Janukowycz traci grunt

To miał być pokaz siły. Jednak w niedzielę w położonym koło Pałacu Prezydenckiego parku Marinskim zamiast zapowiadanych 200 tys. manifestantów zjawiło się nie więcej niż 15 tys. zwolenników Wiktora Janukowycza. I to mimo że wielu zostało dowiezionych autobusami ze wschodniej Ukrainy i otrzymało 200–250 hrywien (70–90 zł) za każdy dzień udziału w „spontanicznej" demonstracji.

W tym samym czasie na oddalonym o kilometr Majdanie Niezależności było kilkanaście razy więcej osób, wielu z naklejkami na kurtkach: „Ja tut nie za groszi!" (Nie jestem tu dla pieniędzy). Choć demonstracje trwają już czwarty tydzień, a w Kijowie zagościł mróz, nadzieje Janukowycza, że manifestanci w końcu się znużą, okazały się bezpodstawne.

Jeszcze poważniejszą niż na ulicach Kijowa porażkę Janukowycz poniósł jednak na froncie dyplomatycznym. Od wielu miesięcy ukraiński prezydent usiłował osłabić opozycję, przekonując społeczeństwo, że on sam doprowadzi do finału negocjacji nad umową stowarzyszeniową, tyle że na lepszych warunków. Ta strategia od niedzieli nie jest już jednak możliwa.

– Słowa i czyny ukraińskich władz coraz bardziej się rozchodzą – ogłosił na Twitterze komisarz ds. poszerzenia Unii Štefan Füle. I zapowiedział, że Bruksela „zawiesza" negocjacje z Kijowem nad umową stowarzyszeniową.

– W ostatnich 48 godzinach z punktu widzenia Janukowycza wszystko się wali – uważa Adrian Karatnicky, ekspert waszyngtońskiego Atlantic Council cytowany przez „New York Timesa".

Gdy wybuchły protesty na Majdanie, Janukowycz na tyle je zlekceważył, że wyruszył w wielodniową podróż najpierw do Chin, a potem do Rosji. Jeszcze w piątek w trakcie obrad okrągłego stołu odrzucił wszystkie postulaty opozycji. Jednak teraz zmienił zdanie. Aby uspokoić nastroje, prezydent poświęcił czterech ze swoich współpracowników. W areszcie domowym znaleźli się burmistrz Kijowa, szef stołecznej milicji i jego zastępca oraz zastępca szefa rady bezpieczeństwa narodowego. Prokuratura uważa, że to oni odpowiadają za brutalne pobicie demonstrantów 30 listopada.

Majdan chce jednak o wiele więcej: dymisji całego rządu Mykoły Azarowa i przyspieszonych wyborów prezydenckich.

– To jest tylko początek. Ci czterej urzędnicy mieli przecież nad sobą zwierzchników, którzy wiedzieli o planach rozpędzenia manifestacji – mówił do protestujących lider opozycji Witalij Kliczko.

To jednak dystansowanie się oligarchów, także z najbliższego mu „klanu donieckiego", jest dla Janukowycza szczególnie dużym zagrożeniem. W piątek Rinat Achmetow, którego majątek nie ma sobie równych na Ukrainie, otwarcie poparł opozycję. A w należącym do innego czołowego oligarchy Dmytro Firtasza kanale telewizyjnym Inter relacje z Majdanu stały się nagle całkiem przychylne.

Arsenij Jaceniuk, lider założonej przez Julię Tymoszenko Batkwiszczyny, twierdzi, że duża grupa deputowanych związanej z Janukowyczem Partii Regionów jest gotowa przejść na stronę opozycji. To jego zdaniem może wystarczyć do obalenia rządu Azarowa. Sam Achmetow kontroluje zachowanie przynajmniej 50 posłów.

– W tej rozgrywce już nie chodzi o umowę stowarzyszeniową, ale o skórę Janukowycza – mówi agencji Bloomberga Frederik Erixon, dyrektor brukselskiego instytutu ECIPE.