w postępowaniu przed organem pierwszej instancji, jak też w postępowaniu odwoławczym.

Od 11 kwietnia 2011 r. w wyniku nowelizacji ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2011 r. nr 6, poz. 18) wprowadzono możliwość wniesienia skargi na przewlekłość postępowania administracyjnego obok skargi na bezczynność organu. Należy jednak pamiętać, że zakres obu skarg częściowo się pokrywa.

W doktrynie przyjmuje się, że przewlekłość postępowania oznacza stan, gdy organ administracyjny w sposób nieuzasadniony przedłuża termin załatwienia sprawy, powołując się na niezależne od niego przyczyny uniemożliwiające dotrzymanie terminu podstawowego. Z kolei jako przewlekłość postępowania można traktować także przypadki podejmowania przez organ czynności pozornych lub zbędnych, a więc sytuacje, kiedy organ co prawda nie jest bezczynny, ale jego działania nie mają na celu niezwłocznego zakończenia sprawy.

W celu weryfikacji decyzji administracyjnej przed wojewódzkim sądem administracyjnym (WSA), należy wnieść skargę. Może to zrobić każdy, kto ma w tym interes prawny, a więc w szczególności strona postępowania administracyjnego, a także: rzecznik praw obywatelskich, prokurator oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Należy jednak pamiętać, że zanim zdecydujemy się wnieść skargę do sądu, musimy wyczerpać wszelkie środki odwoławcze przeciwko zaskarżonemu rozstrzygnięciu.

Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.

Od praktycznej strony należy zwrócić uwagę, że skarga do WSA różni się od odwołania do II instancji. Po pierwsze, samo złożenie skargi nie powoduje wstrzymania wykonania decyzji, ale w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania.

Po drugie, skarga musi spełniać określone wymagania. Zgodnie z przepisami powinna ona wskazać naruszenie przez organy administracji konkretnych przepisów prawa, natomiast odwołanie nie ma sprecyzowanej formy, wystarczy w nim zaznaczyć, że nie jest się zadowolonym z orzeczenia organu I instancji, i nie trzeba wskazywać naruszenia prawa. Stosownie do przepisów ustawowych skarga administracyjna powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym i musi zawierać:

- oznaczenie sądu, do którego jest kierowana,

- imię, nazwisko lub nazwę oraz adres skarżącego (lub też przedstawiciela ustawowego czy pełnomocnika),

- wskazanie zaskarżonej decyzji lub postanowienia, innego aktu lub czynności,

- oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności dotyczy,

- określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego,

- podpis wnoszącego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,

- oznaczenie załączników.

Samą skargę na wydaną decyzję lub postanowienie należy złożyć do właściwego miejscowo wojewódzkiego sądu administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Zgodnie z przepisami do rozpoznania sprawy właściwy jest sąd, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.

Niezależnie od tego organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Prawo do wniesienia skargi jest ograniczone terminem, który wynosi 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia. Pouczenie co do możliwości złożenia skargi powinno znajdować się na decyzji lub postanowieniu. Aby wniesiona skarga była skuteczna, trzeba uiścić wpis.

Sąd nie podejmie żadnej czynności, jeśli od pisma nie uiszczono opłaty. Wysokość opłaty wpisowej reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 221, poz. 2193 z późn. zm.).

Wyrokowanie

Sąd rozpatruje sprawę na jawnych rozprawach i posiedzeniach. Rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi ani powołaną podstawą prawną. Nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa powodujące nieważność zaskarżonego aktu lub czynności. Sprawy rozstrzygane są wyrokiem, w którym sąd może:

- odrzucić skargę, jeżeli wniesiono ją po upływie terminu i nie uległ on przywróceniu lub z innych przyczyn skarga jest niedopuszczalna,

- oddalić skargę, jeżeli była ona bezzasadna,

- uwzględnić skargę, o ile uzna ją za zasadną; następuje wtedy uchylenie decyzji lub postanowienia w całości lub części.

Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy. Mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny, gdy sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Jeśli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że NSA może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Skarga kasacyjna

Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub rzecznik praw obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Co ważne, zgodnie z przepisami skargi kasacyjnej nie może sporządzić sama strona.

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, chyba że sporządza ją sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo jeśli skargę kasacyjną wnosi prokurator, rzecznik praw obywatelskich lub Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa. Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez doradcę podatkowego w sprawach obowiązków podatkowych oraz przez rzecznika patentowego w sprawach własności przemysłowej.

Wymóg ten, zwany przymusem adwokackim, ma na celu zapewnienie skardze kasacyjnej odpowiedniego poziomu merytorycznego i formalnego.

