Kto może wójtowi obniżyć pensję

Do wyłącznej kompetencji rady gminy należy ustalanie wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Następuje to w drodze uchwały. W jej treści organ stanowiący gminy wyznacza  wysokość poszczególnych składników pensji, tzn. wynagrodzenia zasadniczego i przyznanych dodatków. Określenie poziomu zarobków wójta na początku kadencji nie budzi większych kontrowersji. W praktyce pojawiają się wątpliwości czy możliwe jest późniejsze obniżenia pensji wójta bez jego zgody.

Niewystarczająca regulacja

Podstawą nawiązania stosunku pracy z wójtem jest wybór. Czynności związane z zatrudnieniem wykonuje przewodniczący rady gminy, a pozostałe wyznaczona przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoba zastępująca lub sekretarz gminy. Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (dalej u.p.s.) potwierdza zasadę sformułowaną w art. 18 ust. 2 pkt 2, że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały.

W kodeksie pracy stosunkom pracy na podstawie wyboru poświęcono zaledwie kilka artykułów (art. 73 - 75), nie przewidując przy tym odpowiedniego stosowania do nich przepisów dotyczących umów o pracę. Powstają więc w związku z tym liczne wątpliwości. Jedną z nich jest możliwość modyfikacji warunków płacy wójta w trakcie kadencji. W tym zakresie w orzecznictwie zarysowały się dwa przeciwstawne zapatrywania.

Odmienne poglądy

Zgodnie z pierwszym stanowiskiem brak jest podstaw do jednostronnego obniżenia pensji wójta w drodze uchwały rady gminy. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w wyroku z 10 stycznia 2006 r. (sygn. akt II OSK 424/2005) zmiana wysokości wynagrodzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zatrudnionego na podstawie wyboru, wymaga pisemnego zgodnego oświadczenia woli obu stron. Także WSA w Gdańsku w wyroku z 19 lutego 2004 r. (sygn. akt II SA/Gd 1171/0) stwierdził, że obniżenie zarobku wójta w trakcie kadencji i bez jego zgody jest niedopuszczalne (por. też wyrok WSA w Olsztynie z 5 czerwca 2007 r., II SA/Ol 579/07).

Według drugiego stanowisko rada gminy jest podmiotem uprawnionym do jednostronnego obniżenia wynagrodzenia wójta. Sąd Najwyższy w wyroku z 20 czerwca 2001 r. (sygn. akt I PKN 488/2000) uznał, że błędna jest opinia, że do zmiany wysokości pensji wójta może dojść tylko za jego zgodą w drodze porozumienia stron stosunku pracy. Zdaniem SN taki punkt widzenia nie znajduje oparcia ani w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych, ani kodeksu pracy.

Podobnie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 9 czerwca 2008 r. (sygn. akt II PK 330/07). SN uznał, że skoro do rady gminy należy ustalenie wysokości pensji wójtowi, to do niej należy również zmiana jej wysokości. Odebranie radzie możliwości ustalania wynagrodzenia dla pracownika samorządowego przez jego zmianę w zależności od ilości i jakości świadczonej przez niego pracy podważałoby ustalone kompetencje organu stanowiącego gminy.

Od momentu wydania tego wyroku, opinię Sądu Najwyższego podzielają w swoich orzeczeniach także sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 marca 2010 r. (II OSK 14/2010) stwierdził, że w ramach kompetencji rady gminy do ustalania wysokości zarobku wójta, mieści się także możliwość podjęcia uchwały, w której zostanie on ustalony w wysokości niższej niż przewidywała to poprzednio obowiązująca uchwała (por. też wyrok WSA w Warszawie z 18 czerwca 2013 r., sygn. akt II SA/Wa 755/13).

Wydaje się, że opinia o dopuszczalności obniżenia przez radę gminy pensji wójta w trakcie sprawowania mandatu stanie się stanowiskiem dominującym.

Podważenie ?uchwały

Wójt na kilka sposobów może kwestionować uchwały o zmniejszeniu mu wynagrodzenia. Zgodność z prawem podjętego aktu w trybie nadzoru oceniana jest przez wojewodę. Na jego rozstrzygnięcie wójtowi przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Ponadto uchwałę rady gminy może wójt zaskarżyć do sądu na podstawie art. 101 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.). Wójt może zatem kwestionować legalność wydanej uchwały.  Dla przykładu WSA w Warszawie wyrokiem z 18 czerwca ?2013 r. (sygn. akt II SA/Wa 755/13) uchylił uchwałę rady gminy o zmniejszeniu pensji wójtowi, gdyż nie zawierała ona wyczerpującego uzasadnienia.

Limit zarobku wójta wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, które w załączniku nr 3 precyzyjnie określa wysokość poszczególnych składników wchodzących w skład wynagrodzenia. Regulacja ta określa  widełki płacy zasadniczej, które uzależnione są od liczby mieszkańców gminy.

Kolejny sposobem na skuteczne podważenie decyzji rady jest powództwo do sądu pracy. Należy jednak pamiętać, że sąd w tym przypadku bada zgodność ustaleń uchwały z przepisami płacowymi o charakterze gwarancyjnym oraz w kontekście ewentualnego naruszenia przepisów o zakazie dyskryminacji oraz równym traktowaniu pracowników w zatrudnieniu (art. 112 – 113 lub art. 18 3c kodeksu pracy). Sąd pracy nie może podwyższyć kwestionowaną wysokość wynagrodzenia. Jak stwierdził Sąd Okręgowy w Białymstoku w wyroku z 22 maja 2014 r. (sygn. akt V Pa 47/14) jedynym organem uprawnionym do oceny jakości świadczonej pracy przez wójta jest rada gminy, jako organ stanowiący i kontrolny gminy i stąd wyłącznie do jej kompetencji należy kształtowanie poziomu wynagrodzenia. ?