Pisemnie, u notariusza albo na statku - jak sporządzić ważny testament

Spadek jest przedmiotem dziedziczenia, które najprościej można scharakteryzować jako sytuację prawną, w ramach której majątkowe prawa i obowiązki osoby zmarłej (spadkodawcy) oraz niektóre sytuacje prawne przechodzą z chwilą jej śmierci na inną osobę lub osoby (w częściach ułamkowych), w szczególności na osoby powołane do dziedziczenia (spadkobierców). Jedno zdarzenie, a mianowicie śmierć spadkodawcy powoduje więc dziedziczenie spadku po nim, które dotyczy jednocześnie całej masy spadkowej, przez co dochodzi do sukcesji uniwersalnej, bo dotyczącego przejścia całości praw i obowiązków zmarłego.

Dwie podstawy, trzy sposoby

Obowiązujące przepisy przewidują dwie podstawy powołania spadkobierców do spadku: na podstawie testamentu sporządzonego przez spadkodawcę lub wprost na podstawie przepisów ustawy, przy czym niekiedy dziedziczenie odbywa się częściowo na podstawie przepisów ustawy, a częściowo na podstawie testamentu.

1. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, ale zachodzi jedynie, gdy spadkodawca pozostawił po sobie ważny testament, spełniający przewidziane w przepisach wymogi prawne jednej z dozwolonych form testamentu oraz zawierający ważne rozrządzenia spadkiem. Testament musi zawierać precyzyjne (lub przynajmniej możliwe do interpretacji) odzwierciedlenie ostatniej woli spadkodawcy oraz nie powinien wzbudzać wątpliwości co do pochodzenia i autentyczności rozrządzenia testamentowego.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Testament to dopiero początek - jakie obowiązki mają spadkobiercy

Należy sprawdzić, czy testament pozostawiony przez spadkodawcę jest ważny i nie został przez nieg...

2. Dziedziczenie ustawowe stanowi zasadniczą podstawę dziedziczenia, która zachodzi, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie ważnego testamentu, sporządzonego w jednej z form przewidzianych w przepisach prawa. Dziedziczenie ustawowe znajdzie zastosowanie również w sytuacji, gdy spadkodawca wprawdzie sporządził testament, ale został on następnie uznany za nieważny albo gdy żadna z osób powołanych do spadku na podstawie testamentu nie chce lub nie może być spadkobiercą.

3. Dziedziczenie częściowo na podstawie ustawy, a częściowo na podstawie testamentu zachodzi zaś, gdy w testamencie nie powołano spadkobierców do całości spadku (pozostał udział w spadku, do którego nie powołano spadkobiercy w testamencie). Co do zasady, część spadku, do której nie powołano spadkobiercy w testamencie, będzie wtedy podlegać dziedziczeniu na podstawie przepisów ustawy, podczas gdy pozostałe części spadku przypisane w testamencie poszczególnym spadkobiercom, będą podlegać dziedziczeniu testamentowemu.

Obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego przewidują szeroki katalog dozwolonych prawem form testamentów, wśród których wyróżnia się testamenty zwykłe i szczególne. Testamenty zwykłe to:

- testament własnoręczny (holograficzny),

- testament notarialny,

- testament urzędowy.

- kolei do testamentów szczególnych zalicza się:

- testament ustny,

- testament podróżny,

- testament wojskowy.

Szczególna czynność prawna

Testament stanowi szczególną czynność prawną (oraz szczególny dokument) już choćby dlatego, że wywoływane przez niego skutki prawne zachodzą dopiero po śmierci spadkodawcy, a zatem testament ma charakter określany w prawie mianem mortis causa. Z punktu widzenia prawa testament jest także jednostronną czynnością prawną, jako że jego sporządzenie wyraża wolę wyłącznie przyszłego spadkodawcy.

Czytaj więcej

Spadki i darowizny

Tylko otwarcie spadku ujawnia wszystkich uprawnionych do spadku

Dopiero przeprowadzenie formalności pozwala na ostateczne określenie grona spadkobierców.

Jest to również czynność o niezaprzeczalnie osobistym charakterze. Testament może zawierać rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci dokonane tylko przez jedną osobę, w związku z czym nie jest możliwe tworzenie testamentów wspólnych przez kilka osób. Osoba sporządzająca testament (testator) powinna mieć w momencie jego sporządzania pełną zdolność do czynności prawnych oraz dokonywać omawianej czynności osobiście, gdyż niemożliwe jest sporządzenie testamentu przez przedstawiciela.