Jest nowa umowa handlowa z Ukrainą. Co z polskim embargiem?

Po negocjacjach trwających w wakacje i po pozytywnej ocenie przez Radę Europejską w środę, 29 października, wchodzi w życie umowa handlowa z Ukrainą. Zawiera zmienione warunki wolnego handlu Ukrainy ze Wspólnotą Europejską, utrzymuje jednak sporo mechanizmów zabezpieczających unijny rynek przed zakłóceniami.

Umowa została zaakceptowana przez kraje członkowskie 13 października na Radzie Europejskiej, decyzja wkracza w życie 29 października, po 15 dniach od adopcji warunków umowy. Polska była za, sprzeciwiały się jedynie Słowacja oraz Węgry, jednocześnie najbardziej prorosyjskie kraje w UE.

– Zakończył się okres pełnej i jednostronnej liberalizacji importu towarów z Ukrainy i od dzisiaj, tj. 29 października 2025 r. obowiązuje nowa umowa, będąca powrotem do zasad handlu prowadzonego na podstawie Układu Stowarzyszeniowego między UE i UA – skomentowało na swojej stronie polskie ministerstwo rolnictwa.

Jak zmieniał się handel Unii Europejskiej z Ukrainą?

Warunki handlu z Ukrainą zmieniały się w ostatnich latach. Pierwszą umowę UE podpisała z Kijowem jeszcze w spokojnych czasach 2016 r., następnie w ślad za napaścią Rosji, Komisja Europejska podpisała z Ukrainą akt pod nazwą „Autonomiczne środki handlowe”. Było to unijne zawieszenie ceł na ukraińskie towary, wprowadzone w czerwcu 2022 r. dla wsparcia ukraińskiej gospodarki po inwazji Rosji, a także by ułatwić transport zboża, gdy Morze Czarne było celowo zablokowane przez Rosję.

Czytaj więcej

Polityka

Węgry planują antyukraiński sojusz z Czechami i Słowacją

Węgry planują zacieśnić współpracę z Czechami i Słowacją, by stworzyć w Unii Europejskiej blok sc...

Te środki były odnawiane co roku, jednak ostatecznie wygasły w czerwcu 2025 r. i od tego czasu obowiązywał przejściowy system handlu, oparty na zasadach Układu o stowarzyszeniu UE–Ukraina, który utrzymywał jednak ochronne mechanizmy, jak kontyngenty taryfowe. W tym czasie trwały intensywne negocjacje między Kijowem i Brukselą.

Co zmienia dzisiejsza umowa handlowa z Ukrainą?

Umowa ułatwia Ukrainie dostęp do rynku unijnego w ramach kompleksowej strefy wolnego handlu między UE i Ukrainą (DCFTA), ale jednocześnie będzie chronić rynki kluczowych producentów rolnych skuteczniej niż autonomiczne środki handlowe z ostatnich trzech lat. – Zmodernizowana umowa zapewnia dodatkową, wzajemnie korzystną liberalizację handlu, a jednocześnie w pełni uwzględnia wrażliwość niektórych sektorów rolnych UE – informuje KE w materiałach prasowych. Swobodniejszy handel ma wspierać Ukrainę, ale umowa ogranicza przywóz do UE wrażliwych produktów rolnych, ustanawia klauzulę ochronną.

Jak informuje dziś polskie ministerstwo rolnictwa, umowa utrzyma system cen wejścia w imporcie z Ukrainy warzyw i owoców, co oznacza ochronę przed importem po zbyt niskich cenach. Import produktów wrażliwych będzie ograniczony do poziomu kontyngentów taryfowych bezcłowego importu towarów takich jak cukier, mięso drobiowe czy jaja. Kontyngenty te będą podlegały wzrostowi, podobnie jak kontyngenty dla towarów z Unii wysyłanych do Ukrainy.

Czytaj więcej

Rolnictwo

„Dobra transakcja”. Są nowe zasady handlu rolnego Unii z Ukrainą

Ukraina i Unia Europejska osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie przyszłego eksportu ukraińskic...

Bilateralna klauzula ochronna umożliwi czasowe wycofanie koncesji taryfowych przyznanych porozumieniem. Dodatkowe koncesje będą uzależnione od dostosowania ukraińskiego prawa – w ciągu trzech lat – do unijnych przepisów dotyczących pozostałości pestycydów i dobrostanu zwierząt. Wraca postulat powrotu do zasady wzajemności w handlu; kontyngenty przyznane UE w eksporcie na rynek ukraiński wzrosną do poziomu nie niższego niż kontyngenty przyznane Ukrainie – dla mięsa wieprzowego, drobiowego i cukru.

 – Europejskie normy bezpieczeństwa żywności stosują się do wszystkich towarów, które wkraczają na rynek europejski – mówi „Rz” wysoki rangą urzędnik Komisji i wyjaśnia, że to wpływa na proces produkcji czy dobrostan zwierząt także w krajach trzecich.

– Myślimy, że osiągnęliśmy delikatny balans dla obu stron, także dla importu wrażliwych produktów, jak cukier, zboża, drób, jajka, miód. Aktualne limity dla tych wrażliwych produktów są poniżej poziomów handlu obserwowanych w ciągu ostatnich trzech lat – mówi rozmówca „Rzeczpospolitej” z Komisji Europejskiej. Na pytanie, czy umowa otwiera dla ukraińskiego zboża polski rynek, który do tej pory jest chroniony przez rozporządzenie polskiego rządu, odpowiedź brzmi – nie, ale też, że problem transportu zboża przez Europę zanikł po tym, jak wojsko ukraińskie „odbiło” Morze Czarne i ponownie uruchomiło trasy handlowe. Urzędnicy przyznają w nieformalnej rozmowie, że jesteśmy jednak już w innej sytuacji, niż w 2022 czy 2023 r., gdy Odessa i Morze Czarne były zablokowane przez rosyjskie wojsko, co celowo uniemożliwiało Ukrainie eksport zboża. Dziś zboże płynie ponownie głównie Morzem Czarnym, Ukraina wysyła miesięcznie 6-7 mln ton zboża statkami.

Embargo zostaje, choć dalej się nie podoba

Jak słyszymy jednak nieoficjalnie od urzędników KE, jednostronne polskie embargo, czyli zakaz wwozu na rynek polski zbóż z Ukrainy, jest ważnym i trudnym tematem rozmów, obecnym nawet na spotkaniach unijnego komisarza ds. rolnictwa z ukraińskim rządem. Jest to jednak polski, nie unijny akt prawny.

- W Polsce nadal obowiązuje bezterminowy zakaz importu z Ukrainy: pszenicy, kukurydzy, rzepaku i słonecznika oraz niektórych produktów ich przetwórstwa. Wobec pojawiających się fałszywych informacji, resort rolnictwa potwierdza: nowa umowa nie wpływa na modyfikacje powyższych przepisów – poinformowało w środę ministerstwo rolnictwa. 

Na nieformalnym spotkaniu dla dziennikarzy dziennikarze ze Słowacji pytali o gwarancje dla bezpieczeństwa żywności importowanej z Ukrainy. – Wszystkie towary importowane muszą spełniać warunki unijnych przepisów, w tym tych dotyczących zawartości pestycydów – padła odpowiedź KE.

Wprowadzono mechanizm ochronny, z którego kraje członkowskie mogą skorzystać, gdyby import powodował zakłócenia na rynku w jednym lub kilku państwach członkowskich. – Wtedy możemy podjąć działania i odwrócić część dodatkowego dostępu do rynku – mówi urzędnik z Komisji Europejskiej w rozmowie z „Rz”.