Przegląd orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach dyscyplinarnych adwokatów

Prezentowane tezy pochodzą z orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy w sprawach adwokatów, a także przedstawicieli innych zawodów prawniczych, jeżeli przedstawione w nich poglądy prawne mogą znaleźć zastosowanie w adwokackim postępowaniu dyscyplinarnym.

Tezy orzeczeń zgrupowane zostały w dwóch częściach dotyczących odpowiednio zagadnień materialnych i procesowych.

Zobacz pozostałe orzeczenia

Poniżej najważniejsze z nich wydane w latach 2013/2014:

PRAWO DYSCYPLINARNE MATERIALNE

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2013 r., sygn. akt SDI 22/13

Pogląd, jakoby przedawnienie biegło również po wydaniu prawomocnego orzeczenia przez sąd odwoławczy, aż do czasu rozpoznania kasacji przez Sąd Najwyższy, jest oczywiście błędny, bowiem kwestia przedawnienia karalności czynu jest aktualna jedynie do czasu wydania prawomocnego orzeczenia (nie można wszak umorzyć z powodu przedawnienia postępowania, które zostało zakończone) i odżywa jedynie w razie jego uchylenia.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013 r., SDI 27/13

Przepis art. 115 § 12 k.k. należy rozumieć literalnie i nie może być on modyfikowany w taki sposób, że unormowany tam wyjątek miałby dotyczyć groźby spowodowania postępowania dyscyplinarnego w celu ochrony prawa naruszonego deliktem dyscyplinarnym, albowiem byłoby to nielogiczne i sprzeczne z celem tego wyjątku, który nie może być interpretowany rozszerzająco.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2013 r., SDI 22/13

1. Pogląd, jakoby przedawnienie biegło również po wydaniu prawomocnego orzeczenia przez sąd odwoławczy, aż do czasu rozpoznania kasacji przez Sąd Najwyższy, jest oczywiście błędny, bowiem kwestia przedawnienia karalności czynu jest aktualna jedynie do czasu wydania prawomocnego orzeczenia (nie można wszak umorzyć z powodu przedawnienia postępowania, które zostało zakończone) i odżywa jedynie w razie jego uchylenia.

2. Chociaż odpowiedzialność dyscyplinarna jest odpowiedzialnością typu represyjnego, to nie jest odpowiedzialnością karną w rozumieniu Kodeksu karnego, zatem przepisy tego Kodeksu wprost do postępowania dyscyplinarnego nie mają zastosowania. Mają za to zastosowanie konstytucyjne standardy dotyczące prawa karnego.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2013 r., SDI 26/13

W sytuacji, gdy zarzucane przewinienie zawodowe zawiera znamiona przestępstwa, przedawnienie dyscyplinarne nie następuje wcześniej niż przedawnienie karne. Jednakże jedynie prawomocny wyrok sądu powszechnego skazujący za przestępstwo, którego znamiona zawarte są w zarzucanym przewinieniu zawodowym jest podstawą ustaleń w postępowaniu dyscyplinarnym, że przewinienie takie zawiera znamiona przestępstwa.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2013 r., SDI 13/13

Określony w art. 70 ust. 2 ustawy z 1982 r. o radcach prawnych zwrot: "zawiera znamiona przestępstwa", należy interpretować jako zawierający warunek prawomocnego stwierdzenia przestępności czynu, obejmujący obok wypełnienia określonych w ustawie karnej znamion czynu zabronionego, także bezprawność, winę oraz większy niż znikomy stopień społecznej szkodliwości.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2013 r., SNO 55/12

Kara dyscyplinarna upomnienia jako kara najłagodniejsza powinna być stosowana tylko w przypadkach bardzo drobnych przewinień dyscyplinarnych, jeżeli już samo prowadzenie postępowania dyscyplinarnego odniosło oczekiwany skutek polegający na przestrzeganiu przez obwinionego sędziego dyscypliny procesowej.

