Kto płaci za śmieci: właściciel czy najemca nieruchomości

Nieruchomością zamieszkałą, w rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, może być także miejski trawnik, na którym rozbity został namiot

Ostatnio głośno jest w mediach o sprawie wrocławskich Romów, których władze miasta chcą eksmitować z zajmowanej (nielegalnie), a należącej do miasta nieruchomości. Jednak tekst ten nie będzie  ani o prawach mniejszości narodowych, ani też o prawach człowieka i obywatela, ani nawet o eksmisji, ale o śmieciach. A konkretnie o tym, kto jest zobowiązany płacić gminie za odbiór odpadów komunalnych.

Wszyscy są właścicielami

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wiele obowiązków nakłada na właścicieli nieruchomości. M.in. są oni zobowiązani do złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a w konsekwencji do terminowego uiszczania opłat, których stawki określa rada gminy w uchwale będącej aktem prawa miejscowego.

Zgodnie z treścią definicji zawartej w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właścicielem nieruchomości jest także jej współwłaściciel, użytkownik wieczysty oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomość w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością.

– Z definicji tej wynika zatem, że jak właściciela należy rozumieć także najemcę czy dzierżawcę nieruchomości, a także podmiot (osoby fizyczne), które władają nieruchomością bez podstawy prawnej – wyjaśnia Maciej Kiełbus z Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu.

Osoby zamieszkujące daną nieruchomości bez tytułu prawnego również powinny wypełnić deklaracje i uiszczać opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Potwierdza to art. 336 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jako właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą cudzą (posiadacz zależny).

- Oznacza to, że w odniesieniu do pojedynczej nieruchomości osób spełniających kryterium ustawowe uznania za właściciela może być kilka – mówi Maciej Kiełbus. – Tymczasem ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach  nie rozstrzyga, która z nich będzie zobowiązana w pierwszej kolejności do uiszczenia opłaty. W szczególności nie rozstrzyga, czy będzie to właściciel nieruchomości w rozumieniu Kodeksu cywilnego, czy też np. jej najemca (podnajemca) albo dzierżawca – zwraca uwagę ekspert.

Jak zauważa Grzegorz Kubalski, prawnik Związku Powiatów Polskich, jest to sytuacja zgoła odmienna od obowiązującej chociażby na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. – Tutaj ustawodawca zadbał o ustalenie kolejności zobowiązanych – mówi Grzegorz Kubalski. – Co do zasady zobowiązanym do uiszczania podatku od nieruchomości jest właściciel lub osoba władająca nieruchomością tak jak właściciel, a więc posiadacz samoistny. – Natomiast posiadacz zależny podatnikiem tego podatku nie jest, z pewnymi wąsko zakreślonymi wyjątkami dotyczącymi nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego – tłumaczy prawnik.

Dla porządku zaznaczyć trzeba, że podatnikiem daniny od nieruchomości jest także użytkownik wieczysty.

Zanieczyszczający płaci

Oczywiście sam fakt bycia właścicielem nieruchomości w rozumieniu przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach co do zasady nie powoduje jeszcze, że osoba taka musi wypełniać deklarację w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi i wnosić stosowne opłaty na rzecz gminy. Konieczne jest jeszcze spełnienie jednego warunku: nieruchomość taka musi być bowiem zamieszkała. Tylko część gmin zdecydowała się objąć nowym systemem nieruchomości niezamieszkałe, na których powstają odpady komunalne.