Kirstie Alley zmarła 5 grudnia 2022 r. z powodu choroby nowotworowej.
Pelé (1940-2022)
Pelé, a właściwie Edson Arantes do Nascimento to brazylijska legenda futbolu, przez wielu uważany za najlepszego piłkarza w historii.
Kiedy w roku 1958 Brazylijczycy udawali się w podróż na mistrzostwa świata do Szwecji, Pelé miał już za sobą debiut w reprezentacji. Pierwszy raz wystąpił w niej 7 lipca 1957 roku przeciw Argentynie. Na Maracanie Brazylia przegrała 1:2, ale strzelcem tej jednej bramki był właśnie on. Miał wtedy 17 lat.
Grał w klubie FC Santos i uczył się życia. Na mistrzostwa świata w Szwecji pierwszy raz w życiu leciał samolotem. Gdy 15 czerwca 1958 roku wyszedł na boisko w Göteborgu, zaczęła się nowa historia futbolu. Niepełnoletni jeszcze Pelé w koszulce z numerem 10 w meczu z ZSRR przyczynił się do zwycięstwa Brazylii 2:0. Później przyszły wygrane z Walią, Francją i zwycięski finał ze Szwecją, w którym Pelé zdobył dwie bramki.
Tak rodziła się jego legenda. Kiedy Pelé i Garrincha grali razem, Brazylia nie przegrała ani razu. Na mistrzostwach świata w Chile Brazylia obroniła tytuł, ale Pelé z powodu kontuzji zagrał tylko w dwóch meczach. Mundial w Anglii był dla Pelégo i Brazylii nieudany. W 1970 r. Pelé pojechał z zespołem na mistrzostwa w Meksyku, a Brazylia znów triumfowała. Po tym turnieju Pelé zrezygnował z gry w reprezentacji.
Pelé wystąpił w 91 oficjalnych spotkaniach Brazylii i zdobył 77 bramek. W 14 meczach mistrzostw świata 12-krotnie wpisywał się na listę strzelców. Przez większość kariery klubowej związany był z Santos FC, strzelił 618 goli w 636 występach. W latach 1975-77 grał dla New York Cosmos (37 bramek w 64 meczach).
Po zakończeniu kariery był m.in. ministrem sportu Brazylii. Pelé był przyjmowany w Białym Domu, przyjaźnił się z Henrym Kissingerem, Nelsonem Mandelą. Angażował się w wiele akcji charytatywnych. Był ambasadorem UNICEF. Międzynarodowy Komitet Olimpijski przyznał mu tytuł najlepszego sportowca XX wieku. Pelé zarobił miliony i je stracił, oszukiwany przez nieuczciwych biznesmenów. I znowu zarobił.
Dwukrotnie się rozwodził, a jego syn trafił do więzienia za handel narkotykami. Od kilku lat miał kłopoty zdrowotne, przez pewien czas poruszał się na wózku.
Pelé zmarł 29 grudnia 2022 r. w São Paulo. Miał 82 lata.
Benedykt XVI (1927-2022)
Benedykt XVI, właściwie Joseph Aloisius Ratzinger - niemiecki duchowny rzymskokatolicki, 265. papież i 7. Suweren Państwa Watykańskiego od 19 kwietnia 2005 do 28 lutego 2013. Pierwszy od XV wieku papież, który dobrowolnie zrzekł się urzędu.
Joseph Ratzinger urodził się 16 kwietnia 1927 r. w Marktl w Górnej Bawarii. Jego ojcem był wiejski żandarm w randzie komisarza, matką - kucharka pracująca w pensjonatach. Joseph Ratzinger miał siostrę Marię (zmarła w 1991 r.) i brata Georga (zmarł w 2020 r.), który został księdzem.
W 1941 r., gdy miał 14 lat, został członkiem Hitlerjugend - organizacji, w której w III Rzeszy członkostwo było obowiązkowe. Po II wojnie światowej przyszły papież wstąpił do katolickiego seminarium duchownego we Freising oraz rozpoczął studia w Herzogliches Georgianum na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. W 1951 r. Joseph Ratzinger otrzymał święcenia kapłańskie, dwa lata później uzyskał stopień doktora, po kolejnych czterech latach uzyskał habilitację.
