Zasady sprzedaży alkoholu mają być precyzyjne

Radni decydując się na określenie w uchwale zasad sprzedaży alkoholu muszą to zrobić precyzyjnie. Tak, aby ani urzędnicy, ani przedsiębiorcy nie mieli problemów z ustaleniem, kto i gdzie może sprzedawać wódkę czy piwo.

Publikacja: 08.02.2017 05:10

Zasady sprzedaży alkoholu mają być precyzyjne

Foto: 123RF

Rada miejska podjęła uchwałę w sprawie ustalenia liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa) oraz zasad ich usytuowania i podawania napojów alkoholowych. Uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. zaskarżył prokurator rejonowy, domagając się stwierdzenia jej nieważności w całości.

Jakie zarzuty

Zdaniem prokuratora uchwała zawiera bardzo lakoniczne uzasadnienie, z którego nic praktycznie nie wynika. Rada nie wskazała również pełnej podstawy prawnej podjęcia tej uchwały, co może stanowić podstawę do stwierdzenie jej nieważności.

Ponadto uchwała zamiast o sprzedaży, mówi o podawaniu alkoholu oraz nieprecyzyjnie określa sposób mierzenia odległości punktu sprzedaży alkoholu od miejsc chronionych.

Rada miasta broniła się, że podejmując uchwałę kierowała się celami ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Słowo „sprzedaż" jest pojęciem szerszym niż słowo „podawanie". Nie można bowiem sprzedać alkoholu i go nie podawać. W tym zakresie ustawodawca nie przeanalizował znaczenia językowego słów „sprzedaż" i „podawanie" użytych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wprowadzając zamieszanie.

Rada podkreśliła również, że nie podziela zarzutów dotyczących nieprecyzyjności uchwały co do sposobu mierzenia odległości punktu sprzedaży alkoholu od miejsc chronionych. Są one zgodne z obowiązującymi w dacie uchwalania uchwały orzeczeniami sądów administracyjnych i wyjaśnieniami Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Co prawda uzasadnienie uchwały jest lakoniczne i nie zawiera wszystkich przytoczonych przez prokuratora elementów, tym niemniej rada, podejmując uchwałę, podała ustnie cel jej istnienia.

Ponadto ani ustawy ustrojowe, ani ustawa o wychowaniu w trzeźwości nie nakładają obowiązku uzasadnienia takiej uchwały.

Odnośnie niepełnej podstawy prawnej rada przywołała orzecznictwo sądowe, z którego wynikało, że do kategorii istotnych uchybień nie zalicza się braku wskazania podstawy prawnej uchwały organu samorządu terytorialnego, a także wskazania niewłaściwej lub niepełnej podstawy prawnej, o ile istnieje przepis prawa stanowiący umocowanie do jej podjęcia.

Zabrakło porządnego uzasadnienia

Wojewódzki Sąd Administracyjny przyznał w części rację prokuratorowi. Unieważnił też uchwałę.

Według niego wprawdzie zawiera ona uzasadnienie, jednak ograniczono się w nim jedynie do wskazania, że przyczyną przyjęcia uchwały, była zmiana przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości oraz ogłoszenie jej jednolitego tekstu.

Nie wyjaśniono jednak, jakimi względami kierowała się rada miasta, ustalając określoną liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych, a także, co było przesłanką określenia zasad ich usytuowania. Nie przedstawiła również przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych i finansowych. Braki te nie pozwalają na ocenę, czy istotnie uchwała realizuje cele ustawy o wychowaniu w trzeźwości, zwłaszcza czy dostosowuje liczbę punktów sprzedaży do potrzeb ograniczania dostępności alkoholu, określonych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Sąd nie podzielił stanowiska prokuratora, że podanie niepełnej podstawy prawnej może stanowić przyczynę stwierdzenia jej nieważności.

Jedynie bowiem istotne naruszenia prawa, skutkują nieważnością uchwały. Jednocześnie w orzecznictwie sądów administracyjnych i piśmiennictwie prezentowany jest pogląd, że do tej kategorii uchybień nie zalicza się braku wskazania podstawy prawnej uchwały organu samorządu terytorialnego, a także wskazania niewłaściwej lub niepełnej podstawy prawnej, o ile istnieje przepis prawa stanowiący umocowanie do jej podjęcia.

