Antoni Dudek o pacyfikacji kopalni "Wujek"

Dziś rocznica pacyfikacji kopalni "Wujek" w Katowicach. Członek Rady IPN - Antoni Dudek opowiada "Rz" o osobach odpowiedzialnych za śmierć górników

Publikacja: 16.12.2011 15:03

Antoni Dudek o pacyfikacji kopalni "Wujek"

Foto: W Sieci Opinii

Najkrócej mówiąc, górnicy postanowili zaprotestować przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Oczywiście nie był to jedyny strajk. W całym kraju stanęło kilkadziesiąt zakładów. Jednak to Górny Śląsk był głównym, a zarazem najbardziej uciążliwym dla władz ośrodkiem oporu. Jak wiadomo gospodarka opierała się na węglu. Poza tym górnicy byli najbardziej zdeterminowaną grupą wśród strajkujących: bronili się do końca. Mało kto pamięta o najbardziej skrajnym proteście w kopalniach Ziemowit i Piast, gdzie górnicy protestowali pod ziemią do 28 grudnia.

Dudek wskazuje, kto wydał decyzję o użyciu broni 16 grudnia 1981 roku:

Górnicy z Wujka byli najbardziej zdeterminowani i funkcjonariusze ZOMO podjęli decyzję o użyciu broni. Pozostaje pytanie, na jakim szczeblu o tym zdecydowano. Oficjalnie strzelać kazał chorąży Cieślak, który dowodził specjalnym plutonem ZOMO. Jednak główne rozmowy toczyły się między pułkownikiem Wilczyńskim, dowodzącym akcją pacyfikacyjną, a ówczesnym komendantem wojewódzkim milicji w Katowicach pułkownikiem Jerzym Grubą. Nie wydał on polecenia użycia broni, ale też nie nakazał wycofania się. Gdyby to zrobił, nie byłoby tylu ofiar.

Na temat roli szyfrogramu gen. Kiszczaka:

W dokumencie tym minister spraw wewnętrznych przekazywał swoje uprawnienia dowódcom oddziałów. Innymi słowy dał im prawo do użycia broni, jeśli życie funkcjonariuszy byłoby zagrożone. Rzecz w tym, że generał nie miał prawa tego zrobić, dlatego do dziś toczy się w tej sprawie postępowanie.

Ale najistotniejsze jest to, że pacyfikacji można było uniknąć. Wystarczyło otoczyć kopalnię i poczekać, aż strajk się załamie. Jedna z hipotez mówi, że atak ZOMO miał być demonstracją siły i ostrzeżeniem dla innych strajkujących.

O ukaraniu winnych:

Po upadku komunizmu były trzy procesy funkcjonariuszy ZOMO. Trwały długo ze względu na próby zaciemnienia sprawy, m.in. zniszczono broń, z której strzelali zomowcy. W pierwszych dwóch procesach oskarżonych uniewinniono, podając absurdalne tłumaczenie, że nie wiadomo, kto do kogo strzelał. W trzecim procesie wszystkich funkcjonariuszy ZOMO uznano za winnych i skazano.

Ale dla historyków ważne jest co innego: opór przeciwko stanowi wojennemu nie załamałby się, gdyby nie spacyfikowano Wujka.

Najkrócej mówiąc, górnicy postanowili zaprotestować przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Oczywiście nie był to jedyny strajk. W całym kraju stanęło kilkadziesiąt zakładów. Jednak to Górny Śląsk był głównym, a zarazem najbardziej uciążliwym dla władz ośrodkiem oporu. Jak wiadomo gospodarka opierała się na węglu. Poza tym górnicy byli najbardziej zdeterminowaną grupą wśród strajkujących: bronili się do końca. Mało kto pamięta o najbardziej skrajnym proteście w kopalniach Ziemowit i Piast, gdzie górnicy protestowali pod ziemią do 28 grudnia.

Publicystyka
Rosja zamyka polski konsulat. Dlaczego akurat w Petersburgu?
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Publicystyka
Marek Kozubal: Dlaczego Polacy nie chcą wracać do Polski
Publicystyka
Jacek Nizinkiewicz: PiS robi Nawrockiemu kampanię na tragedii, żeby uderzyć w Trzaskowskiego
Publicystyka
Estera Flieger: „Francji już nie ma”, ale odbudowała katedrę Notre-Dame
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Publicystyka
Trzaskowski zaczyna z impetem. I chce uniknąć błędów z przeszłości