PRAWO DYSCYPLINARNE PROCESOWE

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2014 r., SDI 13/14

W postępowaniu dyscyplinarnym nie ma obowiązku uczestniczenia obwinionego w rozprawach. Jest to jego prawo, a nie obowiązek. Prawnik musi się jednak liczyć z konsekwencjami tego, że nie stawia się na rozprawach.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2014 r., SNO 37/13

Odpowiednie zastosowanie w postępowaniu dyscyplinarnym art. 345 § 1 k.p.k w zw. z art. 128 u.s.p. wymaga stwierdzenia, że: po pierwsze - postępowanie dyscyplinarne jest dotknięte istotnymi brakami, po drugie - wypełnienie tych braków czynnościami sądu powodowałoby znaczne trudności.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013 r., sygn. akt SDI 33/13

Wyższy Sąd Dyscyplinarny w trakcie prowadzonego przed nim postępowania na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów powinien z urzędu uwzględnić przedawnienie karalności przypisanego obwinionemu czynu.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2013 r., sygn. akt SDI 22/13

Artykuł 433 § 2 k.p.k. obliguje sąd odwoławczy do rozważenia wszystkich wniosków i zarzutów wskazanych w środku odwoławczym (chyba że ustawa stanowi inaczej), natomiast art. 457 § 3 k.p.k. nakazuje wytłumaczyć powody dokonania takiej a nie innej oceny ich zasadności i ogólnie – czym kierował się sąd wydając wyrok.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2013 r., SDI 36/13

1. Rozpoznanie sprawy na rozprawie odwoławczej pod nieobecność należycie usprawiedliwionej i wnoszącej o nieprzeprowadzanie rozprawy obwinionej, nie jest uchybieniem o charakterze bezwzględnej przesłanki odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

2. W postępowaniu odwoławczym, w odniesieniu do udziału oskarżonego w rozprawie, w pełni obowiązuje przepis art. 117 § 2 k.p.k. Przepis art. 450 § 3 k.p.k. nie stanowi lex specialis w stosunku do art. 117 § 2 k.p.k.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., SNO 26/13

Wznowienie w przypadku ujawnienia się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k., zgodnie z art. 542 § 2 k.p.k., może nastąpić tylko z urzędu, a nie na wniosek stron. Strony są jednakże uprawnione do zasygnalizowania wystąpienia takiego uchybienia, które jednak podlega rozważeniu z urzędu.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013 r., SDI 34/13

Organ odwoławczy powinien rzetelnie skontrolować zaskarżone orzeczenie w granicach wskazanych uchybień, a uzasadnienie sporządzić zgodnie z wymogiem określonym w art. 457 § 3 k.p.k. Staje się oczywiste, że przedmiotem rozważań powinny być także te wszystkie okoliczności, które dotyczyły oceny dowodów dokonanej przez sąd I instancji i zawartej tam argumentacji. Rzeczą sądu II instancji powinno być ustalenie, czy dokonana ocena jest przede wszystkim zgodna z rzeczywistą treścią dowodów, a nadto, czy jest zgodna z zasadą wskazaną w art. 7 k.p.k.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2013 r., SDI 22/13

1. Niedopełnienie przez organ procesowy wymogów określonych w art. 190 k.p.k. nie wyklucza uznania danej osoby za świadka, wyłącza jedynie możliwość pociągnięcia jej do odpowiedzialności za złożenie fałszywych zeznań (art. 233 § 2 k.k.).

2. Przy nieskorzystaniu w postępowaniu odwoławczym z możliwości przewidzianej przepisem art. 452 § 2 k.p.k., zadaniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego nie było przeprowadzenie na nowo oceny dowodów, ale poddanie kontroli, czy ocena dokonana przez Sąd meriti jest prawidłowa.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2013 r., SDI 14/13

1. Przewidywany w art. 526 § 2 k.p.k. procesowy wymóg, "sporządzenia" kasacji przez obrońcę lub jego pełnomocnika nie może być uznawany za dopełniony, jeżeli taki przedstawiciel procesowy strony ograniczył się do przepisania pisma samej strony, czy wręcz skopiowania tego pisma, dodając jedynie w jego nagłówku i zakończeniu dane tego przedstawiciela.