Nie zmieniło to jednak oceny WSA, że należy stwierdzić nieważność zaskarżonej uchwały w całości. WSA odniósł się także do wprowadzanego w uchwale zakazu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych: w handlu obwoźnym i na targowiskach, w obiektach sportowych, na terenie ogródków jordanowskich (place zabaw dla dzieci), w barach mlecznych.

Zdaniem WSA, uchwała rady gminy nie może określać rodzajów lokali, w jakich możliwe jest prowadzenie sprzedaży napojów alkoholowych, gdyż takie uregulowanie wykracza poza zakres upoważnienia z art. 12 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.

Rada gminy nie może też ustalić, że sprzedaż napojów alkoholowych nie może być prowadzona w handlu obwoźnym.

Również wprowadzenie zakazu sprzedaży i podawania alkoholu na targowiskach, w obiektach sportowych, na terenie ogródków jordanowskich (place zabaw dla dzieci), w barach mlecznych nastąpiło z przekroczeniem delegacji ustawowej. Pod pojęciem „zasad usytuowania miejsc sprzedaży", określanej w art. 12 ust. 2 należy rozumieć ich rozmieszczenie w terenie w szczególności usytuowanie względem miejsc chronionych, jak szkoły, przedszkola, miejsca kultu religijnego itp.

WSA podkreślił, że celem ustalenia zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych jest wyłącznie szczególna ochrona pewnych miejsc lub obiektów przed zagrożeniem, jakie może stwarzać alkohol. Dlatego pojęcie to musi podlegać ścisłej wykładni językowej.

Wprowadzenia zakazów sprzedaży i podawania alkoholu we wskazanych obiektach bądź na określonych obszarach nie mieści się w pojęciu „zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych", o których mowa w art. 12 ust. 2.

Ustawodawca określił miejsca, w których sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych jest zabronione, są to tzw. miejsca chronione. Katalog takich miejsc jest zbiorem zamkniętym, co oznacza, że na podstawie art. 12 ust. 2 rada nie może dokonywać jego rozszerzenia.

Również art. 14 ust. 6 u. w. t. p. a zawiera regulacje, które zezwalają, by rada gminy w innych miejscach, obiektach lub określonych obszarach gminy wprowadziła czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych ze względu na charakter tych miejsc i obszarów. Ustalenie tych miejsc i obszarów nie może być jednak dowolne, gdyż wymagane jest ustalenie szczególnego ich charakteru.

Nie wszystkie zatem targowiska, plaże, kąpieliska i chodniki, czy też obiekty sportowe mogą być traktowane jako obiekty o szczególnym charakterze.

Jak ustalić odległość

Zdaniem WSA określenie sposobu mierzenia odległości pomiędzy obiektami chronionymi a punktami sprzedaży napojów alkoholowych tj. „50 m w linii prostej od obiektów" jest wysoce nieprecyzyjne.

Nie wiadomo bowiem, czy należy liczyć tę odległość od granicy nieruchomości, na której posadowiony jest powyższy obiekt, czy od samego budynku, a jeśli tak to od jakiego elementu tego obiektu.

Czytelne i jednoznaczne określenie sposobu mierzenia odległości między obiektami chronionymi a punktami sprzedaży napojów alkoholowych ma istotne znaczenie przy wydawaniu zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Zasady te powinny być tak określone, aby organ wydający tego rodzaju zezwolenia nie miał w tym zakresie swobody decyzyjnej. Uchwały określające zasady usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, jako akty prawa miejscowego muszą być w swej treści komunikatywne.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z 12 stycznia 2017 r. II SA/Go 967/16.

—Renata Krupa-Dąbrowska

Internet i prawo autorskie
Bruksela pozwała Polskę do TSUE. Jest szybka reakcja rządu Donalda Tuska
Prawnicy
Prokurator z Radomia ma poważne kłopoty. W tle sprawa katastrofy smoleńskiej
Sądy i trybunały
Nagły zwrot w sprawie tzw. neosędziów. Resort Bodnara zmienia swój projekt
Prawo drogowe
Ten wyrok ucieszy osoby, które oblały egzamin na prawo jazdy
Dobra osobiste
Karol Nawrocki pozwany za książkę, którą napisał jako Tadeusz Batyr