Putin bez nagrody Kwadrygi

Putin miał otrzymać nagrodę Kwadrygi wraz z palestyńskim premierem Salamem Fajadem, minister spraw zagranicznych Meksyku Patricią Espinosą i pochodzącą z Turcji nauczycielką Betül Durmaz. Kuratorium nagrody zdecydowało jednak w sobotę, że rezygnuje z przyznania w tym roku wyróżnień. Zbyt wielki był bowiem sprzeciw przeciwko uhonorowaniu premiera Rosji „za zasługi dla rozwoju stabilnych i opartych na zaufaniu stosunków niemiecko-rosyjskich".

Podyskutuj na blogu Jerzego Haszczyńskiego

Tylko dla demokratów

Protestowali przeciwko temu nie tylko zwykli obywatele, którzy wysłali w tej sprawie dziesiątki tysięcy listów do inicjatora nagrody, stowarzyszenia Werkstatt Deutschland, ale również media, obrońcy praw człowieka i politycy rządzącej chadecji, opozycyjnych socjaldemokratów i Zielonych. Nagroda Kwadrygi od 1993 r. była przyznawana w dniu Niemieckiej Jedności 3 października osobistościom, które „mogą służyć jako wzór w dziedzinie mediów, kultury czy polityki i w szczególny sposób zasłużyły się dla współpracy innych państw ze zjednoczonymi Niemcami". W poprzednich latach laureatami byli m. in.: przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso, były prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko i były prezydent Czech Vaclav Havel.

– Dla Putina nie ma miejsca w szeregu tych znakomitych osobistości – grzmiał przewodniczący komisji spraw zagranicznych Bundestagu Ruprecht Polenz (CDU). – To karykatura, a nie nagroda. Putin tłumi w Rosji demokrację – wtórował mu poseł Zielonych Tom Königs. Początkowo kuratorium odrzuciło krytykę. W sobotę jednak Vaclav Havel, laureat Kwadrygi z 2009 r., zagroził, że zrzeknie się swej nagrody. W piątek podobną decyzję podjął inny laureat, duński artysta Olafur Eliasson. We wtorek z członkostwa w kuratorium zrezygnował prominentny polityk Zielonych Cem ?zdemir. Rozdanie nagrody zostało odwołane, a na stowarzyszenie Werkstatt Deutschland spadł deszcz krytyki. „To hańba dla Niemiec. Najpierw dają nie temu co trzeba, potem odbierają" – pisał m.in. tygodnik „Die Zeit".

Jak mogło do tego dojść?

Bolesny policzek? Według niemieckich mediów pomysł uhonorowania Putina pojawił się na spotkaniach kuratorium już we wrześniu ubiegłego roku. Wtedy nikt z jego 17 członków, wśród których jest m.in. minister transportu Peter Ramsauer, przeciwko niemu nie zaprotestował. Ostateczna decyzja miała zapaść w marcu, po uzgodnieniach z Kremlem.

Teraz przyszłość nagrody i stowarzyszenia stoi pod znakiem zapytania. Istnieje też obawa, że afera źle wpłynie na stosunki rosyjsko-niemieckie przed zaczynającymi się dziś w Hanowerze międzypaństwowymi konsultacjami pod przewodnictwem kanclerz Angeli Merkel i prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa.

– Jest to bolesny policzek dla Putina i zapewne będzie to jeden z tematów spotkania. Ale na relacje Berlina z Moskwą raczej nie wpłynie. Nie pierwszy raz Putinowi odebrano wyróżnienie i po tej aferze też raczej już żadnego nie otrzyma – mówi „Rz" Alexander Rahr, ekspert w Niemieckim Towarzystwie Polityki Zagranicznej (DGAP) i biograf Putina. W 2004 r. Uniwersytet w Hamburgu po masowych protestach studentów i części kadry naukowej zrezygnował z nadania ówczesnemu prezydentowi Rosji doktoratu honoris causa. Według Rahra Putin jakoś sobie z tym poradził.

– To nie Nagroda Nobla – utrzymuje politolog. Strona rosyjska zareagowała odpowiednio spokojnie. – Z szacunkiem przyjmujemy każdą decyzję organizatorów – powiedział rzecznik Putina Dymitrij Pieskow.  Rosyjska opozycja czerpie nadzieję z incydentu. Zdaniem publicystki demokratycznej Lilii Szewcowej istnieje szansa, że niemieckie władze nabiorą dystansu do Kremla. – Teraz kanclerz Merkel pomyśli trzy razy, zanim zademonstruje jakieś zbliżenie z obecnymi władzami Rosji, bo jak widać, jest to niepopularne. I za Niemcami pójdą inne kraje – twierdzi.

—współpr. Piotr Skwieciński z Moskwy

Opinie dla „Rz"

Cornelius Ochmann niemiecka Fundacja Bertelsmanna

Nagroda Kwadrygi dla Putina to wyjątkowy zły pomysł. Choć przyznawana przez prywatną fundację, jest to prestiżowa nagroda i kojarzona przez Niemców z wyróżnieniem za osiągnięcia dla demokracji. Putin pasuje tu jak pięść do nosa. Jeszcze gorsze jest jednak to, że kuratorium w końcu wycofało się z jej rozdania. Albo podejmuje się jakąś decyzję i się przy niej stoi, albo nie warto nikomu tym głowy zawracać. Efektem jest trwający wiele tygodni żenujący spektakl. Jedyne, co w tym wszystkim jest pozytywne, to to, że większość Niemców nie akceptuje Putina w szeregu demokratów. I nawet jeśli nie wpłynie to na stosunki z Rosją, to przypomni chociaż władzom w Berlinie, kim jest rosyjski premier.