Wspólnoty gruntowe do poprawki

Wspólnoty gruntowe są reliktem zamierzchłych czasów. Powstały po likwidacji pańszczyzny w XIX w. na terenach byłych zaborów rosyjskiego i austriackiego. Dysponują one tysiącami hektarów, głównie gruntów rolnych, lasów, pastwisk i stawów. Jest to więc spory majątek.

Większość z nich nie ma jednak uregulowanego stanu prawnego. Obecnie trudno ustalić, kto jest w nich udziałowcem i jakie nieruchomości wchodzą w ich skład. Ma to zmienić nowela ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych która wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r.

Jej celem jest uregulowanie sytuacji prawnej wspólnot gruntowych i dostosowanie zasad ich funkcjonowania do współczesnych realiów społeczno-gospodarczych. Nowelizowana ustawa obowiązuje bowiem od 40 lat i od dawna nie przystaje do współczesności.

Kto udziałowcem i...

Nowe przepisy przewidują więc, że jeżeli ustalenie udziałowców we wspólnocie jest niemożliwe, to będą nimi: osoby fizyczne i prawne, które po pierwsze, nieprzerwanie od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. były posiadaczami gospodarstwa rolnego, po drugie, faktycznie korzystają ze wspólnoty gruntowej. Udziałowcami mogą być także osoby fizyczne, które mieszkają (lub mają siedzibę) w miejscowości, w której znajduje się wspólnota, lub nie mieszkają, ale prowadzą na jej terenie gospodarstwo rolne, także gdy w skład wspólnoty wchodzą lasy, grunty leśne albo nieużytki do zalesienia, chyba że od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. faktycznie nie korzystały ze wspólnoty.

...wspólnikiem

Nowela przewiduje też zasady ustalania, które nieruchomości wchodzą w skład wspólnoty. Uprawniony do udziału musi złożyć do starosty wniosek w tej sprawie do końca 2016 r. Następnie starosta wyda decyzję ustalającą wykaz uprawnionych oraz wykaz przysługujących im we wspólnocie udziałów.

Jeżeli nie uda się ustalić udziałów ani udziałowców, to majątek wspólnoty nieodpłatnie może przejść na własność gminy, a gdy tego nie chce – Skarbu Państwa.

Likwidacja wspólnoty

W ustawie o wspólnotach gruntowych pojawi się też nowy rozdział 3a. Przewiduje on możliwość przekształcenia wspólnot gruntowych we współwłasność.

Uprawnieni do udziału we wspólnocie będą mogli podjąć uchwałę o przekształceniu wspólnoty gruntowej we współwłasność w częściach ułamkowych.

Uchwała w tej sprawie musi być podjęta w obecności notariusza oraz jednogłośnie przez wszystkich uprawnionych do udziału we wspólnocie.

Nowelę dobrze ocenia Edward Trojanowski ze Związku Gmin Wiejskich RP.

– Myślę, że ta nowela zmusi rolników do uregulowania stanu prawnego wspólnot, w przeciwnym razie przejdą one na własność gmin lub państwa – tłumaczy Edward Trojanowski.