Praca krótsza niż 180 dni wyklucza z kręgu uprawnionych

Taki wniosek wypływa z dwóch [b]uchwał SN: z 25 lipca 2003 r. (III PZP 7/03) i z 13 grudnia 2005 r. (II PZP 9/05).[/b] Orzeczenia nakazują mierzyć okres warunkujący uzyskanie dodatkowego wynagrodzenia rocznego zasadniczo jedynie czasem rzeczywiście przepracowanym w danej placówce budżetowej, kiedy zatrudniony stawiał się pracy, odznaczał na liście obecności, świadczył służbowe obowiązki i wykonywał na bieżąco polecenia przełożonego.

[srodtytul]Fory dla wypoczynku i związkowca[/srodtytul]

Od zasady tej istnieją dwa wyjątki, kiedy to do trzynastkowego stażu wliczamy okresy nieobecności w pracy z powodu:

- urlopu wypoczynkowego – specjaliści tak uważają, ponieważ nikt nie powinien być dyskryminowany ze względu na korzystanie z wypoczynku,

- zwolnienia od pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przewidziane w art. 31 ust. 2 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2001/DU2001Nr%2079poz%20854.asp]ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (DzU z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.)[/link] oraz w [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Rozporzadzenia/1996/DU1996Nr%2071poz%20336.htm]rozporządzeniu Rady Ministrów z 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (DzU nr 71, poz. 336 ze zm.)[/link].

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pracownik państwowej jednostki budżetowej został w październiku 2009 r. z wyboru przewodniczącym zakładowej organizacji związkowej. Na okres kadencji dostał od pracodawcy zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w trybie art. 31 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, na którym przebywa nieprzerwanie do dziś.

Przez okres nieświadczenia pracy państwowa jednostka budżetowa wypłaca mu wynagrodzenie, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Mimo że opisany działacz nie pracował faktycznie w jednostce budżetowej przez cały 2010 r., to i tak uzyskał prawo do trzynastej pensji za ten rok.

Cytowana uchwała SN z 13 grudnia 2005 r. zaleca bowiem okres wskazanego nieświadczenia pracy traktować na równi z czasem przepracowanym. Wysokość nagrody rocznej ustalamy w tej sytuacji na podstawie wynagrodzenia, jakie zatrudniony uzyskał od pracodawcy w 2010 r. z racji zwolnienia od pracy na czas kadencji przewodniczącego zakładowej organizacji związkowej. [/ramka]

[srodtytul]Liczy się tylko stosunek pracy[/srodtytul]

Na dodatkowe wynagrodzenie roczne nie mają też szans osoby, które wprawdzie w poprzednim roku kalendarzowym faktycznie przepracowały w jednostce sektora finansów publicznych ponad 180 dni w rozumieniu potocznym, ale zadań tych nie realizowały w ramach stosunku pracy.

W okresie uprawniającym do trzynastej pensji uwzględniamy bowiem tylko okres pracy na podstawie stosunku pracy. Nie bierzemy zatem pod uwagę zatrudnienia cywilnego (zlecenie, dzieło, kontrakt menedżerski), samozatrudnienia i odbywanych w ubiegłym roku kalendarzowym w danym podmiocie budżetowym:

- stażu dla bezrobotnych, na który podopiecznego urzędu pracy skierował starosta na maksymalnie sześć lub 12 miesięcy; staż ten jest przeprowadzany na podstawie umowy zawartej między starostą a pracodawcą; nie dochodzi do podpisania umowy o pracę między pracodawcą a stażystą (art. 53 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2008/DU2008Nr%2069poz%20415a.asp]ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.[/link]; dalej ustawa o promocji zatrudnienia),

- przygotowania zawodowego dorosłych bezrobotnych; dochodzi do niego w ramach umowy o realizację przygotowania zawodowego dorosłych zawartej między starostą a pracodawcą albo między starostą a pracodawcą i jeszcze z instytucją szkoleniową (art. 53a – 53j ustawy o promocji zatrudnienia),

- praktyki absolwenckiej; umowa o praktykę absolwencką nie jest umową o pracę, chociaż do praktykanta stosujemy część przepisów [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1995_99/DU1998Nr%2021poz%20%2094.asp]kodeksu pracy[/link] ([link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2009/DU2009Nr127poz1052.htm]ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich, DzU nr 127, poz. 1052[/link]),

- pracy w charakterze pracownika tymczasowego; pracownik tymczasowy podpisuje umowę o pracę z agencją pracy tymczasowej, a nie z pracodawcą użytkownikiem (art. 7 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2003/DU2003Nr166poz1608.asp]ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, DzU nr 166, poz. 1608 ze zm.[/link]).

Pomijamy również tzw. okresy pozapracownicze kwalifikowane na poczet pracowniczych uprawnień na mocy odrębnych przepisów, np.

- przebywania na zasiłku dla bezrobotnych czy na stypendium przez osobę bezrobotną skierowaną przez starostę na szkolenie, staż bądź przygotowanie zawodowe w miejscu pracy (art. 79 ustawy o promocji zatrudnienia),

- udokumentowanych okresów zatrudnienia obywateli polskich za granicą bez względu na to, czy z tego tytułu zostały odprowadzone w kraju składki na FP (art. 86 ustawy o promocji zatrudnienia), oraz

- okres, za który sąd przyznał zatrudnionemu odszkodowanie z powodu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę (art. 51 § 2 kodeksu pracy).

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Od września 2009 r. do końca lipca 2010 r. bezrobotny odbywał w samorządowym zakładzie budżetowym staż absolwencki finansowany przez urząd pracy. Od sierpnia 2010 r. zawarł z tym samym zakładem umowę o pracę na czas nieokreślony i zatrudnienie to trwa do dziś. Pracownik złożył wniosek o wypłacenie mu dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2010 r.

Trzynastka mu jednak nie przysługuje. Do stażu warunkującego jej uzyskanie przyjmujemy wyłącznie okres efektywnej pracy na podstawie stosunku pracy w jednym podmiocie budżetowym. Wprawdzie wcześniej pracownik jako bezrobotny przechodził staż u tego pracodawcy, ale w tym czasie nie łączyła ich umowa o pracę.

W ramach stażu w miejscu pracy pracodawca spisuje bowiem umowę ze starostą. W tym wypadku czas efektywnej pracy w jednostce budżetowej wyniósł więc tylko pięć miesięcy (od 1 sierpnia 2010 do 31 grudnia 2010 r.), a to za mało do nabycia nagrody rocznej. [/ramka]

[ramka][b]Skoro zatrudniony nabroił, niech traci[/b]

Pracownik, który nie wywiązuje się prawidłowo z obowiązków, nie ma co liczyć na dodatkowe wynagrodzenia roczne, nawet jeśli w ubiegłym roku przepracował co najmniej sześć miesięcy.

Trzynasta pensja się bowiem nie należy (choćby cały rok kalendarzowy był przepracowany) w razie:

- nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż dwa dni,

- stawienia się lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości,

- wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby,

- rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zabierając pieniądze, kierownik może również wymierzyć takiemu pracownikowi karę porządkową, np. upomnienie czy naganę.