Od strony formalnej skarga kasacyjna powinna odpowiadać zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Skargę kasacyjną można uzasadnić naruszeniem prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Argumentem może też być naruszenie przepisów postępowania, jeżeli naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin ten wiąże również prokuratora i rzecznika praw obywatelskich. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.

W razie uwzględnienia skargi Naczelny Sąd Administracyjny uchyla zaskarżone orzeczenie w całości albo w części i przekazuje do ponownego rozpoznania sądowi, który je wydał. Wniosek o przywrócenie terminu nie zawsze jest skuteczny.

Przykład

Małżonek odebrał urzędową przesyłkę adresowaną do żony, którą przekazał dopiero po kilku dniach. Po zapoznaniu się z treścią pisma adresatka nie zgadza się z decyzją i chce wnieść odwołanie do sądu administracyjnego. Niestety upłynął już czas na złożenie skargi. Adresatka zamierza złożyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi. Co powinna zawrzeć w takim wniosku i kiedy zostanie on uznany przez sąd?

Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi czynność w postępowaniu sądowym podjęta przez stronę po upływie terminu jest bezskuteczna. Jeżeli jednak strona nie dokonała w terminie czynności bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu.

Przepisy ustawy – poza trybem postępowania związanym z przywróceniem terminu –określają również warunki, w których jest to możliwe. Zgodnie z nimi pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.

W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie, np. wnieść skargę.

Należy jednak pamiętać, że po upływie roku od uchybionego terminu jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyjątkowych. Samo przywrócenie terminu możliwe jest tylko wówczas, gdy jego uchybienie nastąpiło bez winy strony. Ocena tego, czy strona wnosząca o przywrócenie terminu rzeczywiście nie ponosi winy, powinna być przeprowadzona z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy.

Fakt nieprzekazania informacji o dacie odebrania przesyłki przez dorosłego domownika, co w konsekwencji spowodowało uchybienie terminowi do wniesienia skargi do sądu, nie będzie jednak stanowił przyczyny uzasadniającej przywrócenie terminu. Na takim stanowisku stanął ostatnio również Naczelny Sąd Administracyjny (postanowienie z 25 listopada 2011 r., II FZ 623/11, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

W orzeczeniu tym NSA podkreślił, że fakt, iż dorosły domownik, który dokonał odbioru korespondencji i nie przekazał jej do rąk adresata we właściwym czasie, nie podając rzeczywistej daty odbioru, nie wyłączy winy skarżącego. Zdaniem sądu takiego zaniedbania nie można oceniać jako braku winy będącego przesłanką przywrócenia uchybionego terminu.

Postępowanie dowodowe

Odpowiednio przeprowadzone postępowanie dowodowe przesądza o terminowym i właściwym załatwieniu sprawy.Strony mogą oczywiście same zgłaszać wnioski dowodowe.

Organ prowadzący postępowanie powinien jednak odmówić przeprowadzenia dowodu, jeżeli uzna, że nie wniesie on nic nowego do sprawy albo że dana okoliczność została już udowodniona za pomocą innych dowodów. Gdy jednak wniosek zostanie uwzględniony, to o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków lub oględzin strony postępowania powinny być zawiadomione przynajmniej na siedem dni przed terminem.

W tym przypadku celem zawiadomienia jest zapewnienie stronom możliwości wzięcia udziału w przeprowadzeniu dowodu oraz przygotowania się do tych czynności. Strony mogą bowiem zadawać pytania świadkom, biegłym oraz innym stronom oraz składać wyjaśnienia.

W orzecznictwie przyjmuje się, że niezawiadomienie strony o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu oraz obowiązku zapewnienia stronie udziału w przeprowadzeniu dowodu stanowi naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy. Dopiero po zakończeniu postępowania dowodowego i wyjaśnieniu wszelkich okoliczności sprawy organ administracyjny może wydać decyzję. Wydane rozstrzygnięcie może być jednak kwestionowane.

ETAPY POSTĘPOWANIA PRZED ORGANEM ADMINISTRACYJNYM

1. Wszczęcie postępowania na wniosek albo z urzędu

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej, przy wszczęciu z urzędu data wszczęcia postępowania to pierwsza czynność organu.

2. Postępowanie dowodowe

Rozprawa:

– gdy nakazuje przepis prawa,

– gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego,

– gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron,

– gdy jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin.

Postępowanie gabinetowe w pozostałych przypadkach.

3. Wydanie decyzji

Każda decyzja administracyjna powinna zawierać m.in.:

oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

4. Przekazanie odwołania organowi administracji publicznej wyższego stopnia

Od decyzji wydanej w I instancji służy stronie odwołanie, które wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie. Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona.

Podstawa prawna:

- Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071 ze zm.).

- Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).