Odbieranie odpadów: od domków letniskowych tylko opłata ryczałtowa

Gminy mają obowiązek zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli zamieszkałych nieruchomości. Rada gminy może również w drodze uchwały postanowić o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują ludzie, ale powstają tam odpady.

Właściciele nieruchomości są zobowiązani ponosić na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami. W przypadku nieruchomości zamieszkałych opłata za odpady stanowi iloczyn stawki opłaty za gospodarowanie odpadami ustalonej w uchwale przez radę gminy oraz:

- liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość lub

- ilości zużytej wody z danej nieruchomości albo

- powierzchni lokalu mieszkalnego.

W przypadku nieruchomości, na których nie ma mieszkańców, ale powstają odpady komunalne, opłata za wywóz śmieci stanowi iloczyn zadeklarowanej liczby pojemników z odpadami powstającymi na danej nieruchomości oraz stawki opłaty za pojemniki określonej pojemności ustalonej przez gminy w uchwale.

Domki wypoczynkowe

W przypadku nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe, lub innych przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, wykorzystywanych tylko przez część roku, rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Należność ta określana jest za rok od domku letniskowego lub od innej podobnej nieruchomości.

Ryczałtowa stawka opłaty, o której mowa, jest ustalana jako iloczyn średniej ilości odpadów powstających na wymienionych nieruchomościach, na obszarze gminy, wyrażonej w liczbie pojemników na śmieci oraz stawki opłaty za te pojemniki.

Przykład

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku. Określiła w nim m.in. rodzaje i minimalne objętości pojemników przeznaczonych do zbierania odpadów. Uchwała została zaskarżona. Zarzucono radzie gminy, że znacznie zawyżyła w nim normy powstających odpadów na nieruchomościach zabudowanych oraz wyposażonych w przyczepy kempingowe, używane na cele letniskowe, rekreacyjne, turystyczne i zorganizowanego wypoczynku. Regulaminowi zarzucono również to, że naruszył prawo właściciela nieruchomości do ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami tylko w miesiącach, w których na tej nieruchomości powstają śmieci. Rozpatrując sprawę, sąd administracyjny uznał m.in., że nie ma przeszkód, aby ustalić w regulaminie konieczność wskazania w deklaracji czterech miesięcy w roku wymienionych z nazwy, w których nieruchomość będzie zamieszkiwana, co będzie skutkowało aktualizacją uiszczenia opłaty. W razie zmiany okoliczności polegającej na braku zamieszkiwania w zadeklarowanych miesiącach właściciel jest nie tylko uprawniony, ale i zobowiązany do korekty deklaracji. Działa to również w stronę przeciwną. Osoba zamieszkująca na nieruchomości w miesiącach niewskazanych w deklaracji również będzie zobowiązana do skorygowania deklaracji. Dane te podlegają weryfikacji przez organy gminy.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 25 lutego 2015 r., sygn. II SA/Gd 674/14

Faktyczna funkcja

Sprawa ponoszenia opłat za śmieci przez właścicieli domków służących wypoczynkowi wymagała uregulowania. Odpowiedni przepis dotyczący tej kwestii obowiązuje od 1 lutego tego roku. Chodzi o art. 6 j ust 3 b ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości  i porządku w gminach. Ministerstwo Środowiska przedstawiło 30 kwietnia swoje stanowisko w sprawie ponoszenia opłaty ryczałtowej w przypadku nieruchomości, na których znajdują się domki letniskowe, lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.

Ministerstwo zwraca m.in. uwagę, że ustawa o utrzymaniu czystości  i porządku w gminach nie definiuje pojęcia domku letniskowego oraz nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Dlatego pojęciom tym należy nadać znaczenie przyjęte w języku potocznym. Domki letniskowe nie służą do zaspokajania podstawowych potrzeb mieszkaniowych, tylko do celów związanych z wypoczynkiem. Inne nieruchomości wykorzystywane na cele rekreacyjno-wypoczynkowe stanowią otwartą kategorię nieruchomości, o zaliczeniu do której decydują pełnione funkcje, są to np. ogródki działkowe.

Zasadniczo nieruchomości, o których mowa, są zaliczane do tych, na których się nie mieszka, ale powstają na nich odpady komunalne. Istotne jest tu nie przeznaczenie nieruchomości (np. w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego), tylko faktyczne funkcje, jakie pełnią. Jeżeli nieruchomości te są wykorzystywane do mieszkania, podpadają pod kategorię nieruchomości, w stosunku do których gmina musi zorganizować odbieranie odpadów komunalnych – wynika ze stanowiska ministerstwa. W takim też przypadku właściciel nieruchomości musi ponosić opłatę za gospodarowanie odpadami według stawek określonych dla nieruchomości, zamieszkiwanych, a nie stawkę ryczałtową.

