Inicjatywy prezydenta w spr. reformy TK, SN i sądów administracyjnych dzielą sędziów

Prezydent Bronisław Komorowski występuje z kolejnymi inicjatywami dotyczącymi wymiaru sprawiedliwości. Wcześniej przedstawił kompromis w sprawie małych sądów, chce także m.in. zmian w Trybunale Konstytucyjnym i postępowaniu administracyjnym, podwyższenia wieku przechodzenia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego, popiera przywrócenie asesury sądowej. Środowisko różnie ocenia zmiany oraz angażowanie się prezydenta w reformę.

Każdy chce reformować

– Prezydent może sobie pozwolić na zdystansowane spojrzenie na wymiar sprawiedliwości, dlatego to pozytywne, że angażuje się w sprawy sędziów – mówi Irena Kamińska, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego i prezes Stowarzyszenia Sędziów Themis.

O wiele bardziej sceptyczny jest Maciej Strączyński, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia. – Im więcej osób będzie reformować sądownictwo, tym gorzej. To nie jest instytucja, w którą każdy może pakować swoje pomysły. Trzeba ustalić jedną linię i ją realizować. Politycy powinni jednak zrezygnować ze swojej zasady, że nie słuchają uwag sędziów – dodaje Strączyński. Podkreśla, że przedstawiciele zawodów prawniczych rozmawiają przy Okrągłym Stole dla Sądownictwa, ale politycy w małych stopniu są zainteresowani obradami.

Pozytywnie zaangażowanie prezydenta oceniają Jerzy Stępień, były prezes TK, i Jarema Sawiński, rzecznik prasowy Krajowej Rady Sądownictwa.

– Prezydent powinien być patronem wszelkich zmian dotyczących ustroju sądów, bo mimo że jest organem władzy wykonawczej, ma o wiele szerszą perspektywę niż partie i zapewnia najwyższy poziom bezstronności – ocenia sędzia Sawiński.

Asesura oczekiwana

Większość środowiska oczekuje przywrócenia asesury. Zarówno sędzia Strączyński, jak i sędzia Kamińska zwracają uwagę, że dziś jest problem z oceną kandydatów na sędziów.

– Nawet osoba, która po raz pierwszy pojawia się na sali sądowej, jako sędzia już jest nieusuwalna – wskazuje Strączyński.

Sędzia Kamińska dobrze ocenia propozycje dotyczące postępowania administracyjnego, m.in. zwiększenie zakresu orzekania co do istoty sprawy, rozszerzenie katalogu spraw rozpatrywanych w trybie uproszczonym. – Czekamy na nie, mają one przyspieszyć postępowanie – mówi.

Niejednoznaczna jest w środowisku ocena przesunięcia wieku przechodzenia w stan spoczynku dla sędziów SN. – W pewnym wieku należy odejść ze służby dla jej dobra – mówi sędzia Strączyński.

Z kolei Teresa Romer, sędzia SN w stanie spoczynku, uważa, że to dobry pomysł. – W amerykańskim sądzie najwyższym jest granica 70 lat, po której sędzia może odejść, ale wybór należy do niego. To dobre rozwiązanie. Z czasem bowiem procentuje doświadczenie nabywane przez lata pracy. Także ogólna sprawność ludzi coraz bardziej się wydłuża – dodaje Teresa Romer.

Sędzia Stępień dobrze ocenia propozycje dotyczące Trybunału. – Pozytywną zmianą jest rozszerzenie możliwości rozpatrywania sprawy poza rozprawą, to może przyspieszyć postępowanie.

Z kolei sędzia Strączyński jest sceptyczny wobec możliwości narzucenia jakichkolwiek terminów TK. – Żadna instytucja nie mogłaby tego wyegzekwować, TK bowiem nikomu nie podlega – zwraca uwagę.

etap legislacyjny: trafiło do Sejmu

Małe sądy, postępowanie, asesura

Przygotowane przez prezydenta projekty ustaw przewidują zmiany:

na mapie sądownictwa – małe sądy miałyby rację bytu w rejonach obejmujących co najmniej 60 tys. mieszkańców lub 7 tys. spraw,

w uprawnieniach sędziów Sądu Najwyższego – powinni przechodzić w stan spoczynku w wieku 75 lat (obecnie 70 lat),

w postępowaniu administracyjnym – m.in. więcej spraw w trybie uproszczonym, w Trybunale Konstytucyjnym – m.in. określenie terminów na wydanie wyroku z uzasadnieniem.