Dziś dzień bez wokandy – sędziowski akt desperacji

Sędziowie mają dość obietnic i zapowiedzi. Do 15 maja czekali na decyzję rządu w sprawie podwyżek. Po ostatnim spotkaniu Krajowej Rady Sądownictwa z premierem okazało się, że nie mają na co liczyć. Wówczas na 30 maja zapowiedzieli akcję protestacyjną pod hasłem „Dzień bez wokandy”. Uchwałę w tej sprawie podjęło Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia.

Gotowy jest do niej cały kraj, rozprawy będą się odbywać tylko w wyjątkowych sytuacjach. Na pewno protestujących będzie więcej niż w marcu. Wtedy w podobnej akcji wzięło udział zaledwie 158 sędziów.

Rozpraw nie będzie w Sądzie Okręgowym w Lublinie, zbierze się tam za to zgromadzenie sędziów. Weźmie w nim udział ponad 80 delegatów ze wszystkich 11 sądów rejonowych z Lubelszczyzny. Sędziowie sądów rejonowych w Lublinie, Opolu Lubelskim i Rykach zapowiedzieli, że wezmą udział w zgromadzeniu, więc w tych sądach nie będzie rozpraw. W pozostałych wokandy ograniczono do minimum, np. na 24 sędziów Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej będzie jedna wokanda. Jedna wokanda będzie też w Radzyniu Podlaskim (13 sędziów).

Lubelscy sędziowie na piątkowe zgromadzenie zaprosili posłów i senatorów z Lubelszczyzny. Chcą z nimi podyskutować „o drodze dochodzenia do zawodu sędziego”.

– Chcemy zwrócić uwagę polityków na problemy naszego środowiska i jakość stanowionego przez nich prawa. Nie mamy swego lobby w parlamencie, więc to jedyna forma kontaktu z politykami – mówi Barbara du Chateau, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Lublinie.

Do protestu przyłączą się także sędziowie z okręgu zamojskiego. Choć nie ma formy zorganizowanej, część sędziów, np. Sądu Rejonowego w Zamościu, już zapowiada, że weźmie urlop na żądanie.

W większości podkarpackich sądów nie będzie rozpraw. Odbędą się tylko te wyznaczone przed datą ogłoszenia sędziowskiego protestu.

– Sędziowie nie odwoływali ich, by nie działać na szkodę zawiadomionych stron – komentuje Roman Skrzypek, rzecznik Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie.Jak ocenia sędzia Tadeusz Szewioła, szef wrocławskiego oddziału Iustitii, we wrocławskim sądzie może się odbyć zaledwie ok. 20 rozpraw. Dziennie wyznaczanych jest ok. 300.

– Rozumiemy sędziów, którzy kilka miesięcy temu wyznaczyli rozprawy i nie chcą ich teraz odraczać, by nie narażać stron na niepotrzebne koszty i stratę czasu – mówi sędzia Szewioła.

Inna rzecz, że sporo spraw spadło z wokand, bo kilkudziesięciu wrocławskich sędziów do piątku przebywa na wyjazdowym szkoleniu.– Poprzednim razem prosiliśmy sędziów o wstrzemięźliwość, bo toczyły się negocjacje z ministerstwem – zauważa sędzia Szewioła. – Niewiele one dały.

Szef wrocławskiej Iustitii, który uczestniczył w rokowaniach, uważa, że były grą na czas.

– Nie spełniono naszych podstawowych postulatów, co więcej, od lipca sytuacja finansowa sędziów się pogorszy – wyjaśnia. Chodzi o zastąpienie trzech dotychczasowych stawek stażowych (po pięciu, dzisięciu i 15 latach pracy) jedną – tylko po 15 latach – i obniżenie dodatku do 5 proc.– Dniem bez wokandy chcemy zasygnalizować, że nie jesteśmy petentem Sejmu i rządu, lecz równą im trzecią władzą – mówi sędzia Szewioła. – Nie chcemy raz po raz wyciągać ręki po pieniądze, lecz stworzyć mechanizm, który zagwarantuje nam godne wynagrodzenie, tak jak to zapisano w konstytucji.

