Wykluczeni z prawa do mieszkania komunalnego

Do wynajmu miejskiego lokalu mogą uprawniać wyłącznie niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe i niskie dochody.

Publikacja: 03.04.2014 09:25

W Krakowie, jak i w całej Polsce, brakuje mieszkań komunalnych, ale zasady najmu muszą być zgodne z prawem

Foto: Fotorzepa, Pio Piotr Guzik

Niedopuszczalne jest stosowanie innych, dodatkowych kryteriów. Samodzielność samorządu terytorialnego nie oznacza całkowitej swobody w tworzeniu prawa miejscowego – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Osią sprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie, a wczoraj przed NSA, była uchwała Rady Miasta Krakowa z 2007 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej Kraków, znowelizowana w 2009 r.

Niezgodnie z ustawą

– Wojewoda małopolski zaskarżył do WSA w Krakowie liczne przepisy niezgodne z duchem ustawy o ochronie lokatorów i z konstytucją – mówiła jego przedstawicielka, radca prawny Krystyna Kolbek-Myszka, podczas rozprawy w NSA. – Nie ma normy prawnej pozwalającej wykluczać pewne osoby z najmu mieszkań komunalnych, mimo że spełniają kryterium dochodowe i mają niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe.

Wojewoda zakwestionował m.in. wymóg zameldowania w Krakowie i kryterium współżycia społecznego odwołujące się do opinii rady dzielnicy, policji, straży miejskiej i miejskiego ośrodka pomocy społecznej. Zasady systemu kwalifikacji punktowej warunków socjalno-mieszkaniowych i regulamin konkursu na najem lokali o powierzchni ponad 80 mkw. oraz lokali w nowo wybudowanych lub zmodernizowanych domach powinna określić rada, a nie prezydent Krakowa w zarządzeniu. Przewidywało ono m.in. pierwszeństwo w zawarciu umowy najmu dla osób niepełnosprawnych, wielodzietnych i rodzin wielopokoleniowych zamieszkałych w jednym lokalu.

Rzecznik praw obywatelskich miał zastrzeżenia do paragrafów przewidujących wykluczenie z listy starających się o lokal komunalny osób pozbawionych wolności, tymczasowo aresztowanych, umieszczonych w zakładach zamkniętych, np. psychiatrycznych.

Przedstawiając racje rzecznika, jego przedstawicielka Anna Komorowska z Biura RPO mówiła, że w ocenie rzecznika jedynymi i jednoznacznymi kryteriami, określonymi w art. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, powinny być niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe i niski dochód. Niedopuszczalne jest wprowadzanie nieistniejących w ustawie kryteriów negatywnych, takich jak wykluczenie osób zameldowanych w innej gminie, uprzednie korzystanie z pomocy mieszkaniowej czy pobyt w zakładzie karnym, areszcie bądź całodobowej placówce opiekuńczej.

Uzasadnione zarzuty

Odpowiadając na zarzuty, RM Krakowa stwierdziła, że pobyt w takich placówkach zaspokaja aktualne potrzeby mieszkaniowe, a weryfikacja wniosków o najem obejmuje aktualną, a nie przyszłą sytuację. Zdaniem rady była ona nie tylko uprawniona, ale wręcz zobowiązana do określenia, jaką sytuację należy uznawać za „niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe".

– W Krakowie, tak jak w całej Polsce, istnieje deficyt lokali komunalnych. Stąd potrzeba stworzenia przepisów, by ci, którzy najpilniej potrzebują mieszkań, mogli je uzyskać w pierwszej kolejności – podkreślała w NSA radca prawny Kamila Krawczyk-Dobrzańska reprezentująca prezydenta Krakowa.

Prezydent Krakowa zaskarżył do NSA wyrok WSA. Sąd pierwszej instancji uznał wszystkie zarzuty wojewody małopolskiego i rzecznika praw obywatelskich za uzasadnione i stwierdził nieważność zaskarżonych przez nich paragrafów uchwały. Orzekł, że rada gminy nie jest uprawniona do określania kryteriów wykluczających m.in. osoby o niezaspokojonych potrzebach mieszkaniowych i niskim dochodzie.

NSA (sygnatura akt: I OSK 2790/13) uznał ten wyrok za prawidłowy i oddalił skargę kasacyjną. Sędzia Jacek Fronczyk powiedział, że tworzenie dodatkowych uwarunkowań ograniczających uprawnienia osób spełniających ustawowe warunki narusza art. 75 konstytucji i przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów.

W 2012 r. Rada Miasta Krakowa uchyliła uchwałę z 2007 r. i podjęła nową. To jednak, że poprzednia utraciła moc obowiązującą, nie odbiera aktualności oraz znaczenia wyrokowi NSA. Uchwała z 2012 r. została również zaskarżona do sądu przez wojewodę. A ocena NSA wyrażona we wczorajszym wyroku powinna stać się istotną wskazówką dla wielu organów samorządowych, do których należy określanie zasad najmu lokali w warunkach, kiedy jest więcej potrzeb niż możliwości ich zaspokojenia.