Mieszkańcy zadecydują o losie gminy

Tworzenie, łączenie, dzielenie i likwidacja gmin to kompetencja Rady Ministrów. Wykonuje ją w drodze rozporządzenia, które może być wydane z inicjatywy własnej rządu bądź z inicjatywy gminy.

Procedurę tworzenia, łączenia czy likwidacji tych jednostek samorządu terytorialnego określają przepisy ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Zostały ostatnio znowelizowane. Wprowadzona ustawą z 26 maja 2011 r. zmiana wchodzi w życie 14 lipca 2011 r.

W sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia jej granic  może być przeprowadzone referendum lokalne. To nowość, którą wprowadziła w życie nowelizacja. Zaznaczyć trzeba, że wynik takiego referendum jest dla władz lokalnych wiążący. Oznacza to, że jeżeli za podziałem, likwidacją czy połączeniem gmin opowie się wystarczająca większość mieszkańców, to władze gminy nie mogą tego faktu zignorować. Muszą przekazać Radzie Ministrów (za pośrednictwem wojewody) właściwy wniosek, zgodny z wolą mieszkańców.

15 obywateli może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie referendum w sprawie zmiany granic gminy

Zanim jednak referendum zostanie przeprowadzone, właściwy wojewoda analizuje ewentualne skutki podziału lub ustalenia jej nowych granic.

Jeżeli z tej analizy wyniknie, że dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin na podstawie przepisów o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, to referendum się nie przeprowadza. Tak samo jest, gdy z przeprowadzonej analizy wyniknie, że gmina w utworzonych proponowanych granicach byłaby mniejsza od najmniejszej pod względem ludności w Polsce.

Te same przyczyny uniemożliwiają Radzie Ministrów wydanie rozporządzenia w sprawie zmian terytorium danej gminy.

Gdy zmiany terytorialne mają doprowadzić do powstania nowej gminy, prezes Rady Ministrów wyznacza pełnomocnika do spraw jej utworzenia. Pełnomocnikiem może zostać  pracownik urzędu wojewódzkiego  albo urzędu gminy, której obszar w skład nowej jednostki ma wchodzić.

Znowelizowana ustawa o samorządzie gminnym określa zadania pełnomocnika. Przede wszystkim jego obowiązkiem jest przygotowanie organizacyjne i prawne gminy do wykonywania zadań publicznych. Z dniem utworzenia gminy pełnomocnik przejmuje funkcje organów tej jednostki i pełni je do czasu przeprowadzenia wyborów wójta oraz rady.

Jeżeli efektem zmian w podziale terytorialnym jest rozwiązanie rady gminy, to do czasu wyboru nowej obowiązki tego organu wykonuje osoba wyznaczona przez premiera na wniosek wojewody.

Podstawa prawna:

- ustawa z 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (DzU nr 134, poz. 777)

Zobacz więcej w serwisie:

Samorząd

»

Ustrój i kompetencje