Gdzie można sprzedawać alkohol w gminie

Obrót mocnymi trunkami to częste zarzewie konfliktów pomiędzy przedsiębiorcami a samorządem terytorialnym. Tym razem po stronie firm stanął prokurator rejonowy. Spór dotyczył tego, kiedy burmistrz może odmówić zezwolenia na  sprzedaż alkoholu. Rada miasta określiła w uchwale, w jakiej odległości od szkół, placówek kulturalnych i kościołów wolno sprzedawać alkohol. Miało to być minimum 100 metrów.

Zarzuty prokuratora

Jeżeli sklep czy punkt gastronomiczny znajdował się w bliższej odległości, gmina miała prawo nie udzielić zezwolenia na sprzedaż alkoholu.

Zdaniem prokuratora rada przekroczyła swoje kompetencje. Art. 12 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie uprawnia rady miejskiej do określenia zasad warunków odmowy wydania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Mówi jedynie o zasadach usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych.

Z tych powodów wniósł on skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W odpowiedzi na nią burmistrz przyznał częściową rację prokuratorowi. Według niego oczywiste jest, że wspomniany przepis upoważnia radę do określania zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, a nie kryteriów odmowy wydawania zezwoleń.

Nie mniej jednak zapis w tej sprawie należy interpretować właśnie jako normę formalno-prawną, określającą zakaz usytuowania punktów sprzedaży alkoholi w odległości mniejszej niż 100 m od obiektów wymienionych w uchwale, a niejako normę „procesową" nakazującą wydawanie burmistrzowi decyzji odmownych w przypadku złamania takiego zakazu.

Złamanie prawa

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim przyznał rację prokuratorowi. W wyroku z 20 listopada 2013 r. (II SA/Go 946/13) zakwestionowane zapisy uchwały unieważnił.

Jak stwierdził WSA, zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym akty prawa miejscowego, a takim jest zaskarżona uchwała, stanowione są na podstawie i w granicach upoważnienia ustawowego i ustanawiane jako obowiązujące na obszarze działania m.in. organów jednostek samorządu. Skoro stanowią źródło prawa i wiążą adresata w sposób analogiczny jak przepisy prawa powszechnie obowiązującego, to nie mogą one odmiennie, w stosunku do dyspozycji ustawowej uregulować takiej samej sytuacji społecznej.

Z tych powodów rada gminy (miejska) nie ma prawa do samoistnego, czyli niemającego podstawy w normie ustawowej, kształtowania podstaw prawnych swojego działania.

Z brzmienia art. 12 ust. 2 ustawy wynika, że kompetencje rady gminy ograniczone zostały w tym przepisie do ustalania zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania alkoholu. Pod pojęciem zasad usytuowania miejsc sprzedaży należy rozumieć ich rozmieszczenie w terenie, w szczególności usytuowanie względem miejsc chronionych, jak szkoły, przedszkola, miejsca kultu religijnego.

Bez swobody

Celem ustalenia zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych jest wyłącznie szczególna ochrona pewnych miejsc lub obiektów przed zagrożeniem alkoholowym. Użyte w przepisie art. 12 ust. 1 ustawy sformułowanie „rada gminy ustala" nie pozostawia organowi stanowiącemu żadnej dowolności w zakresie tworzenia prawa miejscowego w tym zakresie.

Zasady wydawania zezwolenia na sprzedaż alkoholu, jak i zasady usytuowania punktów zajmujących się sprzedażą alkoholu winny być tak określone przez radę gminy, by organ wydający zezwolenie nie miał  swobody decyzyjnej.