Emerytury albo zdrowie

Z najnowszych danych ZUS, do których dotarła „Rzeczpospolita", wynika, że w styczniu tego roku emerytów było już 4,993 mln – to o niemal 60 tys. więcej niż pół roku temu i 12 tys. więcej niż w grudniu.

Będzie presja, by podnosić podatki

Biorąc pod uwagę, że emerytów przybywa w tak błyskawicznym tempie, można szacować, że w marcu będzie ich już ponad 5,01 mln. W rekordowym do tej pory listopadzie 2009 r. emerytury z ZUS pobierało mniej osób, bo 5,006 mln.

Z nową falą emerytów rosną wydatki ZUS. W styczniu ubiegłego roku wydawał on na emerytury 9,88 mld zł miesięcznie. Rok później – 10,26 mld zł. Te 380 mln zł miesięcznie więcej daje rocznie ok. 4,6 mld zł (część tego wzrostu to efekt waloryzacji świadczeń).

– To pogłębi problemy ZUS – ocenia Wiktor Wojciechowski, główny ekonomista Plus Banku.

Tłumaczy, że już teraz co trzecia wypłacana z niego złotówka nie pochodzi ze składek, ale z budżetu. Równocześnie zwraca uwagę, że skalę trudności finansowych ZUS zmniejsza nieco nowy sposób wyliczania świadczeń, który jest mniej hojny niż stary.

Rosnąca liczba emerytów to powód do zmartwień dla pracujących. To z ich podatków – w ZUS nie ma żadnych pieniędzy – wypłacane są świadczenia. Może to powodować presję na podwyżkę ich danin. To m.in. za sprawą manka w ZUS rząd podniósł w 2012 r. składkę rentową o 2 pkt proc.

– Nie ma cudów. Gdy w ZUS brakuje pieniędzy, trzeba podnosić daniny nakładane na obywateli. Można oczywiście racjonalizować wydatki, wciąż mamy takie możliwości, ale nasi politycy się ku temu nie kwapią – mówi Wojciechowski.

Kosztem młodych

Już obecnie Polska dużo pieniędzy wydaje na świadczenia dla starszych osób. Dowodzą tego dane OECD, organizacji zrzeszającej 34 najlepiej rozwinięte gospodarki świata. Wynika z nich, że w naszym kraju wydajemy na nie prawie 12 proc. produktu krajowego brutto. Średnia dla krajów tej organizacji wynosi 7,8 proc.

Nie byłoby w tym jeszcze nic niepokojącego, gdyby nie porównanie tej kwoty ze strukturą wiekową poszczególnych społeczeństw.

Polska wciąż ma dość młodą populację – odsetek osób w wieku powyżej 65 lat w stosunku do liczby osób w tzw. wieku produkcyjnym wynosi 21,6 proc. Innymi słowy: na cztery osoby w wieku zdolności do pracy przypada zaledwie jedna w wieku 65+.

To całkiem niezły wynik – średnia dla OECD wynosi 25,5 proc., a na przykład w Grecji, Francji, Belgii, Finlandii, Estonii, Szwecji, Wielkiej Brytanii czy na Węgrzech wskaźnik ten oscyluje wokół 30 proc. Najwięcej starszych osób jest w Japonii (42,2 proc.) oraz w Niemczech (34,8 proc.). Na drugim biegunie są Meksyk (11,4 proc.), Turcja (12,5 proc.) i Chile (16 proc.).

Jeśli jednak zestawimy dane o wieku Polaków z tym, ile pieniędzy wydajemy na świadczenia dla starszych osób, okazuje się, że jesteśmy pod tym względem rekordzistami świata. Jak wynika z wyliczeń „Rzeczpospolitej", sfinansowanie każdego punktu procentowego populacji starszych osób pochłania w naszym kraju 0,55 pkt proc. PKB.

W znanej z hojności socjalnej Grecji ten wskaźnik wynosi 0,41 pkt proc., w bogatych Niemczech – 0,32 pkt, w również zamożnych Norwegii, Szwajcarii, Kanadzie czy Wielkiej Brytanii – ok. 0,2 pkt. To o ponad połowę mniej niż w Polsce.

– Nasza polityka społeczna zdecydowanie preferuje starsze osoby, często kosztem młodszych – zauważa ekonomista Maciej Bukowski, prezes Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych.

Wskazuje, że taki sposób jej uprawiania powoduje, iż nie ma pieniędzy na te obszary, które wymagają o wiele większych nakładów niż obecnie. – Przede wszystkim jest to zdrowie. Tutaj, jeśli chodzi o wydatki publiczne, odstajemy ogromnie od reszty świata – zauważa Bukowski.