Wiedza o dłużniku przesadnie chroniona

Gmina chcąca zmusić niesolidnego rodzica do łożenia na swoje dziecko przeprowadza u niego wywiad alimentacyjny i pobiera oświadczenie majątkowe. W ten sposób ma ustalić, jaka jest jego sytuacja życiowa, dlaczego nie płaci na dziecko i jakie ma możliwości zarobkowania.

Wzory dokumentów zawiera [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=269696]rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie wzoru kwestionariusza wywiadu alimentacyjnego oraz wzoru oświadczenia majątkowego dłużnika alimentacyjnego (DzU nr 78, poz. 469)[/link].

W obu są zamieszczone zwroty: „zastrzeżone – po wypełnieniu”. Powoduje to, że po wypełnieniu kwestionariusza i oświadczenia informacje w nich zawarte stają się tajemnicą służbową w rozumieniu [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=179387]ustawy z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych, DzU z 2005r., nr 196, poz. 1631 ze zm.[/link] (art. 23 ust. 2 pkt. 2).

[srodtytul]I tak mają dane[/srodtytul]

Klauzula „zastrzeżone” to najlżejszy z rygorów przewidzianych przez tę ustawę, ale i ona powoduje, że trzeba stosować procedury nią przewidziane.

Gminy mają jednak wątpliwości, po co aż tak zabezpieczać dane o dłużniku alimentacyjnym.

– Te same informacje, niechronione tak restrykcyjnie, mamy w związku z tym, że np. przyznajemy dodatki mieszkaniowe. Na ich zbieranie pozwala [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=163706]rozporządzenie z 27 grudnia 2001 r. (DzU nr 156, poz. 1828) w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, wzoru kwestionariusza wywiadu oraz oświadczenia o stanie majątkowym wnioskodawcy i innych członków gospodarstwa domowego[/link]. Raz więc dłużnik składa oświadczenie majątkowe do celów przyznania dodatku mieszkaniowego i nie jest ono zastrzeżone, a gdy chodzi o zbliżone oświadczenie do celów świadczeń alimentacyjnych, to podlega ono ochronie jako informacja niejawna.

– To obostrzenie jest niepotrzebne – uważa Regina Politowicz, dyrektor Wydziału Świadczeń Społecznych w Bydgoszczy. Zwraca też uwagę, że wiele gmin nie jest świadomych, iż ma do czynienia z tak chronionymi danymi.

Poproszony o zajęcie stanowiska w tej sprawie Departament Świadczeń Rodzinnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia, że fakt, iż te same informacje znajdują się w różnych dokumentach i są w niektórych opatrzone klauzulą, a w innych nie, nie upoważnia do uznania, że klauzuli: „zastrzeżone” nie należy rozumieć w sposób wynikający z ustawy o ochronie informacji niejawnych. Wyjaśnia też, że w obu kwestionariuszach klauzula została nadana przez prawodawcę, dlatego nie jest wymagane dodatkowo nadawanie jej przez osoby uprawnione, jak reguluje to art. 21 ust. 2 ustawy.

[srodtytul]Przeszkoleni pracownicy[/srodtytul]

Dla gminy oznacza to wiele komplikacji.

Nie każdy może się tymi danymi zajmować. Osoby, które mają dostęp do kwestionariuszy, powinny posiadać certyfikat dostępu do informacji niejawnych. Jeśli wywiad mają przeprowadzić pracownicy ośrodka pomocy społecznej, dotyczy to również ich.

– Jednostka może zlecić przeprowadzenie takiego wywiadu tylko osobie, która posiada ważne poświadczenia bezpieczeństwa do klauzuli „zastrzeżone” (lub wyżej) i przeszła przeszkolenia w zakresie ochrony informacji niejawnych – wyjaśnia Wioletta Paprocka, rzecznik prasowy w MSWiA.

– Klauzula „zastrzeżone” oznacza, że muszę wszcząć postępowania sprawdzające, a potem przeszkolić wszystkich pracowników departamentu zajmującego się obsługą świadczeń alimentacyjnych. To może zająć nawet kilka miesięcy – mówi Edward Dobrowolski, pełnomocnik prezydenta miasta Bydgoszczy ds. informacji niejawnych.

[srodtytul]W oddzielnym segregatorze[/srodtytul]

Utrudnione jest też przechowywanie i dostęp do informacji o dłużnikach. Trzeba je przesyłać w podwójnych kopertach, ewidencjonować i przechowywać poza całą dokumentacją sprawy. Gminy mają także wątpliwości, czy w związku z tym wolno im przekazać te informacje komornikowi albo członkom samorządowego kolegium odwoławczego.

Nic dziwnego, że wolałyby, aby te klauzule z druków zniknęły.

Czy nie wystarczyłaby bowiem standardowa ochrona?

– Ustawa o ochronie danych osobowych stwierdza, że gdy przepisy innych ustaw, które odnoszą się do przetwarzania danych, przewidują dalej idącą ochronę, niż wynika to z ustawy, stosuje się przepisy tych ustaw. Tak jest z ustawą o ochronie informacji niejawnych – wyjaśnia Małgorzata Kałużyńska-Jasak, rzecznik prasowy generalnego inspektora ochrony danych osobowych.

[ramka][b]O jakie informacje chodzi[/b]

Te dane zbierane przez gminę o dłużniku alimentacyjnym są niejawne:

osobowe,

o sytuacji rodzinnej,

o sytuacji dochodowej (m.in. o przeciętnym miesięcznym dochodzie z trzech miesięcy),

o sytuacji zawodowej (m.in. o obecnym i poprzednim miejscu zatrudnienia),

o stanie zdrowia dłużnika,

o przyczynach niełożenia na dziecko,