Sąd Najwyższy: ofiara wypadku w śpiączce ma prawo do zadośćuczynienia

Nie jest to prosta kwestia, świadczą o tym wahania sędziów, którzy Katarzynie J. będącej od wypadku w śpiączce, zasądzały w poszczególnych instancjach: 250 tys. zł, 500 tys. zł, w końcu 700 tys. zł zadośćuczynienia.

Problem bierze się z tego, że zadośćuczynienie należy się za uszczerbek na zdrowiu, w psychice, na który składają się przeżycia wewnętrzne. Osoba w stanie wegetatywnym nie może ich jednak wyrazić.

Cierpi czy nie

W dniu wypadku Katarzyna J. miała 17 lat, była licealistką. Kolega, który prowadził renault megane, stracił nad nim panowanie i rozbił się na drzewie, a po tygodniu zmarł. We krwi miał morfinę i amfetaminę, dziewczyny nie przebadano pod tym kątem ze względu na ciężki stan. Doznała rozległych obrażeń, jej stan lekarze oceniają jako wegetatywny. Wymaga całodobowej opieki w każdym aspekcie życia, a szanse na poprawę są nikłe.

Rodzice Katarzyny J. pozwali PZU, w którym ubezpieczony był sprawca wypadku, domagając się w jej imieniu 2 mln zł zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu i psychice na skutek wypadku. Sąd Okręgowy wskazał, że rodzice mogą mieć subiektywne przekonanie o cierpieniu córki, ale wedle aktualnej wiedzy medycznej najprawdopodobniej go nie odczuwa, nie ma też poczucia nieprzydatności czy niemożliwości korzystania z życia. Pełnego zadośćuczynienia będzie mogła zatem domagać się dopiero po wybudzeniu, gdyż wtedy będzie można określić rozmiar krzywdy. I zasądził 250 tys. zł.

Sąd Apelacyjny był innego zdania. Przeszkoda w poznaniu odczuć poszkodowanej (śpiączka) nie ma znaczenia, gdyż sąd powinien kierować się przesłankami obiektywnymi: porównać krzywdę Katarzyny J. z krzywdą innych osób. I zasądził dodatkowe 250 tys. zł.

Sędziowie zgodni

– Obiektywne kryteria, takie jak charakter, długotrwałość oraz intensywność cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, utrata perspektyw, poczucie bezradności, pozwalają przyznać zadośćuczynienie osobom, które ze względu na wiek lub stan psychiczny nie zdają sobie sprawy z doznanej krzywdy i nie potrafią ocenić jej rozmiaru – wskazała w uzasadnieniu sędzia SN Iwona Koper.

Biorąc pod uwagę nieodwracalność szkody i tendencje do większej ochrony życia i zdrowia, co przejawia się wzrostem zasądzanych kwot, SN podwyższył zadośćuczynienie do 700 tys. zł. Wskazał, że ze względu na indywidualny charakter krzywdy przydatność innych wyroków, sum w nich zasądzanych, jest ograniczona, ale jednolitość orzecznictwa odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa.

– W orzecznictwie europejskim przyjmuje się, że krzywda osoby w śpiączce jest wyższa niż mogącej wyrazić cierpienie, uważam zatem, że to trafny wyrok – mówi prof. Mirosław Nestorowicz z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. – Wysokość zadośćuczynienia to kwestia wtórna, art. 445 k.c. mówi o odpowiednim, zatem możemy i musimy zdać się na poczucie sprawiedliwości sędziów.

Nieco inaczej patrzy na sprawę adwokat Zbigniew Banaszczyk z Uniwersytetu Warszawskiego: – Zadośćuczynienie jest kompensatą krzywdy niemajątkowej w istotnym stopniu zależnym od odczuć poszkodowanego. Utrata palca ma inne znaczenia – w sensie psychicznym – dla murarza, a inne dla skrzypaczki. Gdyby pokrzywdzona chociaż na krótko wybudziła się ze śpiączki, moglibyśmy bliżej poznać jej cierpienia. W tej sytuacji sporo racji ma SO, zasądzając zadośćuczynienie tylko za uszczerbek, który znamy.

sygnatura akt: I CSK 434/14

Opinia dla „Rz"