W 1977 r. Ratzinger został ustanowiony przez papieża Pawła VI arcybiskupem Monachium i Fryzyngi. Kardynałem został kreowany na konsystorzu 27 czerwca tego samego roku. Z rąk papieża Jana Pawła II w listopadzie 1981 r. kard. Ratzinger otrzymał nominację na prefekta Kongregacji Nauki Wiary, w związku z czym zrzekł się stanowiska w Monachium. W 1998 r. został wicedziekanem, a w 2002 r. dziekanem Kolegium Kardynalskiego.
Po śmierci Jana Pawła II, 19 kwietnia 2005 r. - w drugim dniu konklawe i po czterech głosowaniach - kard. Joseph Ratzinger został wybrany papieżem, obrał imię Benedykt XVI. W chwili wyboru miał 78 lat i był najstarszym nowo wybranym papieżem od wybranego w 1730 r. Klemensa XII. Benedykt XVI został 265 papieżem.
W 2007 r. Benedykt XVI przywrócił możliwość powszechnego odprawiania mszy według rytuału łacińskiego.
W lutym 2013 r. podczas spotkania z kardynałami Benedykt XVI ogłosił swą rezygnację z posługi biskupa Rzymu. Decyzję tłumaczył brakiem sił z uwagi na wiek. Zakończył pontyfikat 28 lutego 2013 r. Został pierwszym od 598 lat papieżem, który ustąpił z urzędu. Następcą Benedykta XVI został na konklawe 13 marca 2013 r. wybrany Jorge Mario Bergoglio, który przybrał imię Franciszek.
Papież emeryt zamieszkał w Watykanie. W ostatnich latach życia rzadko pojawiał się publicznie. Był najdłużej żyjącym papieżem emerytem. Czas jego emerytury jako papieża był dłuższy od czasu jego pontyfikatu.
Benedykt XVI zmarł 31 grudnia 2022 r. w Watykanie.
Gianluca Vialli (1964-2023)
Gianluca Vialli - włoski piłkarz i trener, reprezentant Włoch, uczestnik mistrzostw świata i mistrzostw Europy.
Vialli rozpoczął karierę w Cremonese, klubie ze swego rodzinnego miasta, a następnie występował w Serie A w Sampdorii i Juventusie. Piłkarską karierę zakończył w Chelsea Londyn. W klubach wystąpił w 488 meczach, zdobył 167 goli.
W 59 występach dla seniorskiej reprezentacji Włoch zdobył 16 bramek i znalazł się w drużynie na mistrzostwach świata w 1986 w Meksyku i 1990 roku we Włoszech, był także w kadrze na mistrzostwach Europy w RFN w 1988 r. Na turniejach w 1988 i 1990 r. Włosi wywalczyli trzecie miejsce.
Po zakończeniu kariery był szkoleniowcem Chelsea Londyn i Watfordu.
Gianluca Vialli zmarł 6 stycznia 2023 r. w Londynie z powodu raka trzustki, miał 58 lat.
Szewach Weiss (1935-2023)
Szewach Weiss był izraelskim politykiem i dyplomatą, posłem do Knesetu w latach 1981–1999 oraz przewodniczącym tej izby (1992–1996), zaś w latach 2001–2003 był ambasadorem Izraela w Polsce. Weiss był kawalerem Orderu Orła Białego.
Szewach Weiss przyszedł na świat na terenie obecnej Ukrainy. W czasie drugiej wojny światowej wraz z rodziną był ukrywany przed niemieckimi żołnierzami przez ukraińskie i polskie rodziny. Protestował, gdy polski naród był oskarżany o współudział w Holokauście i gdy próbowano pominąć milczeniem rolę polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata - wspominali jego znajomi.
Nie żyje Szewach Weiss
W wieku 87 lat zmarł Szewach Weiss, były przewodniczący Knesetu i były ambasador Izraela w Polsce.
W 1947 roku wyemigrował do Izraela, gdzie na Uniwersytecie Hajfy został profesorem nauk politycznych. W 2000 roku jako przewodniczący Rady Jad Waszem gościł papieża Jana Pawła II podczas jego historycznej wizyty w Jerozolimie.
Był publicystą m.in. "Rzeczpospolitej".
Zmarł 3 lutego 2023 r., miał 87 lat.
Jerry Springer (1944-2023)
Jerry Springer - właściwie Gerald Norman Springer, amerykański dziennikarz telewizyjny i radiowy, najbardziej znany z programu "The Jerry Springer Show".
Karierę w mediach rozpoczął od współpracy z radiem WTUL w Nowym Orleanie.
