Kontynuatorów wielu

To będzie prawdziwy kombajn kultury. Pod jednym dachem będą Buffo, Centralny Basen Artystyczny oraz nasza scena – cieszy się Tomasz Karolak, który powołał do życia IMKĘ. – Wrażenie zrobiły na mnie zdjęcia tego budynku reportera Juliena Bryana z września 1939 roku. Cieszę, że w jednym z niewielu gmachów, które przetrwały od przedwojnia, będziemy robić teatr. Chcemy przywrócić ducha i klimat mieszczącego się tu YMCA. Przynajmniej w sferze kultury – deklaruje.

[srodtytul]Przybyli z Hallerem[/srodtytul]

YMCA (Young Men’s Christrian Association, czyli Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej) to istniejąca od 156 lat międzynarodowa organizacja wychowawcza i edukacyjna, propagująca  program oparty na wartościach chrześcijańskich. Założona w 1844 r. w Londynie przez George’a Williamsa szybko rozprzestrzeniła się na Europę i Amerykę.

Właśnie amerykańska YMCA pojawiła się w Polsce w 1918 roku wraz z przybywającym z Francji wojskiem gen. Józefa Hallera, niosąc pomoc moralną i materialną osobom poszkodowanym w czasie wojny. W 1923 roku powstała samodzielna już Polska YMCA. Skupiała dziesiątki tysięcy młodzieży. I to nie tylko męskiej – w przeciwieństwie do wielu innych krajów, u nas w działalności YMCA uczestniczyły – i to dość licznie – przedstawicielki płci pięknej.

Polska YMCA działała na rzecz nie tylko – jak gdzie indziej – młodzieży z warstw wyższych i klas średnich, ale też robotniczych i dzieci ulicy. W siedzibie przy ul. Konopnickiej do dyspozycji młodzieży były m.in. okazała czytelnia i biblioteka, sale teatralno-kinowe i wykładowe, pokoje gościnne na 188 łóżek.

Sport był jednym z priorytetów YMCA (to działacze tej organizacji wymyślili popularne gry: William Morgan w 1885 r. siatkówkę, a James Naismith w 1891 r. koszykówkę), nie zabrakło więc przestrzeni dla kultury fizycznej. Podziw budziły nowoczesna pływalnia, sale gimnastyczne, pingpongowe i bokserskie.

Po wojnie gmach przy Konopnickiej jako jeden z pierwszych zaczął na nowo tętnić życiem. Szczególnie intensywnie rozbrzmiewał tam jazz. Nic dziwnego, skoro właśnie tam działał Leopold Tyrmand, najbarwniejszy kontestator epoki Bieruta i Gomułki. – Zaraz po wojnie YMCA była oazą wolności – wspomina Mirosław Ufnalewski, jeden z weteranów polskiego jazzu.

Jazzowe klimaty oddał dokument „Polska YMCA 1921 – 49” Bohdana Kezika. Film ten przywołuje też pogrom, jakiego władze komunistyczne dokonały w 1949 roku, delegalizując YMCA jako „narzędzie burżuazyjno-faszystowskiego wychowania, wspieranego przez zagranicznych mocodawców”. Amerykańskie płyty z fonoteki YMCA ze znienawidzoną muzyką  brutalnie niszczono. Organizacje rozwiązano, a majątek dekretem Bieruta przepadł na rzecz Skarbu Państwa.

Po tym, jak w październiku 1949 roku przepędzono z Konopnickiej jazzmanów, YMCA rozwiązano, komunistyczne władze powołały na jej miejsce stowarzyszenie Ognisko. Działało ono tylko trzy lata, jednak skutki jego powołania odczuwalne są do dziś. Okazuje się bowiem, że reaktywowana ponownie po 1989 roku Polska YMCA nie może odzyskać budynku, który został zbudowany przed wojną za jej fundusze.

[srodtytul]Śpiące miliony[/srodtytul]

W dokumentach jako właściciel budynku widnieje stowarzyszenie Ognisko. – Co gorsza, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że Polska YMCA nie jest kontynuatorem ani przedwojennej YMCA, ani stowarzyszenia Ognisko, więc nie możemy odzyskać naszego majątku – ubolewa Adam Goncerz, prezes Rady Krajowej Polskiej YMCA. – Wyroki innych sądów potwierdzają jednak, że jesteśmy kontynuatorami przedwojennej YMCA.