Czy bank genów to inwestycja celu publicznego?

Do starostwa wpłynęło zgłoszenie robót budowlanych budynku gospodarczego o powierzchni 25 mkw. stanowiącego bank genów (obiekt służący przechowywaniu i ochronie roślin). Inwestor twierdzi, że jest to cel publiczny – i w takim wypadku nie jest wymagane uzyskanie decyzji lokalizacyjnej przed zweryfikowaniem sprawy przez starostę. Czy inwestor ma rację?

Tak.

Bank genów należy uznać za inwestycję celu publicznego. Zgodnie z art. 50 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym inwestycje celu publicznego nie wymagają uprzedniego uzyskania decyzji lokalizacyjnej (czyli decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego). Brak tej decyzji nie będzie więc przeszkodą w dalszym procedowaniu sprawy.

Bank genów spełnia kryteria ujęte w dwóch punktach art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

- zgodnie z pkt 4 ustawy celem publicznym jest budowa oraz utrzymywanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska. Można więc przyjąć, że celem publicznym w tym kontekście nie jest sama ochrona środowiska, ale obiekty jej służące. Szczegółowy zakres takich obiektów urządzeń wynika z ustaw środowiskowych („Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz", red. S. Kalus, Lexis Nexis, Warszawa 2012, s. 73);

- zgodnie z pkt 9b ustawy celem publicznym jest ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody; w komentarzach do ustawy o gospodarce nieruchomościami podkreśla się, że jedną z form tej ochrony i jednocześnie celem publicznym zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody może być bank genów (E. Bończak-Kucharczyk, „Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz", Wolters Kluwer Business, Warszawa 2011, s. 87; J. Jaworski, A. Prusaczyk, A. Tułodziecki, M. Wolanin, „Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz", Beck, Warszawa 2009, s. 92).

Biorąc powyższe pod uwagę, można przyjąć następujące wnioski:

- ochrona środowiska i ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt jest celem publicznym, konkretyzowanym względem poszczególnych obiektów

- w art. 47 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody wskazano wprost, że „rośliny, zwierzęta (...) podlegają ochronie ex situ w ogrodach zoologicznych, ogrodach botanicznych lub bankach genów" (ochrona ex situ oznacza ochronę poza miejscem naturalnego występowania roślin lub zwierząt)

- wszystkie wskazane obiekty w związku z powyższym uznawane są za konkretyzację celu publicznego z art. 6 pkt 9 b ustawy gospodarce nieruchomościami (np. wyrok WSA we Wrocławiu z 16 września 2013 r., II SA/Wr 363/13) i należy je traktować jako inwestycje celu publicznego.

Uzupełnieniem powyższej argumentacji może być jednolite w tej sprawie orzecznictwo. Dla przykładu WSA we Wrocławiu w wyroku z 17 maja 2010 r. (II SA/Wr 510/09) wskazał, że pojęcie celu publicznego z art. 6 pkt 9 b ustawy o gospodarce nieruchomościami należy odnieść do ustawy o ochronie przyrody i że z art. 47 tej ustawy wynika, w ramach jakich obiektów ochrona taka jest realizowana (wymieniono w tym kontekście zarówno ogrody zoologiczne, których dotyczy orzeczenie, jak i banki genów). Z kolei WSA w Białymstoku w wyroku z 26 listopada 2014 r. (II SA/Bk 424/14) wskazał, że cele publiczne w zakresie zadań związanych z ochroną środowiska ujęte są zakresowo, a nie kazuistycznie, stąd oczywiste jest, że nie można wprost odnaleźć w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami jakiegoś konkretnego obiektu jako celu publicznego. Sąd podkreślił, że publiczny cel dotyczący przedsięwzięć służących ochronie przyrody i środowiska należy odczytywać poprzez powiązanie danego przedsięwzięcia z całokształtem działań służących ochronie środowiska i przyrody. Nie budzi wątpliwości, że powiązanie takie występuje w pełni w przedmiotowym przypadku, co potwierdzają wprost regulacje ustawy o ochronie przyrody.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym inwestycją celu publicznego są działania stanowiące realizację celów określonych w art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustawodawca wskazuje, że nie są ważne w tym kontekście status podmiotu realizującego te działania ani źródła ich finansowania. Kluczowe jest jedynie spełnienie kryteriów dotyczących zakresu przedmiotowego, a ten w pełni został w niniejszym przypadku zrealizowany.