Aktualizacja: 30.12.2010 00:01 Publikacja: 30.12.2010 00:01
Maurycy Gottlieb „Czaty”
Foto: Archiwum
Zachowało się kilkanaście dzieł – ale nawet tyle wystarczy, żeby docenić wybitny talent młodego artysty.
Znakomity portrecista miał też „filmowy” dryg: literaturę widział kadrami, fabułę przekładał na scenariusz. Przykładem – scena z „Czatów” ilustrująca fragment ballady ukraińskiej Mickiewicza.
…Na darniowym siedzeniu coś bieleje się w cieniu:
To siedziała w bieliźnie niewiasta.
Jedną ręką swe oczy kryła w puklach warkoczy
I pierś kryła pod rąbek bielizny;
Drugą ręką od łona odpychała ramiona
Klęczącego u kolan mężczyzny.
Czyż to nie wspaniały romansowy wątek, w sam raz do pokazania na ekranie? Jestem pewna, że gdyby Gottlieb urodził się pół wieku później, byłby geniuszem filmu niemego. Niestety, miał do dyspozycji tylko statyczny obraz.
„Czaty” powstały w drugim okresie wiedeńskim artysty, kiedy wciąż jeszcze pobierał nauki i był podatny na stylistyczne wpływy. Idealistycznie nastawiony młodzieniec usiłował połączyć w swej sztuce motywy polskie i żydowskie; dać wyraz współzależnościom obydwu narodów.
W tym przypadku widać zauroczenia Maurycego kulturą polską. Zachowane płótno ma charakter szkicu – toteż nic dziwnego, ze autor podszedł do charakterystyki postaci pobieżnie; kształty ledwo zaznaczył, nie cyzelując konturów. Jednak mimo impresyjności przedstawienia widać zamysł kompozycyjny, a także emocjonalne zabarwienie sceny.
Zbudowana została na kontrastach bieli (suknia, mur, łabędź) oraz plam ciemnych, prawie czarnych. Ustawione na drugim planie męskie – niemłode, dodajmy – postaci giną w mroku. To pan wojewoda, zdradzany małżonek, który usiłuje nakryć swą panią in flagranti, oraz jego sługa, Kozak.
Kontrapostem dla dwóch starszych mężczyzn są widoczne w dali dwa cyprysy, dwie wysmukłe formy rysujące się na ciemnoszarym nocnym niebie. W ogóle sceneria przedstawienia jest niespokojna, plamy jakby chaotycznie rozrzucone – co oddaje napięcie sytuacji.
Najważniejsze są wydarzenia pierwszoplanowe. Malarz umieścił damę „w bieliźnie” (przecież zerwała się z łoża!) w pozie półleżącej – tak by jej postać przecinała kadr po przekątnej, stając się najsilniejszym akcentem obrazu.
Klęczący u kolan niewiasty chłopak ma dziewczęcą urodę, pomimo wąsa. Ubrany w ciemnoczerwony renesansowy kaftan, który jak cień układa się podług sylwetki panny. Ta zaś jawi się jak wcielenie romantycznej heroiny: rozpacz wymalowana na twarzy, włos zmierzwiony, rozpuszczony, lecz ozdobiony wiankiem. Niby w domowej sukni, lecz nie omieszkała założyć na szyję złotej kolii, na przegub dłoni – bransolety. No i nie zaniedbała złożyć na podołku bukietu kwiatków. Naiwna wizja, lecz jakże spektakularna! Nawet stary Kozak (jak wiadomo z ballady Mickiewicza) się wzruszył… I strzelił w łeb wojewodzie.
[ramka][srodtytul]Maurycy Gottlieb (1856 – 1879)[/srodtytul]
Urodził się w Drohobyczu w 1856 r. Był synem właściciela rafinerii ropy naftowej. Studia rozpoczął w Wiedniu na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Choć wychowany w tradycji judaizmu, postanowił zostać „polskim artystą”. Efektem – przyjazd do Krakowa i kilkumiesięczne studia w tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych przerwane z powodu antysemickich reakcji kolegów. Potem znów Wiedeń (1874 – 1875), następnie podróż do Włoch dzięki stypendium ufundowanemu przez prezesa gminy żydowskiej, którego sportretował. To niejedyna doskonała podobizna pędzla Maurycego – pomimo młodego wieku malarz potrafił oddać psychikę modeli z wielkim emocjonalnym zaangażowaniem. W Rzymie znów spotkał Matejkę i Siemiradzkiego. Na początku 1879 roku powrócił do Krakowa, żeby się uczyć pod okiem Matejki. Zmarł pół roku później po krótkiej chorobie; został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie. Miał 23 lata.[/ramka]
[i]Monika Małkowska, krytyk artystyczny „Rzeczpospolitej”[/i]
[mail=m.malkowska@rp.pl]m.malkowska@rp.pl[/mail]
© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita
Zachowało się kilkanaście dzieł – ale nawet tyle wystarczy, żeby docenić wybitny talent młodego artysty.
Znakomity portrecista miał też „filmowy” dryg: literaturę widział kadrami, fabułę przekładał na scenariusz. Przykładem – scena z „Czatów” ilustrująca fragment ballady ukraińskiej Mickiewicza.
