Minister sprawiedliwości nie odwoła prezesa sądu bez opinii KRS i kolegium sądu

Kolejne zmiany w sądach powszechnych wchodzą w życie. Minister sprawiedliwości traci część władczych uprawnień. Przykład? Nie odwoła już prezesa od ręki.

Będzie musiał zapytać o opinię Krajową Radę Sądownictwa i kolegium sądu.

Zapyta o opinię

Od środy za sprawą noweli ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych i KRS zmienia się proces odwołania prezesów sądów powszechnych. Bez opinii kolegium sądu oraz Krajowej Rady Sądownictwa minister sprawiedliwości nie będzie mógł podjąć decyzji o odwołaniu prezesa lub wiceprezesa konkretnego sądu. Jeżeli opinia kolegium sądu w sprawie odwołania prezesa konkretnego sądu będzie negatywna, minister może przedstawić zamiar odwołania wraz z uzasadnieniem KRS. Negatywna opinia Rady jest dla ministra wiążąca.

– Już za późno, skoro minister zdołał wymienić ponad 170 prezesów i wiceprezesów – ocenia sędzia Bartłomiej Przymusiński ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia.

Żeby nie być gołosłownym, stowarzyszenie upubliczniło odpowiedź, którą dostało od Ministerstwa Sprawiedliwości.Na 15 stronach przedstawiło ono nazwiska oraz daty odwołania i powołania na urząd prezesów i wiceprezesów w czasie od 12 sierpnia 2017 r. do 12 lutego 2018 r.

Jeśli nie przewodniczący, to kto?

Kolejna zmiana przewiduje, że pierwsze posiedzenie Rady po zwolnieniu stanowiska jej przewodniczącego zwołuje pierwszy prezes Sądu Najwyższego. Jeśli tego nie zrobi w ciągu miesiąca, wyręczy go najstarszy członek Rady będący sędzią albo sędzią w stanie spoczynku.

Na emeryturę

Sędzia sądu powszechnego przechodzi w stan spoczynku po ukończeniu 65. r.ż. Taka jest zasada. Przewidziano jednak od niej wyjątek: pół roku wcześniej sędzia oświadczy KRS wolę dalszego zajmowania stanowiska, musi także przedstawić zaświadczenie o stanie zdrowia. Rada może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, jeśli jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym. Jej uchwała jest ostateczna.

Od wielu miesięcy toczył się bój o to, kto powinien powoływać na urząd asesorów – minister sprawiedliwości czy prezydent. Mimo sprzeciwu sędziów od miesięcy uprawnienia te wykorzystuje minister. W efekcie dialogu z Komisją Europejską posłowie PiS postanowili jednak przekazać to uprawnienie prezydentowi RP.

Kancelaria Prezydenta nie była jednak zachwycona ani pomysłem, ani sposobem przekazania. Ostatecznie do zmiany w nowelizacji uchwalonej 12 kwietnia nie doszło. Wkrótce jednak to się zmieni. Powód? Sejm uchwalił 10 maja nowelizację, w której zmiany dokonuje. We wtorek została ona podpisana przez prezydenta. Co zmienia?

Łatwo o pomyłkę

Otóż nowelizacja przesądza, że asesorów sądowych mianuje prezydent na czas nieokreślony, na wniosek KRS. Asesor będzie wykonywał swoje obowiązki przez cztery lata, potem zostanie oceniony z szansą na awans na sędziego (bez konkursu).

W nowej procedurze zmianie ulegnie także rola dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Ten przedstawi listę aplikantów po zdanym egzaminie sędziowskim (z wybranymi przez nich sądami do orzekania) Krajowej Radzie Sądownictwa, która będzie miała dwa miesiące na ewentualny sprzeciw. Jeśli tego nie zrobi, wyśle listę do prezydenta z wnioskiem o mianowanie na stanowisko asesora. Każdą decyzję Rada uzasadni.