Sztuka (nie)jednego aktora

Kiedy osiem lat temu Stowarzyszenie Teatru Konsekwentnego po raz pierwszy zorganizowało Ogólnopolski Przegląd Monodramu Współczesnego, ta forma teatralna nie była w najlepszej kondycji.

– Na pewno monodram był w gorszej sytuacji niż jest teraz – opowiada Aldona Machnowska-Góra, jedna z organizatorek. – Potem nastąpił boom na monodram. Bo tani, w końcu opłaca się tylko jednego aktora, i porywały się na niego największe nazwiska.

[srodtytul]Dwa składniki[/srodtytul]

Najlepszy monodram, jaki widziała? „Jordan” w reżyserii Agnieszki Glińskiej, w którym występowała Dorota Landowska. Tekst mówił o dzieciobójczyni Sharon, która jest bezbronna wobec własnych wspomnień.

Zgadza się z nią Tadeusz Słobodzianek, dramatopisarz i dyrektor Laboratorium Dramatu, który wymienia jeszcze „To nie jest kraj dla wielkich ludzi” w wykonaniu Rafała Rutkowskiego z teatru Montownia, grany w klubokawiarni Chłodna 25 według tekstu i w reżyserii Michała Walczaka. Choć mówiąc o tym spektaklu bezkompromisowo obnażającym polską mentalność, częściej sięga się po określenie „one man show” niż monodram.

W powszechnym odbiorze monodramem dziesięciolecia jest „Opowieść o okrutnym zbójniku Folsztyńskim i nieszczęsnym kacie Holuszce” grany przez Jarosława Gajewskiego. – Ten spektakl robił niesamowite wrażenie. Aktor wcielał się w kilka różnych postaci. Było groteskowo i zabawnie – wspomina Szymon Majewski z Laboratorium Dramatu.

Sam Gajewski – jak wielu aktorów i reżyserów – uważa, że monodram to najtrudniejsza forma teatralna. Równie ważne są tu wartość literacka tekstu oraz umiejętności aktora. Jeśli brakuje jednego z tych dwóch podstawowych składników, o sukcesie można zapomnieć.

[srodtytul]Pisz, graj i wystawiaj[/srodtytul]

– Najpierw dramaturg musi napisać dobry tekst, a potem aktor musi dobrze tę historię na scenie opowiedzieć. To nie jest łatwe – dodaje Tadeusz Słobodzianek. I porównuje aktora do muzyka, który potrafi tak modulować napięcie, aby publiczność oglądała go z zapartym tchem.

Na takie spektakle czeka też Aldona Machnowska-Góra, ale nie chce jeszcze opowiadać o programie tegorocznego Ogólnopolskiego Przeglądu Monodramu Współczesnego. Na razie wiadomo jedynie, że odbędzie się w dniach od 12 do 16 maja, a jednym z gości będzie Katarzyna Groniec.

– Dodam tylko, że widzowie będą mogli zobaczyć osiem monodramów z całej Polski, zastanawiamy się nad spektaklami z zagranicy – zapowiada.

Do przeglądu może zgłosić się każdy, kto do końca marca, czyli do dziś, prześle nagranie swego monodramu. Nieważne, czy jest amatorem, czy zawodowcem. Z konkurencyjnym – w pewnym sensie – pomysłem wystartowało właśnie Laboratorium Dramatu, ogłaszając konkurs pod hasłem „Sztuka monologu”. Ciekawe, że nie jest to konkurs na gotowy monodram, ale na tekst i koncepcję jego wystawienia, przygotowaną przez autora, reżysera i aktora.

[srodtytul]Miłość, praca, pieniądze[/srodtytul]

Wysokie nagrody: 20, 15 i 10 tys. zł mają być równocześnie honorariami za zrealizowanie spektaklu. Prace nad nim będą odbywały się w Domu Pracy Twórczej w Wigrach pod okiem twórców z Laboratorium Dramatu, a ich efekty będzie można zobaczyć w klubie Obiekt Znaleziony, który rozpoczął niedawno współpracę ze sceną Tadeusza Słobodzianka.

– Temat powinien osobiście dotykać twórców. Nie chciałabym wskazywać na tematykę, czy to ma być miłość, praca, czy pieniądze. Monodram to po prostu dobrze opowiedziana historia, która zainteresuje widza – kwituje Tadeusz Słobodzianek, który jest także jednym z jurorów konkursu.

– Zgodnie z ideą działania Laboratorium Dramatu zależało nam na skłonieniu autora, reżysera i aktora do wspólnej pracy nad tekstem – dodaje Szymon Majewski, przypominając, że termin przyjmowania tekstów upływa 1 czerwca.

[ramka][srodtytul]SIEDEM MONODRAMÓW KWIETNIA[/srodtytul]

I nic więcej nie pamiętam! Teatr Na Woli (spektakl grany w Żydowskim Instytucie Historycznym), reż. Piotr Jędrzejas, wyk. Adina Blady-Szwajger, 18.04, 20 – 21.04, 28 – 29.04, bilety: 50, 35, 18 zł. Córka gra matkę – bohaterkę getta żydowskiego, która swe przeżycia opisała w pamiętniku. Wymagający i poruszający spektakl.

Mały Chopin, Teatr Konsekwentny, reż. Jerzy Łażewski, wyk. Antoni Barłowski, 18.04, 25.04, bilety: 25 zł. Monodram dla dzieci w wieku od 4 do 9 lat. Temat bardzo na czasie.

Patty Diphusa, teatr Polonia, reż. Marta Ogrodzińska, wyk. Ewa Kasprzyk, 17.04, 18.04, bilety: 70, 55 i 35 zł. Kasprzyk jako drapieżna, sentymentalna i prowokacyjna gwiazda porno. Bazą scenariusza są teksty Pedro Almodóvara.

Shirley Valentine, teatr Polonia, reż. Maciej Wojtyszko, wyk. Krystyna Janda, 6 – 8.04, 12.04, 15.04, bilety: 75, 65, 35 zł. Czy rozterki i marzenia kury domowej mogą być ciekawym tematem dla teatru? Janda od 20 lat dowodzi, że tak. „Shirley Valentine” to klasyka – niegdyś Powszechnego, dziś Polonii.

Ucho, gardło, nóż, Och-Teatr, reż. Krystyna Janda, 17.04, bilety: 60, 40 i 30 zł. Spowiedź znękanej bałkańską wojną kobiety po pięćdziesiątce, która spędza kolejną bezsenną noc.