SN o niewdzięczności: nie każdy konflikt to powód do odwołania darowizny

Konflikty dnia powszedniego związane ze wspólnym zamieszkiwaniem nie są rażącą niewdzięcznością potrzebną do unieważnienia darowizny.

Publikacja: 09.10.2023 18:53

SN o niewdzięczności: nie każdy konflikt to powód do odwołania darowizny

Foto: Adobe Stock

A tylko taka uzasadnia odwołanie darowizny. Tak orzekł Sąd Najwyższy.

Zarzewiem konfliktu w tej rodzinie było w szczególności zachowanie matki-powódki, która zaczęła żądać od córki, aby przeniosła na rzecz wnuka (syna drugiej córki) przynajmniej część darowanego jej domu, w którym mieszka z rodziną.

Kolejną sporną kwestią było zamontowanie rolety uniemożliwiającej matce dostęp z zajmowanej przez nią części domu do jego pozostałej części, czemu sprzeciwiał się przede wszystkim ten wnuk.

Mimo montażu rolet i utrzymującego się konfliktu córka pozwalała matce korzystać z pomieszczeń gospodarczych, garażu i gruntu pod uprawę ogródka warzywnego, choć matka nie ponosi kosztów utrzymania nieruchomości, nie płaci za media w pomieszczeniach, w których przebywa, i nikt się od niej tego nie domaga.

W tej sytuacji sąd rejonowy oddalił żądanie matki, aby córka zwróciła jej darowiznę (art. 898 par. 1 kodeksu cywilnego), a Sąd Okręgowy w Radomiu werdykt utrzymał.

Czytaj więcej

Powódka odwołała się do Sądu Najwyższego, wskazując, że SO rażąco naruszył art. 898 par. 1 k.c., uznając, że uniemożliwienie realizacji służebności zawartej w umowie darowizny ani nie krzywdzi darczyńcy, ani nie stanowi rażącej niewdzięczności obdarowanego.

Sąd Najwyższy tych zarzutów nie podzielił. Sędzia Roman Trzaskowski wskazał w uzasadnieniu, że możliwość odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego jest narzędziem wyjątkowym i przesłanka odwołania powinna być poddana wykładni restryktywnej. Uznaje się ją za spełnioną tylko w przypadkach szczególnych: zwłaszcza przestępstw obdarowanego przeciwko darczyńcy lub osobom mu bliskim albo rażącego zaniedbywania obowiązków rodzinnych. Nie ma natomiast zastosowania do niezgodnych z wolą darczyńcy działań obdarowanego. Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego ani drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane zachowaniem się czy działaniem darczyńcy.

Nie jest też obojętna przyczyna niewdzięczności, bo ona umożliwia osąd, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione.

– Znamion rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 par. 1 k.c. nie wyczerpuje zachowanie obdarowanego niewykraczające poza zwykłe konflikty dnia codziennego, związane ze wspólnym zamieszkiwaniem, wynikające z napiętej i konfliktowej sytuacji rodziny – to puenta wywodu sędziego Trzaskowskiego.

Ponoć powódka zamierza prowadzić kolejny podobny proces, co zmusza pozwaną do szczególnej ostrożności w relacjach, tym bardziej że, jak mówi jej pełnomocnik radca prawny Agnieszka Borowska, w tych sprawach pozwany nierzadko musi wykazywać, że nie jest przysłowiowym wielbłądem.

Czytaj więcej

Awantura o darowiznę: Córka wystąpiła z komornikiem przeciw matce

Artur Grajewski, sędzia cywilny SO w Warszawie, mówi:

– Często darczyńca chce wycofać się z darowizny, by np. przekazać darowaną nieruchomość komuś innemu, i prowokuje obdarowanego do zachowań, których ten by się nie dopuścił, np. kłótni, wyzwisk, popychania itp. Wtedy nie może być mowy o odwołaniu darowizny. Gdy postawa obdarowanego pogarsza się bez związku z zachowaniem darczyńcy, darowizna może być odwołana, o ile natężenie złej woli i rodzaj karygodnych zachowań obdarowanego to uzasadnia, np. poniżanie, znęcanie się, brak wymaganej wiekiem i stanem zdrowia opieki. Jak słusznie wskazał SN, nie może być mowy o rażącej niewdzięczności w zwykłych kłótniach czy sporach dnia codziennego. Nawet nie każde naruszenie nietykalności cielesnej może być za taką uznane, ale tylko nakierowane na wyrządzenie rzeczywistej krzywdy darczyńcy.

Sygnatura akt: I CSK 4647/22

W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"