W latach 1991-2018 Jerry Springer prowadził telewizyjny talk-show "The Jerry Springer Show", w Polsce znany pod tytułem "Potyczki Jerry’ego Springera". W programie dochodziło do gwałtownych sporów i bójek, bywało, że zaproszeni goście rzucali w siebie krzesłami. W wywiadzie dla CNN Jerry Springer przyznawał, że nie ma złudzeń co do swojego programu.
W 2010 r. mówił, że "Potyczki Jerry'ego Springera" to program głupkowaty i zwariowany, który "nie oferuje żadnej wartości społecznej poza godziną
- W naszym programie nigdy nie ma niczego, czego nie byłoby na pierwszych stronach amerykańskich gazet. Jedyna różnica polega na tym, że ludzie w moim programie nie są sławni - zaznaczał.
Jerry Springer urodził się w 1943 r. w Londynie, był synem emigrantów z dzisiejszego Gorzowa Wielopolskiego (Landsberg an der Warthe), którzy uciekli z niemieckich terenów przed prześladowaniami po pogromach na ludności żydowskiej w listopadzie 1938 r. (tzw. noc kryształowa). Gdy Jerry Springer miał 4 lata, jego rodzice wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych. Rodzina Springerów zamieszkała w Nowym Jorku.
W 1965 r. Jerry Springer ukończył studia na Tulane University w Nowym Orleanie. Zaistniał w świecie polityki - był doradcą Roberta F. Kennedy'ego, w 1970 r. bez powodzenia z ramienia Demokratów ubiegał się o miejsce w Kongresie. Kontynuował karierę polityczną, został wybrany do rady miejskiej Cincinnati (Ohio), w 1977 r. został burmistrzem tego miasta. W 1982. Springerowi nie udało się uzyskać nominacji Partii Demokratycznej w wyborach na gubernatora stanu Ohio.
Jerry Springer zmarł 27 kwietnia 2023 r., miał 79 lat.
Tina Turner (1939-2023)
Tina Turner, właściwie Anna Mae Bullock - słynna amerykańska piosenkarka soulowa i rockowa, autorka tekstów, aktorka, producentka i pisarka.
Rzecznik Tiny Turner oświadczył, że wraz ze śmiercią "Królowej Rock'n Rolla" świat traci "legendę muzyki i wzór do naśladowania".
Tina Turner podczas swojej kariery sprzedała ponad 100 mln płyt. Piosenkarka w 2009 roku ogłosiła przejście na emeryturę.
We wczesnych latach kariery Tina Turner występowała wraz z Ikiem Turnerem w zespole rock and rollowym Ike & Tina Turner. W 1966 r. głosem i osobowością Tiny zainteresował się znany amerykański producent Phil Spector, który zaproponował jej pracę nad wspólną płytą. Wokalistka wylansowała jeden z największych przebojów lat 60.
Przełomem w solowej karierze Tiny Turner było wydanie albumu "Private Dancer" (1983), który odniósł ogólnoświatowy sukces (sprzedano ponad 20 mln egzemplarzy).
Tina Turner była nominowana do 100 nagród muzycznych, 70 razy zdobywała wyróżnienie.
Po długiej chorobie artystka zmarła 24 maja 2023 w Küsnacht w Szwajcarii.
Alan Arkin (1934-2023)
Alan Arkin - amerykański aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, laureat Oscara.
Arkin urodził się na Brooklynie w Nowym Jorku. Gdy miał 11 lat, jego rodzina przeprowadziła się do Los Angeles. Od młodości Arkin marzył o karierze aktora, był stypendystą akademii teatralnych. Rozpoczął też krótką karierę muzyczną w grupie folkowej The Tarriers, gdzie śpiewał i grał na gitarze.
Arkin, który od dzieciństwa uczęszczał na lekcje aktorstwa, opuścił zespół i rozpoczął nową ścieżkę kariery. W 1960 roku przybył do Chicago i został członkiem trupy komediowej Second City.
Nie żyje aktor Alan Arkin
W wieku 89 lat zmarł amerykański aktor Alan Arkin. Za rolę w filmie Mała Miss zdobył w 2006 roku Oscara.
W ciągu następnych dekad Alan Arkin wystąpił w ponad 100 filmach. Jako jeden z nielicznych w historii kinematografii został nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za swoją pierwszą rolę filmową - pułkownika Jurija Rozanowa w komedii Normana Jewisona "Rosjanie nadchodzą" (1966).
Po tym, jak u boku Audrey Hepburn wystąpił w filmie Terence’a Younga "Doczekać zmroku" otrzymał ponownie nominację do Oscara. Nagrodę wywalczył za trzecim raziem - w 2006 roku, gdy był nominowany za drugoplanową rolę w filmie "Mała miss".
