Wspólnoty gruntowe są reliktem zamierzchłych czasów. Powstały po likwidacji pańszczyzny w XIX w. na terenach byłych zaborów rosyjskiego i austriackiego. Dysponują one tysiącami hektarów, głównie gruntów rolnych, lasów, pastwisk i stawów. Jest to więc spory majątek.
Większość z nich nie ma jednak uregulowanego stanu prawnego. Obecnie trudno ustalić, kto jest w nich udziałowcem i jakie nieruchomości wchodzą w ich skład. Ma to zmienić nowela ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych która wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r.
Jej celem jest uregulowanie sytuacji prawnej wspólnot gruntowych i dostosowanie zasad ich funkcjonowania do współczesnych realiów społeczno-gospodarczych. Nowelizowana ustawa obowiązuje bowiem od 40 lat i od dawna nie przystaje do współczesności.
Kto udziałowcem i...
Nowe przepisy przewidują więc, że jeżeli ustalenie udziałowców we wspólnocie jest niemożliwe, to będą nimi: osoby fizyczne i prawne, które po pierwsze, nieprzerwanie od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. były posiadaczami gospodarstwa rolnego, po drugie, faktycznie korzystają ze wspólnoty gruntowej. Udziałowcami mogą być także osoby fizyczne, które mieszkają (lub mają siedzibę) w miejscowości, w której znajduje się wspólnota, lub nie mieszkają, ale prowadzą na jej terenie gospodarstwo rolne, także gdy w skład wspólnoty wchodzą lasy, grunty leśne albo nieużytki do zalesienia, chyba że od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. faktycznie nie korzystały ze wspólnoty.
...wspólnikiem
Nowela przewiduje też zasady ustalania, które nieruchomości wchodzą w skład wspólnoty. Uprawniony do udziału musi złożyć do starosty wniosek w tej sprawie do końca 2016 r. Następnie starosta wyda decyzję ustalającą wykaz uprawnionych oraz wykaz przysługujących im we wspólnocie udziałów.