Konieczna jest uchwała

Art. 1 pkt. 13 lit. b ustawy z 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r., poz. 87) daje możliwość ustalenia ryczałtowej stawki opłaty od nieruchomości, na których są domki letniskowe, lub od innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (dodany art. 6j ust. 3b ustawy). Przepis ten dotyczy nieruchomości, w stosunku do których rada gminy podjęła uchwałę o odbieraniu odpadów komunalnych. Zgodnie z art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w stosunku do nieruchomości, które nie są zamieszkiwane, gmina może przejąć odbiór wytwarzanych tam odpadów (przy czym może też taką uchwałę podjąć w stosunku do wszystkich lub tylko niektórych kategorii nieruchomości). To rada gminy musi zdecydować, czy obszary, na których znajdują się letniska, objąć czy nie zorganizowanym systemem odbierania odpadów. Jeżeli rada podejmie taką uchwałę, musi także uchwalić ryczałtową stawkę opłaty dla nieruchomości m.in. z domkami letniskowymi – uważa Ministerstwo Środowiska. Jeżeli rada gminy takiej uchwały nie podejmie, właściciele tych nieruchomości muszą pozbywać się odpadów, zawierając umowy z odpowiednimi firmami.

Na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach rada gminy określa w drodze uchwały górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za wyżej wymienione usługi (ceny ustalane przez przedsiębiorców nie mogą tego limitu przekroczyć).

Przykład

Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie górnych stawek opłat z tytułu świadczenia usług usuwania odpadów. Stawkę za usuwanie odpadów przez firmy wywozowe ustalono jako określoną kwotę (np. 1,85 zł) plus obowiązujący podatek VAT. Takie uregulowanie zostało zaskarżone do sądu administracyjnego. Według skarżącego cena należna przedsiębiorcy za towar lub usługę winna uwzględniać podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli sprzedaż towaru (usługi) podlega takim obciążeniom.

Wojewódzki sąd administracyjny orzekł, że górna stawka opłaty, o której mowa w art. 6 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, jest w istocie maksymalną kwotą, jaką może ustalić w charakterze ceny podmiot wykonujący usługę. Jest to tym samym maksymalna cena, jaką musi uiścić nabywca usługi. Górna stawka opłaty jest tożsama z maksymalną ceną i ma służyć ochronie nabywcy usługi przed wygórowanymi cenami. Tak rozumiana opłata (cena) musi uwzględniać podatek od towarów i usług, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż usługi podlega obciążeniu takim podatkiem.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 16 maja 2013 r., II SA/Gl 116/13

Ważny regulamin

Przy ustalaniu średniej ilości odpadów wytwarzanych na nieruchomościach np. z domkami letniskowymi należy uwzględnić treść obowiązującego w danej gminie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Określane w regulaminie wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości dotyczą rodzaju i minimalnej objętości pojemników przeznaczonych do zbierania odpadów na terenie nieruchomości, przy uwzględnieniu:

- średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych bądź w innych źródłach,

- liczby osób korzystających z tych pojemników.

W regulaminie, o którym mowa, określa się również częstotliwość i sposób pozbywania się odpadów z nieruchomości.

Ministerstwo Środowiska zwraca uwagę, że w związku z podejmowaniem uchwały w sprawie opłat ryczałtowych za odpady z terenów, na których znajdują się domki letniskowe, konieczne może się okazać wprowadzenie niezbędnych zmian także w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy.

Przykład

Na podstawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy jej rada określiła krąg podmiotów, które są adresatami tego regulaminu. Wskazała, że obowiązuje on właścicieli nieruchomości, mieszkańców, osoby przebywające czasowo na terenie miasta i gminy oraz przedsiębiorców świadczących usługi. Taki zapis zakwestionował wojewoda, uznając, że takie postanowienie w uchwale rady miejskiej jest zbędne, gdyż z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o utrzymaniu czystości  i porządku w gminach wynika, że regulamin obowiązuje na terenie danej gminy. Sprawą zajął się ostatecznie wojewódzki sąd administracyjny, który uznał, że regulamin utrzymania czystości i porządku obowiązuje na terenie gminy i do przestrzegania jego postanowień obowiązany jest każdy, kto znajdzie się w okolicznościach objętych zakresem stosowania zawartych w nim norm. Nie zachodzi potrzeba regulowania tej kwestii od strony podmiotowej w uchwale i określania kręgu adresatów.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 23 października 2013 r., sygn. IV SA/Po 748/13

Podstawa prawna: art. 4, 6c, 6h–6j ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości  i porządku w gminach (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1399 ze zm.)

Za jaki okres trzeba zapłacić

Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje:

- w przypadku nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy – za każdy miesiąc, w którym mieszkańcy przebywają;

- w przypadku nieruchomości, na których nikt nie zamieszkuje, a powstają odpady komunalne – za każdy miesiąc, w którym pojawiają się śmieci.

Opłata ryczałtowa

Przepisy art. 6j ust. 3b i 3c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zawierają wytyczne do ustalenia ryczałtowej stawki opłaty za wywóz odpadów. I tak:

- jest ona uchwalana za rok od domku letniskowego lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe,