Nowy pomysł resortu Ziobry: prokurator doniesie na sędziego

Wyznaczenie kolejnego terminu w sprawie ma być priorytetem. Jego brak spowoduje, że sędzia trafi na dywanik prezesa.

Aktualizacja: 11.09.2023 11:05 Publikacja: 11.09.2023 03:00

Nowy pomysł resortu Ziobry: prokurator doniesie na sędziego

Foto: Fotorzepa

Minister sprawiedliwości chce zmienić na szybko regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek prokuratury. Autorzy z MS uzasadniają zmiany tak. Po pierwsze – wprowadzone zostaną instrumenty kontrolne w zakresie terminowości wyznaczania posiedzeń i rozpraw m.in. w sprawach o szczególnej wadze. Po drugie – pojawić się ma instrument polegający na zawiadomieniu przez prokuratora prezesa sądu w wypadku zaniechania czynności przez przewodniczącego składu orzekającego, a polegających na braku wyznaczenia terminu posiedzenia lub rozprawy albo nie później niż w ciągu siedmiu dni zawiadomienia prokuratora o przyczynie uniemożliwiającej wyznaczenie tego terminu. Po trzecie – pojawić się mają nowe zasady uczestnictwa prokuratora w posiedzeniach sądu.

– Sama skarga na tego rodzaju czynności ingeruje w niezawisłość sędziowską, gdyż wyznaczanie terminów rozpraw i posiedzeń dotyczy obszaru rdzennie objętego niezawisłością sędziowską – mówi sędzia Aneta Łazarska, SO w Warszawie. I dodaje, że niedopuszczalne jest wpływanie na sędziego, aby zmienił terminy czy wyznaczał terminy w określonej kolejności.

Cios w niezawisłość

– Pamiętać trzeba, że także nadzór administracyjny nie powinien ingerować w niezawisłość sędziowską – uważa sędzia Łazarska. Tego rodzaju zaś skarga może działać zastraszająco. Tymczasem sąd nie powinien działać pod presją czasu czy środków dyscyplinujących. Niejasne są też kryteria, wedle których prokurator może wnioskować o pilne wyznaczenie terminu. Jakkolwiek nie budzi wątpliwości sytuacja zagrożenia przedawnieniem, to już nie można tego powiedzieć o sytuacji, gdy prokurator uzna, że zwłoka w rozpoznaniu może zagrozić dobru postępowania. Trudno sobie wyobrazić, aby prezes sądu, nie znając sprawy ani materiału procesowego, oceniał prawidłowość działania sądu, to jest naruszenie zasady niezawisłości sędziowskiej.

Czytaj więcej

Prawnicy

Sejm zwiększył władzę Prokuratora Krajowego. PiS betonuje się w prokuraturze?

Sejm ostatecznie uchwalił przepisy, które przekazują Prokuratorowi Krajowemu część uprawnień Prok...

Ostrożnie z kontrolą

– Jestem w stanie zrozumieć intencję projektodawcy, który wyraźnie dąży do przyspieszenia procesów. Wprowadzenie obowiązku informacyjnego samo w sobie nie wydaje się niczym złym, ale unikałbym na miejscu autorów określania tego mianem instrumentu kontroli – uważa Jacek Skała, prokurator. Sądy są w swojej działalności orzeczniczej niezależne, a pamiętać trzeba, że prokurator jest stroną procesową i co do zasady nie powinien wykonywać nadzoru nad działalnością orzeczniczą.

– Instrumenty kontrolne powinny zostać stworzone wewnątrz sądownictwa – uważa. Z drugiej jednak strony, każdemu prokuratorowi zależy, by jego sprawa była rozpoznawana bez zbędnej zwłoki. Leży to również w interesie pokrzywdzonych. Jednak naprawianie niewydolnych sądów za pomocą prokuratorów to nie najszczęśliwszy pomysł.

– Nie zgadzam się z proponowanym elementem kontroli niezależnego sądu. Nie wyobrażam sobie, żeby prokurator donosił do przewodniczącego wydziału lub prezesa sądu na sąd, który nie wyznacza szybko terminu rozprawy. W dodatku w całej tej propozycji brakuje diagnozy. Dlaczego tak się dzieje? – zastanawia się prokurator Dariusz Korneluk, prokurator PR Warszawa-Śródmieście. A dzieje się tak nie dlatego, że sądy nie chcą wyznaczać rozpraw, tylko są tak obłożone, że nie są w stanie tego robić na bieżąco sprawnie i szybko. Drugie z rozwiązań dotyczące obecności prokuratora na sali rozpraw uważam za trafione i dobre.

Dziś zaledwie 20 do 25 proc. spraw rozpoczyna się z udziałem prokuratora. W reszcie spraw to sąd odczytuje akt oskarżenia. Tak być nie powinno. Problem jednak w tym, że przesunięcie prokuratora na salę sądową kosztem skierowania go do dochodzeń wymusza przeprowadzenie nowelizacji procedury karnej.

Etap legislacyjny: konsultacje

Katarzyna Kwiatkowska - prokurator, Stowarzyszenie Lex Super Omnia

Propozycja Ministerstwa Sprawiedliwości zmierza de facto do wywierania wpływu na sąd w kwestii wyznaczania terminów rozpraw oraz posiedzeń. W treści proponowanego § 319 pkt 2 znajduje się ogólna przesłanka „sprawy o szczególnej wadze”. Takie określenie będzie umożliwiało jej dowolną interpretację przez prokuratora. Podobna ocena dotyczy także przesłanek „zagrożenia dobru postępowania” oraz „ryzyka przedawnienia karalności przestępstwa”. Istnieje zatem obawa, że wszystkie te przesłanki będą wykorzystywane w sprawach będących w zainteresowaniu kierownictwa prokuratury, poprzez wywieranie wpływu na sąd już na etapie postępowania przygotowawczego, np. w sprawach, w których sąd odwoławczy będzie rozpoznawał zażalenie prokuratury na uchylenie tymczasowego aresztowania.
To samo będzie dotyczyć kwestii zażaleń na decyzje kończące postępowanie (odmowy wszczęcia i umorzenia), jak i oddziaływania na sąd już po skierowaniu aktu oskarżenia, celem niezwłocznego wyznaczenia terminu rozprawy. Może więc chodzić o to, aby rozstrzygnięcie w sprawie oponenta politycznego zapadło jak najszybciej, np. z uwagi na upływający cykl wyborczy.