Alan Arkin zmarł 29 czerwca 2023 r. w Carlsbadzie.
Milan Kundera (1929-2023)
Milan Kundera - czeski i francuski pisarz i eseista, znany m.in. jako autor "Nieznośnej lekkości bytu". W 1990 roku po raz ostatni wydał powieść w języku czeskim - "Nieśmiertelność". Później pisał w języku francuskim.
Urodził się w Brnie, jego ojciec był pianistą i pierwszym rektorem Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie.
Kundera studiował na praskim FAMU, słynnej kuźni filmowych talentów, ale zamiast filmu ostatecznie wybrał literaturę. Tłumaczył, że kino było dla niego zbyt ważne, podobnie jak muzyka.
Swoje powieści Kundera konstruował na podobieństwo muzycznych kompozycji – każdą w siedmiu częściach. "Człowiek, którego wiedzie poczucie piękna, przemieni przypadkowy zbieg okoliczności (...) w motyw, który już pozostanie w kompozycji jego życia. Wraca do niego, powtarza go, zmienia, rozwija – jak kompozytor temat swej sonaty" – napisał w "Nieznośnej lekkości bytu".
W 1975 r. Kundera wyemigrował do Francji. Po ukazaniu się francuskiego tłumaczenia nieopublikowanej wtedy jeszcze w oryginale powieści "Księga śmiechu i zapomnienia" w 1979 roku stracił czechosłowackie obywatelstwo. Wtedy zakazał przekładów swoich tytułów na język czeski.
Czeskie obywatelstwo przywrócono Milanowi Kunderze po 40 latach. Odznaczenie państwowe Medal Za Zasługi przyznane mu przez prezydenta Havla w październiku 1995 roku odebrała na Hradczanach żona pisarza.
Ostatnią książkę, "Święto nieistotności", Kundera opublikował w 2013 roku.
Pisarz zmarł 11 lipca 2023 r. w Paryżu.
Jane Birkin (1946-2023)
Jane Birkin - brytyjska aktorka i piosenkarka, uważana w latach 60. i 70. minionego wieku za ikonę mody.
Urodziła się w Londynie. Była córką Judy Campbell, popularnej aktorki komediowej. Jej najbardziej znanym przodkiem był król Karol II Stuart.
Birkin uczyła się aktorstwa w londyńskiej Kensington Academy. Zadebiutowała w wieku 18 lat w spektaklu Grahama Greene’a "Carving a statue".
Podczas prac nad przedstawieniem "Passion Flower Hotel" poznała angielskiego kompozytora Johna Barry’ego, z którym wzięła ślub. Para doczekała się dziecka.
Jane Birkin karierę artystyczną zaczęła w latach 60., zagrała m.in. w filmie Antonioniego "Powiększenie".
W 1968 roku wyjechała do Paryża, by zagrać w filmie "Slogan". Tam spotkała Serge’a Gainsbourga, z którym nagrała słynną skandalizującą piosenkę "Je t’aime... moi non plus". Para spędziła ze sobą kilkanaście lat, owocem tego związku była Charlotte Gainsbourg. W 1981 roku Birkin zostawiła Serge’a dla reżysera Jacques’a Doillona.
Jane Birkin miała na koncie ponad 80 ról filmowych i trzy nominacje do francuskiego Cezara. Jako piosenkarka nagrała 15 albumów.
Artystka zmarła 16 lipca 2023 r. w swoim domu w Paryżu w wieku 76 lat.
Sinéad O’Connor (1966-2023)
Sinéad O’Connor - irlandzka piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów, najbardziej znana z przeboju "Nothing Compares 2 U" z 1990 roku, utworu wcześniej nagranego przez Prince'a.
Artystka wydała 10 albumów studyjnych, a "Nothing Compares 2 U" zostało uznana za singiel numer jeden na świecie w 1990 roku przez Billboard Music Awards.
Sinéad O’Connor mówiła, że jej muzyczne życie zaczęło się, gdy miała 11 lat i brat przyniósł do domu płytę Boba Dylana, która sprawiła, że odkryła, czego chce dla siebie dalej i "miała odtąd fioła na punkcie Boba Dylana".
Pierwszy singiel - "Heroine" - wydała w 1986 roku, a jej debiutancki album "The Lion and Cobra" ukazał się rok później. Zespół otaczających ją muzyków zastępował jej rodzinę, szybko zresztą założyła własną - miała 20 lat, gdy w 1986 roku na świecie pojawił się jej syn Jake.
