Nowe otwarcie z Chinami

Rozpoczynająca się dzisiaj pierwsza od 25 lat wizyta premiera Chin w Warszawie ma otworzyć nowy rozdział w relacjach polsko-chińskich. Pekin chce, aby Polska stała się regionalnym centrum, z którego chińskie firmy będą prowadzić ekspansję w Europie Środkowo-Wschodniej. Zwłaszcza w basenie Morza Bałtyckiego. Bazą do ekspansji na południe mają być Węgry.

– Polska i Węgry są głównymi krajami, które interesują Chińczyków – powiedział nam jeden z dyplomatów z kraju sąsiadującego z Polską.

Polskie władze przez trzy lata próbowały dokonać przełomu w relacjach z Chinami. We wrześniu 2008 r. do Chin wybrał się wicepremier Waldemar Pawlak, a miesiąc później premier Donald Tusk.

Chiny trzymały jednak Polskę w poczekalni i wysyłały sygnały, że status partnera strategicznego mogą przyznać Węgrom. Premier Viktor Orban przestał zupełnie upominać się o respektowanie praw człowieka i odmówił spotkania z Dalajlamą – duchowym przywódcą Tybetańczyków, którego Pekin uważa za groźnego separatystę. Premier Wen Jiabao przyspieszył wizytę w Budapeszcie i w czerwcu 2011 roku obiecał pomoc zadłużonym Węgrom.

Ale w grudniu, podczas wizyty Bronisława Komorowskiego w Pekinie, Polska i Chiny ogłosiły zawarcie partnerstwa strategicznego. Zdaniem polskiej dyplomacji wizyta premiera Wena Jiabao w Warszawie to sygnał, że bliższa współpraca zaczyna być wcielana w życie.

Podczas dwudniowej wizyty szefa chińskiego rządu Wena Jiabao w Polsce zorganizowane zostanie forum gospodarcze, na które przyjedzie 15 szefów rządów z Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Węgier, Słowacji, Słowenii, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Macedonii, Albanii, Rumunii i Bułgarii. Wielu z nich odbędzie dwustronne spotkania z premierem Chin. Jak dowiaduje się „Rz", rozmowy bilateralne będą trwały po 20 minut, a jednemu z przywódców pozwolono zadać tylko dwa pytania.

– Inicjatywa zorganizowania forum wyszła podobno od strony chińskiej. Znamienne jest to, że nie zaproszono żadnego z liczących się partnerów z Europy Zachodniej. To pokazuje, jak ważna Polska może być w chińskiej strategii w regionie, ale też jak duża odpowiedzialność spoczywa na Warszawie, która powinna pamiętać, że reprezentuje całą UE, i nie dopuścić do rozgrywania jednych krajów przeciwko innym – mówi „Rz" Thomas Koenig z londyńskiego oddziału European Council on Foreign Relations.

Pekin słynie z realizowania strategii „dziel i rządź" w Europie. Unia Europejska domaga się bowiem, aby Chiny otwarły szerzej swój rynek dla zachodnich firm i zaprzestały stosowania nieuczciwej konkurencji. Dlatego Pekin woli się dogadywać z pojedynczymi krajami.

– Chiny chcą wykorzystać szansę, jaką im daje kryzys w Unii, aby wejść z kolejnymi inwestycjami do Europy Środkowo-Wschodniej, która jest postrzegana jako centrum wzrostu. Polska nadaje się do tego idealnie. Jest stabilna politycznie i gospodarczo. A poza tym dobrze się kojarzy w Chinach, które też miały trudne relacje z ZSRR – tłumaczy „Rz" chińska ekspertka dr Yiyi Lu.

Nasi rozmówcy są zgodni, że zacieśnianie relacji z Chinami nie musi oznaczać zaprzestania krytyki za łamanie praw człowieka. – Oba kraje mogą szanować swoje odmienne punkty widzenia. Polska powinna dalej bronić praw człowieka, robiąc to z wyczuciem. Niestety Europa ostatnio całkowicie zamilkła w tej sprawie bojąc się, że odbije się to negatywnie na jej współpracy gospodarczej – mówi Thomas Koenig.

– Chiny są przyzwyczajone do krytyki. Jeśli zależy im na współpracy, to różnice zdań w kwestii praw człowieka tej współpracy nie utrudniają – zapewnia dr Lu.