Co Ameryka zrobi dla Iraku?

W czwartek Biały Dom potwierdził, że „udzieli pomocy" irackim siłom zbrojnym, choć na razie nie sprecyzowano na czym owa pomoc miałaby polegać. Irackiej armii najbardziej doskwiera brak wsparcia lotniczego i zapewne o taką formę pomocy militarnej będzie zbiegał rząd w Bagdadzie. Opowiadają się za tym również doradcy prezydenta Obamy.

Wiceprezydent Joseph R. Biden zadzwonił do premiera Nuriego al-Malikiego informując go o poparciu USA. Przedstawiciele Kongresu spotkali się z ekspertami Departamentu Stanu, którzy powstałą sytuację określają jako „bardzo poważną".

Po wycofaniu sił amerykańskich z Iraku w 2011 r. w kraju pozostały instalacje wojskowe, które Amerykanie mogliby wykorzystywać w razie potrzeby, choć obserwatorzy polityczni uważają, że ponowne, choćby nawet czysto operacyjne stacjonowanie Amerykanów byłoby niewskazane.

Obecnie w Iraku nie ma żadnych wojsk amerykańskich. Jak poinformowała rzeczniczka Departamentu Stanu z bazy pod Bagdadem ewakuowano także przedstawicieli firm zbrojeniowych dostarczających broń dla armii irackiej.

Prezydent wydał na razie tylko jedno oświadczenie dotyczące sytuacji w Iraku. Powiedział, że jego sztab kryzysowy „pracuje 24 godziny na dobę". Po spotkaniu z premierem Australii Tonym Abbotem stwierdził. że „nie wyklucza żadnej możliwości" by przeszkodzić dżihadystom w zadomowieniu się na dobre w Iraku.

Z drugiej strony amerykańscy komentatorzy zauważają jak delikatna sprawą jest podjęcie decyzji o powrocie do Iraku, gdzie życie straciło 4400 Amerykanów, a jak pokazują ostatnie wydarzenia efekty polityczne 9-letniego zaangażowania Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników pozostają mizerne.

Paradoksem politycznym powstałej sytuacji jest również to, że popierając działający głównie w interesie szyitów rząd Malikiego USA staja się mimowolnym, sojusznikiem Iranu, który od dawna wspiera swoich braci w wierze (doniesienia wywiadu amerykańskiego wskazują, że Irańczycy już wysłali paramilitarne Brygady Kuds do wsparcia władz w Bagdadzie). Z kolei odwrócenie się od Bagdadu oznaczałoby całkowite oddanie inicjatywy Teheranowi, a w rezultacie niemal pewny rozpad Iraku na część szyicka i sunnicką.

Kurdowie na północy i tak od dawna maja własne quasi-państwo, które okazało się wystarczająco silne, by w tym tygodniu odeprzeć islamistów wkraczających do Kirkuku. Opór bojowników kurdyjskich (peszmergów) okazał się skuteczny i dobrze zorganizowany, w przeciwieństwie do armii irackiej, która w Mosulu poszła w rozsypkę bez próby podjęcia walki.

Do sporów na temat odpowiedzialności za powstałą sytuacje doszło w Kongresie. Demokraci twierdzą, że u źródeł całego zamieszania w Iraku stoi błędna decyzja prezydenta Busha z 2003 r. o rozpoczęciu inwazji na reżim, który w istocie nie miał związków z Al Kaidą, zaś islamiści pojawili się w Iraku dopiero w wyniku wojennego chaosu i licznych błędów popełnionych w czasie tej misji.

W odpowiedzi republikanie, na czele z sen. Johnem McCainem krytykują Baracka Obamę za brak koncepcji działania i strategii na wypadek kryzysu. „Prezydent twierdzi, że nie wyklucza żadnej możliwości. To ma być strategia zwalczania islamistów?" - ironizował McCain.

Niezadowoleni są nawet niektórzy demokraci. Senator Richard Blumenthal z Connecticut zaapelował do Białego Domu o szybkie przedstawienie propozycji działań natychmiastowych i długoterminowych. Wskazał też na odpowiedzialność wspieranego przez USA rządu w Bagdadzie za powstałą sytuację. jak stwierdził to al Maliki uczynił z sunnitów obywateli drugiej kategorii wpychając ich w ten sposób w objęcia islamistów z ISIS.