2. Skoro kasacja - w myśl art. 91a ustawy- Prawo o adwokaturze - przysługuje tylko stronom, Ministrowi Sprawiedliwości, Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz Prezesowi Naczelnej Rady Adwokackiej, a stronami w tym postępowaniu są oskarżyciel, obwiniony i pokrzywdzony, i obwiniony ma prawo do ustanowienia obrońcy, którym może być wyłącznie adwokat (art. 93 ust. 1 i art. 94 tej ustawy), to tym bardziej w świetle wymogów art. 526 § 2 k.p.k., niedopuszczalne jest przyjęcie stanowiska o możliwości łączenia tych dwóch ról procesowych i możliwości wniesienia przez obwinionego we własnej sprawie kasacji. Przepis art. 526 § 2 k.p.k. jednoznacznie wszak wymaga by czynność tej - w takiej sytuacji procesowej - dokonał obrońca, a więc na pewno nie sam obwiniony.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2013 r., SDI 16/13

Jeżeli obwiniony wykonuje zawód adwokata lub radcy prawnego, to w postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym przeciwko niemu występuje on jedynie w roli obwinionego, a nie jako podmiot profesjonalny reprezentujący stronę. Przyjęcie stanowiska o możliwości łączenia tych dwóch ról procesowych, w świetle warunków dopuszczalności kasacji w postępowaniu dyscyplinarnym, należy uznać za niedopuszczalne, jako że stanowiłoby ono obejście wymogu określonego w art. 526 § 2 k.p.k.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013 r., SDI 8/13

Procesowy wymóg "sporządzenia" kasacji przez obrońcę lub pełnomocnika nie może być uznany za dopełniony, jeżeli przedstawiciel procesowy strony ograniczył się do przepisania pisma samej strony lub - przy obecnych możliwościach technicznych - skopiował to pismo, dodając jedynie w jego nagłówku i zakończeniu dane przedstawiciela procesowego.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r., SNO 5/13

Z przepisu art. 22 k.p.k. wynika, że zawieszenie postępowania wchodzi w rachubę jedynie wówczas, gdy zachodzi długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca jego prowadzenie. Rodzaj wymienionych tam przykładowo przeszkód wskazuje, że muszą one odnosić się przede wszystkim do obwinionego, a nie do innych uczestników postępowania. Chociaż teoretycznie nie można wykluczyć zawieszenia postępowania w razie choroby obrońcy, to na pewno nie w sytuacji zaistniałej w niniejszej sprawie, gdy nie doszło nawet do rozpoczęcia przewodu sądowego w pierwszej instancji, nie ma żadnej pewności, że obecny obrońca będzie w przyszłości w stanie podjąć znów swe obowiązki, zaś obwiniona w każdym czasie może wypowiedzieć pełnomocnictwo temu (czy innemu) obrońcy.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2013 r., SDI 36/12

Instytucja określona w art. 105 § 1-3 k.p.k. ma wprawdzie zastosowanie również do uzasadnienia orzeczenia, ale może dotyczyć tylko pojedynczych jego elementów, niezgodnych z rzeczywistością na skutek oczywistej omyłki pisarskiej lub rachunkowej. Nie jest natomiast dopuszczalna modyfikacja całego tekstu części motywacyjnej orzeczenia lub znacznych jej fragmentów, albowiem pozostawałoby to w sprzeczności z celem omawianej instytucji, a ponadto stanowiłoby pole do nadużyć w kontekście korygowania uzasadnienia wyniku kontroli instancyjnej, zwłaszcza że postanowienie wydane w trybie art. 105 k.p.k. nie jest zaskarżalne.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r., SNO 36/12

W sędziowskim postępowaniu dyscyplinarnym nie stosuje się reguły ne peius wynikającej z art. 454 § 2 i 3 k.p.k.

Tezy zebrał adwokat Radosław Baszuk, wiceprezes WSD.

Zobacz pozostałe orzeczenia