3 października 1992 roku w czasie programu "Saturday Night Live" podarła przed kamerami zdjęcie papieża Jana Pawła II jako przedstawiciela kościoła katolickiego, który jednoznacznie oceniła jako "kłamstwo".
Sinead O'Connor od lat zmagała się z problemami. W roku 2007 publicznie przyznała, że ma za sobą próbę samobójczą, a kilka lat później w postach na Twitterze pisała, że chce umrzeć, ponieważ "ma dość bycia traktowaną jak wariatka". Artystka cierpiała na zaburzenie afektywne dwubiegunowe.
O'Connor miała trójkę dzieci. Jej syn, Shane, zmarł w wieku 17 lat.
Sinéad O’Connor w 2017 r. poinformowała o zmianie imienia i nazwiska na Magda Davitt. Po roku ogłosiła przejście na islam i zmianę imienia na Shuhada, później zmieniła nazwisko na Sadaqat.
Piosenkarka zmarła 26 lipca 2023 roku w Londynie.
Matthew Perry (1969-2023)
Matthew Perry - amerykańsko-kanadyjski aktor, znany głównie z roli Chandlera Binga w serialu "Przyjaciele".
Perry urodził się w 1969 r. w Williamstown w stanie Massachusetts. Po tym, jak jego rodzice się rozwiedli, wychowywał się głównie w Kanadzie. Gdy miał 15 lat, przeniósł się do Los Angeles, gdzie zainteresował się aktorstwem.
Sławę przyniósł mu serial "Przyjaciele", w którym wystąpił u boku Jennifer Aniston, Lisy Kudrow, Davida Schwimmera, Matta LeBlanca i Courtney Cox. W latach 1994-2004 wyemitowano 236 odcinków serialu, w którym Matthew Perry wcielał się w rolę Chandlera Binga. Serial komediowy "Przyjaciele" opowiadał o losach grupy przyjaciół mieszkających na Manhattanie w Nowym Jorku.
Za rolę w serialu "Przyjaciele" Matthew Perry otrzymał Nagrodę Gildii Aktorów Ekranowych. Aktor, który wystąpił też w serialu "Ally McBeal" (2002) był nominowany do nagrody Emmy za role w serialu "Prezydencki poker" (The West Wing, 2003) i filmie "Młodzi gniewni - historia Rona Clarka" (The Ron Clark Story, 2006).
Matthew Perry zagrał także u boku Bruce'a Willisa w komedii kryminalnej "Jak ugryźć 10 milionów" (The Whole Nine Yards, 2000) czy komedii romantycznej "Kto pierwszy, ten lepszy" (Serving Sara, 2002) z Elizabeth Hurley, użyczył także głosu postaci Benny'ego w grze "Fallout: New Vegas" (2010).
Matthew Perry, który przez lata nadużywał narkotyków i alkoholu, nigdy nie był żonaty i nie miał dzieci. W swoich wspomnieniach twierdził, że kilkanaście razy trafiał na odwyk. Od 2021 r. miał być wolny od nałogów.
Perry ujawnił, że w wieku 49 lat był bliski śmierci, gdy doszło u niego do perforacji przewodu pokarmowego. Aktor walczył o życie po pęknięciu okrężnicy w wyniku przedawkowania opioidów. Spędził wówczas dwa tygodnie w śpiączce i pięć miesięcy w szpitalu.
Ciało aktora zostało znalezione 28 października 2023 r. w jego domu w Los Angeles. Wciąż nie podano oficjalnej przyczyny śmierci Matthew Perry'ego. Według informacji CNN, niezbędne będzie dodatkowe dochodzenie, które przeprowadzi Biuro Lekarza Sądowego hrabstwa Los Angeles.
CNN podało, że przeprowadzono sekcję zwłok aktora, trwa oczekiwanie na wyniki badań toksykologicznych, które mają pomóc w ustaleniu przyczyny śmierci gwiazdora serialu "Przyjaciele". Oczekiwanie może potrwać kilka tygodni.
Śledczy chcą na podstawie badań toksykologicznych ustalić, czy do śmierci aktora mogły przyczynić się jakieś obce substancje w jego organizmie.
Amerykańskie media podawały, że przy gwiazdorze serialu "Przyjaciele" nie znaleziono substancji odurzających. Według tych doniesień, na miejscu nie było również widocznych śladów przemocy.
Matthew Perry miał 54 lata.
