Wiktymologia to gałąź kryminologii, która bada zachowania ofiary jako czynnika prowokującego sprawcę do popełnienia przestępstwa. W procesach odszkodowawczych bada się przyczynienie poszkodowanego do powstania szkody. Zarzucając sądom przewlekłość, również powinno się brać pod uwagę, czy i na ile przyczynili się do niej sami zainteresowani.
Zachowania powoda, pozwanego lub innych uczestników postępowania mogą mieć decydujący wpływ na przebieg sprawy. Przede wszystkim dotyczy to spraw spornych, czyli cywilnych, w szczególności gospodarczych. Zasada jest prosta: ilość czynności i problemów przypadających na sąd odpowiednio wydłuża każde postępowanie. Wydawałoby się więc, że jeśli rola „spowalniaczy" może przypadać stronom, to tylko tym przegrywającym sprawę, ponieważ da się to rozumieć jako wynik ich naturalnego interesu. W praktyce okazuje się, że to strona wnosząca sprawę może utrudniać postępowanie i opóźniać wydanie korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Dlaczego tak się dzieje – wbrew logice i własnym interesom?