…Na darniowym siedzeniu coś bieleje się w cieniu:
Prace tego artysty dysydenta zna cały świat. Jedną ?z nich Ai Weiwei przygotował dla Parku Rzeźby na Bródnie – pisze Monika Kuc.
Na Wawelu można podziwiać ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb Johanna Georga Pinsla z muzeów we Lwowie i w Stanisławowie.
Na Wawelu można podziwiać ponad 20 ekspresyjnych XVIII-wiecznych rzeźb Johanna Georga Pinsla, przywiezionych z muzeów we Lwowie i Stanisławowie.
Na pierwszej edycji Biennale Sztuki na Malcie, w którym biorą udział artyści z 23 krajów, otwarto polski pawilon narodowy oraz dwie prezentacje przygotowane przez OmenaArt Foundation.
Bank zachęca rodziców do wprowadzenia swoich dzieci w świat finansów. W prezencie można otrzymać 200 zł dla dziecka oraz voucher na 100 zł dla siebie.
- Chcieli mi pomóc konstruktorzy, ale nie radzili sobie z duszą i nie dowierzali radzieckim uczonym, którzy ją zważyli i obdarzyli minusowym ciężarem - mówi rzeźbiarz Jerzy Kędziora o wystawie w Centrum Olimpijskim PKOl w Warszawie.
Rok ten przyniósł wyjątkową dynamikę wydarzeń w PreZero, a także w kluczowych obszarach dla branży gospodarki odpadami w Polsce.
Szybko reagujemy na potrzeby klienta. Potrafimy sprawnie dostosować do nich nasze rozwiązania. Dzięki temu jesteśmy rozpoznawalnym producentem na świecie i monopolistą w Polsce – mówi Rafał Worek, wiceprezes Ponaru Wadowice.
Planujesz sprzedać niepotrzebne rzeczy przez Internet? Robisz porządki w szafie? Znalazłeś nieużywane ubrania albo rzeczy, które tylko zbierają kurz? To świetnie się składa! Sprzedaż online to doskonały sposób na to, aby dać przedmiotom „drugie życie”, a do tego zasilić domowy budżet dodatkowym zarobkiem. Niestety, nie wszyscy kupujący mają uczciwe zamiary. Jak handlować w sieci bezpiecznie i bez stresu? Dzisiaj odpowiadamy na te pytania! Internet to świetne miejsce do sprzedaży. Tysiące ludzi codziennie szuka okazji i używanych rzeczy w dobrym stanie. Chętnie przygarną nieużywane przez Ciebie rzeczy, dając im nowe życie. Pomyśl tylko – te spodnie, które są już za małe, buty kupione w złym rozmiarze czy nieużywany tablet – wszystko to może znaleźć nowego właściciela i pomóc zasilić Twój domowy budżet! Na przykład, komplet ubrań z zeszłego sezonu może dać Ci nawet kilkaset złotych ekstra. Rower treningowy czy stary telefon komórkowy, który stoi i zbiera kurz może znaleźć nabywcę nawet w ciągu kilku dni i za naprawdę niezłą kwotę. Niekiedy jednak proces sprzedaży może być bardzo frustrujący. Jak uniknąć nieporozumień i przeprowadzić wszystko jak najsprawniej, a po drodze nie nadziać się na oszustów? Podpowiadamy!
Bank zachęca rodziców do wprowadzenia swoich dzieci w świat finansów. W prezencie można otrzymać 200 zł dla dziecka oraz voucher na 100 zł dla siebie.
Już 13 grudnia 2024 r. w Google for Startups w Warszawie odbędzie się Wielki Finał Econverse Cup 2024 – kulminacyjny punkt największej symulacji tworzenia biznesu dla młodych w Polsce. Po raz trzeci młodzi Polacy z pięciu miast będą mieli niepowtarzalną okazję zmierzyć się w rywalizacji, prezentując swoje pomysły na biznes przed jury, w skład którego wejdą inwestorzy, mentorzy oraz aniołowie biznesu. W tym roku wydarzenie uświetni wystąpienie Sebastiana Kulczyka.
Geopolityka, geografia i geometria czasem dają się połączyć i coś dobrego może z tego wyniknąć. Jednym z takich momentów było spotkanie przedstawicieli różnych europejskich inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju zorganizowane na mazowieckiej wsi. Wydarzenie, które odbyło się w pierwszy weekend adwentu, połączyło perspektywy wiejskie, miejskie, rolnicze i unijne, aby znaleźć wspólny wątek w kierunku bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego systemu rolno- żywnościowego.
Biznes płaci w zjednoczonej Europie o 80 proc. większe rachunki za energię niż w Ameryce i o 55 proc. większe niż w Chinach. Polska chce w pierwszym półroczu 2025 roku zacząć to zmieniać.
Fundacja Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową, Fundacja Rodzina Kangura, Stowarzyszenie Młodzieży i Osób z Problemami Psychicznymi, Ich Rodzin i Przyjaciół POMOST – Centerko, Fundacja „Gdy liczy się czas” i Fundacja Rak’n’Roll. Wygraj Życie! to laureaci konkursu „Leczmy z troską!”.
Masz aktywną subskrypcję?
Zaloguj się lub wypróbuj za darmo
wydanie testowe.
nie masz konta w serwisie? Dołącz do nas
