Wezwanie z urzędu do zapłaty bardziej skuteczne, gdy jest czytelne

Doświadczenia z nowym formułowaniem listów do podatników przeprowadzono w maju i czerwcu w izbach skarbowych w Poznaniu i Zielonej Górze. Współpracowały one z ekspertami Banku Światowego. Pisma, w których użyto prostego zwrotu: „proszę zapłacić podatek", sprawiały, że osoby zalegające fiskusowi płaciły go szybciej i chętniej niż te, do których skierowano tradycyjne upomnienie.

Zwykłe listy zwykłym językiem

W listach wysyłanych przez poznańską i zielonogórską skarbówkę zamiast tradycyjnych urzędowo-ustawowych zwrotów użyto odwołań do przyzwoitości i obywatelskiego obowiązku. Sformułowano je w łagodnym tonie. Przywoływano np. fakt, że siedmiu na dziesięciu mieszkańców danego miasta zapłaciło już należny podatek dochodowy za ubiegły rok. „Należy Pan/Pani do tej nielicznej grupy mieszkańców, którzy jeszcze nie spełnili tego obowiązku" – pisano.

Znalazła się tam też ogólna informacja o możliwości wszczęcia egzekucji administracyjnej i prosta zapowiedź: „zweryfikujemy Pani reakcję na to pismo". Oczywiście urzędy dokładnie wyliczały kwoty podatku i podawały numer konta, na które należy go wpłacić. Wezwanie wysyłano zwykłą pocztą zamiast listem poleconym.

W reakcji na pismo nieformalne wpłat dokonało 1058 podatników, a tradycyjne wezwania przyniosły 708 wpłat. Co istotne, adresaci nieformalnych wezwań uiszczali zaległości najczęściej już w pierwszym tygodniu po jego otrzymaniu. W pierwszych dniach wpłat było nawet o 50 proc. więcej niż od adresatów standardowych wezwań. Osoby wezwane „po ludzku" wpłaciły o 11 proc. większą kwotę podatków niż upomniane „urzędowo". Podatnicy byli przy tym bardziej skłonni do zapłaty podatku, jeśli wraz z wezwaniem dostawali druk wpłaty na konto urzędu skarbowego.

MF: będzie ciąg dalszy

Ministerstwo Finansów zapowiada kontynuację eksperymentu.

Szczegółowe dalsze działania zostaną określone po przedstawieniu przez Bank Światowy końcowych wyników badania, co ma nastąpić we wrześniu – zastrzega Małgorzata Szafoni, zastępcę dyrektora Departamentu Administracji Podatkowej MF.

Czy da się pogodzić pisanie „po ludzku" z formalnymi wymogami? Wiele pism ma przecież swoje wzory, a przynajmniej wytyczne do ich sporządzania. Zdaniem Małgorzaty Szafoni jest to możliwe.

– Najważniejsze, aby był to język zrozumiały, który osobie czytającej wszystko prosto wyjaśni. Trzeba też pamiętać, że nie można całkowicie uciec od prawniczej właściwości wypowiedzi, ale można to napisać w bardziej przyjaznej, przejrzystej i skutecznej formie – twierdzi Szafoni.

Jeden resort to za mało

Używanie prostego języka w korespondencji z obywatelami propaguje też od kilku lat Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

– Akcja administracji skarbowej jest tym bardziej cenna, że materia podatków jest trudna. Otrzymujemy sygnały, że wiele osób nie rozumie pism z urzędów skarbowych, a w rezultacie swoje skargi kieruje pod niewłaściwy adres – zauważa Stanisław Ćwik z Biura RPO. Przyznaje on jednak, że kampania społeczna rzecznika „Język urzędowy przyjazny obywatelom" nie przyniosła dotychczas w skali ogólnopolskiej spodziewanych rezultatów.

– Potrzebna byłaby nie tylko akcja jednego resortu, ale odpowiednia koordynacja działań administracji centralnej, wojewodów i samorządów – proponuje Ćwik.