W Sądzie Rejonowym Łódź-Widzew nie będzie żadnej rozprawy. Skąd ta pewność? Odbyły się wcześniej lub zostały przełożone.

– W pozostałych sądach będą rozprawy, na które nie można było znaleźć innych terminów lub ich zmiana mogłaby źle wpłynąć na prowadzenie procesów – mówi Barbara Rymaszewska, prezes łódzkiej Iustiti.

W Olsztynie sędziowie stawią się w piątek w pracy, ale odbędą się tylko rozprawy, które ze względu na wagę (np. ogłoszenie wyroku) czy świadków przyjeżdżających z daleka nie udało się odwołać. – Sędziowie będą pracować, czytać akta, pisać uzasadnienia, ale nie sądzić. Obywatele na tym nie ucierpią, bo o przeniesieniu rozpraw na inne terminy zostali wcześniej poinformowani – mówi Wacław Bryżys, wiceprezes Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Do akcji na pewno przyłączy się Kraków. Na salach rozpraw pojawią się tylko asesorzy.

– Nie ma się im co dziwić, trwa ich ocenianie – mówi sędzia Waldemar Żurek, rzecznik krakowskiego sądu.

Inaczej będzie w Elblągu. Jak zapewnia prezes Sądu Okręgowego Ewa Pietraszewska, odbędą się zapowiedziane wokandy.

– Na razie ośmiu sędziów z SR w Ostródzie wzięło na piątek urlopy wypoczynkowe. Nie wiemy, ilu weźmie urlop na żądanie – dodaje prezes.Na mniejszą skalę będą sądzić warszawscy sędziowie. – Wszystkie sesje wyznaczone kilka miesięcy wcześniej na pewno się dziś odbędą – mówi „Rz” sędzia Rajmund Chajneta, przewodniczący VIII Wydziału Karnego Sądu Okręgowego w Warszawie. Podobnie będzie w Sądzie Rejonowym Warszawa-Śródmieście.

– Protest w takiej formie nie jest racjonalny – uważa sędzia Maciej Gruszczyński, jego wiceprezes.

Zarówno Zbigniew Ćwiąkalski, jak i jego zastępca Jacek Czaja byli wczoraj nieuchwytni dla „Rz”. Lakonicznej wypowiedzi udzielił nam w imieniu ministra sprawiedliwości jego rzecznik prasowy. – Zgadzamy się z sędziami w kwestii ich zbyt niskich zarobków. Dlatego wspólnie z KRS pracujemy nad rozwiązaniem, które w pierwszej kolejności zapewni realny wzrost płac sędziów rejonowych. To oni załatwiają ok. 80 proc. wszystkich spraw – powiedział Grzegorz Żurawski. – Trzeba opracować system podwyżek, który będzie realny w kolejnych budżetach, inaczej propozycji nie zaakceptuje minister finansów – dodał.

Tego rodzaju deklaracje sędziowie słyszą już od kilku miesięcy, nie powstrzymały ich jednak od zaostrzenia protestu.

Europejskie Stowarzyszenie Sędziów przyjęło rezolucję z poparciem dla polskich kolegów. Nie podoba im się system ustalania wynagrodzenia naszych sędziów, bo, zarobki nie są adekwatne do wskaźników gospodarki.

ESS uważa, że w związku z tym dochodzi do łamania:

- Europejskiej karty statutu sędziego – sędziowie sprawujący wymiar sprawiedliwości są uprawnieni do wynagrodzenia na poziomie, który ochroni ich przed jakimikolwiek naciskami,

- Uniwersalnej karty sędziego – sędzia musi otrzymywać wynagrodzenie, które chroni jego faktyczną niezależność ekonomiczną i nie może być zależne od efektów pracy sędziego.

- Karty sędziów europejskich – zarobki muszą zapewniać sędziemu realną ekonomiczną niezależność i nie mogą zostać zredukowane na żadnym etapie sprawowania urzędu.