Centralizacja VAT w samorządach została wstrzymana

Czy gmina i gminna szkoła to dwaj różni i odrębni od siebie podatnicy VAT, czy jednak jeden podatnik, tj. gmina? Czy prawidłowe jest rozliczanie VAT i sporządzanie deklaracji VAT-7 przez każdy z tych podmiotów osobno, czy razem w jednej deklaracji? Czy gminna szkoła ma na tyle samodzielności, że wynajmując sale lekcyjne może się rozliczać ?z tego tytułu z fiskusem sama? Czy jednak powinna to zrobić gmina we własnym imieniu, wykazując czynsz najmu sal lekcyjnych w szkole jako swoją podstawę opodatkowania?

Na te pytania długo jeszcze nie będziemy znać odpowiedzi. I to co najmniej do końca 2014 r., a może i dłużej. ?A jeszcze niedawno wszystko wskazywało na to, że już ?z końcem 2013 r. poznamy na te pytania ostateczną odpowiedź. Stało się jednak inaczej i niestety na odpowiedź przyjdzie nam poczekać przez dosyć długi czas, może nawet dwa lata. A wszystko to dlatego, że 10 grudnia 2013 r. sprawa ta została odłożona ad acta na czas bliżej nieokreślony.

Uczynił to Naczelny Sąd Administracyjny w swoim postanowieniu (I FSK 311/12), gdy rozpatrywał kasację gminy W. ?w sprawie centralizacji jej rozliczeń VAT, czyli składania przez nią jednej deklaracji VAT-7 ?z uwzględnieniem obrotów wszystkich bez wyjątku jej placówek oświatowych (a także innych jednostek budżetowych). Sąd postanowił zapytać o tę sprawę, tj. o odrębność podatkową jednostek gminnych, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Jednocześnie wstrzymał rozpatrywanie przedmiotowej sprawy do czasu wydania orzeczenia przez TSUE >patrz ramka.

Wyjaśnienia ?nie wystarczyły

NSA uznał bowiem za niewystarczające wyjaśnienia (uchwałę) siedmiu sędziów tego sądu z 24 czerwca 2013 r. (I FPS 1/13), do którego wcześniej zwrócił się z tą sprawą. ?W uchwale tej skład siedmiu sędziów NSA uznał, że jedynym prawidłowym sposobem rozliczania się z VAT – zarówno przez gminę, jak i przez wszystkie jej placówki oświatowe oraz pozostałe jednostki budżetowe – jest składanie jednej deklaracji VAT-7 i rozliczanie się pod jednym NIP. Oznaczało to nie mniej i nie więcej jak konieczność wprowadzenia centralizacji (konsolidacji) VAT nie tylko w gminie W., ale także we wszystkich gminach w Polsce. Uchwała NSA generalizuje bowiem każdy rozpatrywany problem, a nie ogranicza się tylko do sprawy jednostkowej.

Skoro jednak 10 grudnia 2013 r. NSA wstrzymał proces konsolidacji rozliczeń VAT ?w gminie W., nie jest już ta konsolidacja ani obowiązkowa, ani w ogóle możliwa. Ani ?w gminie W., ani w żadnej innej.

Oznacza to, że mimo wydania przez skład siedmiu sędziów NSA uchwały z 24 czerwca 2013 r. żadna gmina nie jest zobowiązana ani uprawniona do składania jednej skonsolidowanej deklaracji VAT-7 za siebie i za wszystkie swoje jednostki budżetowe łącznie.

Minister wydał komunikat

10 grudnia 2013 r. NSA zażądał od TSUE wskazówek na temat: Czy w sytuacji, gdy gminna jednostka organizacyjna wykonuje czynności ?w charakterze innym niż organ władzy publicznej (chodzi dokładnie o działalność gospodarczą) – mimo że nie speł-?nia warunku samodzielności (niezależności) gospodarczej – może być uznana za odrębnego od gminy podatnika VAT.

Po wydaniu przez NSA postanowienia minister finansów wydał 12 grudnia 2013 r. komunikat, w którym stwierdził, że: „Mając na uwadze utrwaloną praktykę interpretacyjną, znaczenie przedmiotowej kwestii dla wszystkich jednostek samorządowych oraz konieczność zapewnienia pewności stosowania prawa, do momentu wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości UE pozostaje aktualne dotychczasowe stanowisko ministra finansów, wyrażone w wydawanych interpretacjach indywidualnych, uznające samorządowe jednostki budżetowe za odrębnych podatników podatku od towarów i usług".

Zgodnie zatem z cyt. komunikatem, do momentu wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie statusu prawnopodatkowego w podatku od towarów i usług samorządowych jednostek organizacyjnych (a szczególnie gminnych jednostek budżetowych) nadal aktualne pozostaje dotychczasowe stanowisko resortu finansów uznające gminne jednostki budżetowe za odrębnych od samych gmin podatników VAT. A to oznacza m.in. zakaz odliczeń podatku naliczonego od wydatków poniesionych przez gminę na wytworzenie inwestycji, następnie nieodpłatnie przekazanych swoim jednostkom budżetowym. A wszystko to dlatego, że minister finansów ciągle uznaje i nadal będzie uznawał gminne jednostki budżetowe za odrębnych od samych gmin podatników VAT.

Jakie są tego skutki

Po wydaniu przez NSA uchwały z 24 czerwca 2013 r. ?(I FPS 1/13) w sprawie konieczności konsolidacji rozliczeń VAT w gminach, a następnie postanowienia tego sądu z 10 grudnia 2013 r. (I FSK 311/12) o wstrzymaniu rozpatrywania spraw ze skargi kasacyjnej gminy W. dotyczącej jej centralizacji w VAT nic się w sprawie tej centralizacji VAT w gminach nie powinno czynić. W tej sytuacji nadal obowiązujące są zasady sprzed podjęcia uchwały NSA. Każda gmina składa więc deklarację VAT-7 wyłącznie za siebie, a nie łącznie ze wszystkimi swoimi jednostkami budżetowymi. ?Z kolei wszystkie jednostki budżetowe gminy traktowane są jako odrębni od gminy (ich jednostki macierzystej) podatnicy VAT.

—Elżbieta Rogala, niezależny ekspert i wykładowca VAT, www.elzbietarogala.pl