Prof. Irena Lipowicz przeanalizowała na wniosek Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej policjantów. Art. 135r ust. 5 ustawy o Policji przewiduje, że postępowania dyscyplinarnego nie wznawia się po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Oznacza to, że po upływie tego terminu nie ma możliwości wznowienia postępowania dyscyplinarnego nawet wówczas, gdy orzeczenie dyscyplinarne zawiera istotne wady prawne.
W ocenie prof. Lipowicz okoliczność ta nabiera szczególnego znaczenia, gdy wydanie dyscyplinarki jest równoznaczne z wydaleniem policjanta ze służby. Czyn stanowiący przewinienie dyscyplinarne i jednocześnie wypełniający znamiona przestępstwa lub wykroczenia podlega bowiem odpowiedzialności dyscyplinarnej niezależnie od odpowiedzialności karnej (art. 132 ust. 4 ustawy o Policji). Może więc zdarzyć się tak - zauważa RPO - że wcześniejsze orzeczenie dyscyplinarne zostanie wydane w oparciu o uznanie winy policjanta, a późniejszy wyrok sądowy go uniewinni. Jeśli jednak sąd uniewinni policjanta dopiero po upływie 5 lat od uprawomocnienia się dyscyplinarki (np. wskutek przewlekłego postępowania karnego) , policjant nie będzie mógł domagać się jej cofnięcia, bo na przeszkodzie stoi art. 135r ust. 5 ustawy o Policji.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich problem jest jednak głębszy i nie można go rozwiązać poprzez dopuszczenie prostego uchylenia rozstrzygnięcia o wydaleniu ze służby i przywrócenie danej osoby do służby w Policji na stanowisku równorzędnym. Jak pisze prof. Lipowicz „upływ czasu wywołuje zmiany zarówno w sferze fizycznej jak też w sferze psychicznej człowieka", więc po pięciu latach od wydalenia ze służby policjant może nie być zdolny do jej pełnienia, a więc także używanie broni palnej i stosowania środków przymusu bezpośredniego, bo może to zagrażać prawom innych osób. Co w ocenie RPO nie znaczy, że należy akceptować obecne rozwiązanie, przyjęte w art. 135r ust. 5 ustawy o Policji.
- O ile ze wskazanych względów można zaakceptować ograniczenia czasowe w zakresie możliwości przywrócenia funkcjonariusza Policji do służby, to nie sposób zaakceptować pozbawienia takiej osoby prawa do wynagrodzenia szkody, jaka została jej wyrządzona w wyniku niezgodnego z prawem działania organu władzy publicznej – zauważa rzecznik.
Wskazuje, że podobne ograniczenie czasowe jak ustawa o Policji zawiera również kodeks postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 8 k. p. a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie zostało uchylone lub zmienione. Co prawda po upływie 5 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji nie można jej uchylić , ale organ administracji jest wówczas zobowiązany stwierdzić wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. To zaś daje podstawę do wysuwania roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej tą decyzją na podstawie art. 417
