Miasto poetów

- Wiersz pozwala nam zobaczyć świat i samych siebie z innej perspektywy, poszerza nasze horyzonty, uwalnia od stereotypów, uprzedzeń oraz poznawczej sztampy – mówi Tadeusz Dąbrowski, dyrektor artystyczny Festiwalu Europejski Poeta Wolności.

Do finału czwartej edycji konkursu Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności, organizowanego przez Miasto Gdańsk, jury - złożone z tłumaczy, poetów, pisarzy, krytyków - pod przewodnictwem Krzysztofa Pomiana - zakwalifikowało siedem tomów wierszy autorów z różnych krajów.

Wiersze nominowanych budzą emocje. - To jest taki tom i takie wiersze, które właściwie człowieka szarpią, rozdzierają. Jak już w to raz weszłam, to nie mogłam się oderwać – opowiada Bogusława Sochańska, tłumaczka debiutu poetyckiego Yahya Hassana (rocznik 1995).

Jego „Wiersze” ukazały się w Danii i osiągnęły stutysięczny nakład! Młody poeta, który określa siebie „bezpaństwowym Palestyńczykiem z duńskim paszportem” odważnie krytykuje islam, pokolenie swoich rodziców, jak i opiekuńcze państwo duńskie. Tom wywołał w Danii szerokie dyskusje na temat potrzeby ochrony prawa do wolności słowa.

Rumunka Ana Blandiana jest autorką tomiku wierszy „Moja ojczyzna A4”(przekład Joanna Kornaś-Warwas). Tytułową „ojczyzną” dla poetki jest kartka papieru w standardowym formacie A4. Autorka  stawia pytanie o granice wolności wobec różnego rodzaju przemocy i zniewolenia w otaczającym świecie. Blandiana angażowała się taką bezpośrednio w obronę wolności. Przed rewolucją z 1989 była głośną dysydentką i obrończynią praw człowieka. Miała odwagę sprzeciwiać się Ceauşescu w oświadczeniach publicznych i wywiadach udzielanych dla radia Wolna Europa. Na skutek zaangażowania politycznego jej twórczość była zakazana w Rumunii w latach 1959-1964, 1985 i 1988-1989. Wydała 25 tomików wierszy, przetłumaczonych na 24 języki.

Lidija Dimkovska z Macedonii nominację zyskała za tom poezji „pH neutralna wobec życia i śmierci” (przekład  Danuta Cirlić-Straszyńska), bogaty w asocjacje i ostre riposty. Autorka tworzy własny poetycki świat, godząc nowoczesności z macedońską tradycją. Dimkovska jest także autorką powieści „Hidden Camera”, która została uznana przez Związek Pisarzy Macedońskich za najlepszą książkę roku
Włoch Vanni Bianconi został nominowany za tomik „Wymówisz moje imię” (przekład Joanna Wajs) o skomplikowanych językowych relacjach w rodzinie o wielonarodowych korzeniach. Autor jest także pomysłodawcą i dyrektorem artystycznym festiwalu literacko-translatorskiego Babel.

Portugalski poeta Daniel Janas prezentuje swoją szóstą książkę poetycką „Częsty przechodzień” (przekład Michał Lipszyc), znakomicie przyjęty przez krytykę. Autor upomina się o wolność twórczą języka. Sam jest mistrzem słowa i nowatorskiej stylistyki. W Portugalii zdobył także uznanie jako dramaturg, autor sztuk „Nenhures” (Nigdzie), „Reféns” (Zakładnicy), „Still Frank” i „Estocolmo” (Sztokholm), napisanych dla grupy Teatro Bruto.

Anikó Polgár z Węgier zdobyła uznanie poetycką książką „Archeolożka w czółenkach” (przekład Anna Górecka) Mimo mitologicznego sztafażu, podejmuje w niej tematy współczesne, mówiące o wolności i zniewoleniu kobiet.

Siergiej Stratanowski z Rosji w tomie „Graffiti” (przekład: Adam Pomorski) łączy gorzko ironiczne wiersze i notatki poetyckie, nawiązując do wielkomiejskich ulicznych graffiti i mówiąc o współczesnej świadomości „szarego człowieka”. Stratanowski w latach 60. i 70. był jednym z głównych autorów samizdatowych czasopism: „37”, „Czasy”, „Siewiernaja Poczta. Po likwidacji tych tytułów stworzył wraz z Kiriłłem Butyrinem podziemne czasopismo literackie i społeczno-filozoficzne „Obwodnyj Kanał”, które ukazywało się do końca lat 80. Był członkiem zarządu Klubu-81, tworzonego przez kilkudziesięciu twórców  literatury nieoficjalnej z Leningradu. Jest członkiem Związku Pisarzy Sankt-Petersburga, Rosyjskiego PEN Clubu, stypendystą Fundacji im. Josifa Brodskiego.

W programie festiwalu są też spotkania z młodymi poetami z Hiszpanii, Chorwacji, Słowenii, Walii i Macedoni z sieci Versopolis (platformy literackiej promującej obiecujących europejskich twórców poza granicami ich krajów) oraz z poetą amerykańskim Duglasem A. Powellem,  twórcą trylogii o AIDS, w skład której wchodzą książki poetyckie: „Tea”, „Lunch” oraz „ Coctails” (w każdej z nich choroba stanowi punkt wyjścia do rozważań o cielesności, miłości i śmierci).

Organizatorzy Festiwalu: Instytut Kultury Miejskiej, Miasto Gdańsk