Długi małżonka sprzed rozwodu trzeba będzie uregulować

W myśl art. 26 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] za podatki odpowiada całym swoim majątkiem podatnik. Nieco inaczej jest jednak w odniesieniu do podatników pozostających w związku małżeńskim. Art. 29 ordynacji podatkowej mówi, że odpowiedzialność obejmuje w tym wypadku majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.

Przepis ten nie daje zatem prawa wierzycielowi podatnika do zaspokojenia się z majątku osobistego jego małżonka, ograniczając odpowiedzialność tego ostatniego za dług małżonka wyłącznie do majątku wspólnego.

Potwierdza to wyrok [b]WSA w Gliwicach z 8 marca 2010 r. (I SA/Gl 934/09)[/b].

[ramka][b]Przykład[/b]

Urząd skarbowy wystawił tytuł wykonawczy przeciwko Zygmuntowi F.

Za zaległości podatkowe odpowiada on, zgodnie z art. 29 ordynacji podatkowej, całym swoim majątkiem. Ponieważ pozostaje w związku małżeńskim, odpowiedzialność ta obejmuje jego majątek odrębny oraz majątek wspólny (Zygmunta F. i jego małżonki). Taka sytuacja uprawnia wierzyciela do tego, aby prowadzić egzekucję z majątku wspólnego małżonków.

Pomimo zatem, że faktycznie zobowiązanie dotyczy tylko jednego z małżonków, prowadzi to do faktycznego „współzobowiązania” drugiego małżonka, mimo że małżonek ten nie był zobowiązanym.

Wprawdzie wierzyciel nie może w takiej sytuacji żądać zapłaty zobowiązania przez drugiego małżonka, to jednak na etapie postępowania egzekucyjnego sięga także do jego majątku, który jest wspólnym majątkiem dorobkowym małżonków.

Za taką interpretacją opowiedział się m.in. [b]WSA w Krakowie w wyroku z 2 września 2008 r. (I SA/Kr 696/08)[/b], a także[b] WSA w Opolu w wyroku z 13 lipca 2009 r. (I SA/Op 221/09)[/b].[/ramka]

[srodtytul]Lepiej było myśleć wcześniej[/srodtytul]

Oczywiście małżonek może uniknąć odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe współmałżonka, jeśli w odpowiednim czasie zadba o małżeńską umowę majątkową.

Kiedy powinien ją podpisać?

Wtedy, gdy nie było jeszcze zobowiązania podatkowego, za które można ponosić odpowiedzialność. Ordynacja podatkowa mówi bowiem, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:

- zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,

- zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,

- ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,

- uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.

[srodtytul]Separacja nie chroni[/srodtytul]

Przed odpowiedzialnością za zaległe podatki współmałżonka nie chroni też ani separacja, ani rozwód. Jeśli był wspólny majątek, to trzeba się liczyć z odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe.

Zgodnie bowiem z art. 110 ordynacji podatkowej rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej.

Odpowiada jednak tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. To samo jest w przypadku separacji.

[srodtytul]Możliwe są ograniczenia[/srodtytul]

Były małżonek może liczyć na trojakiego rodzaju ograniczenia swojej odpowiedzialności. Po pierwsze odpowiada on tylko za zaległości podatkowe byłego męża czy byłej żony z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej.

Po drugie ograniczony jest zakres przedmiotowy tej odpowiedzialności. Były małżonek nie odpowiada za zaległości podatkowe małżonka powstałe w związku z pełnieniem przez niego funkcji płatnika lub inkasenta oraz odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi powstałymi po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.

Zapłaty tych należności organ nie może się od niego domagać. Po trzecie odpowiedzialność byłego małżonka ograniczona jest kwotowo. Wysokość egzekwowanych od niego zobowiązań nie może przewyższać wartości jego udziału w majątku wspólnym, niezależnie od tego, jak duże jest zadłużenie byłego małżonka. Potwierdził to [b]WSA w Warszawie w wyroku z 26 lutego 2010 r. (III SA/Wa 1432/09)[/b].

W orzeczeniu czytamy: „Podmioty wskazane w art. 110 ordynacji podatkowej odpowiadają zatem za zaległości podatkowe podatnika z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w okresie trwania wspólności majątkowej.

Dodać należy, że orzeczenie o odpowiedzialności osób trzecich nie uwalnia dłużnika od tej odpowiedzialności, tylko poszerza krąg podmiotów, od których organ podatkowy może dochodzić zaspokojenia przeterminowanych zobowiązań”.

„Zatem odpowiedzialność osób trzecich w ordynacji podatkowej ma charakter subsydiarny (posiłkowy) w stosunku do odpowiedzialności podatnika. Zależna jest nadto od istnienia zobowiązania podatkowego oraz od jego realizacji przez podatnika (a w zasadzie braku realizacji zobowiązania – w całości lub w części). Ma zatem charakter akcesoryjny” – wynika z kolei z wyroku [b]WSA w Warszawie z 16 grudnia 2009 r. (VIII SA/Wa 286/09)[/b].

Wato zwrócić jeszcze uwagę na wyrok [b]WSA w Gliwicach z 31 lipca 2006 r. (I SA/Gl 15/06)[/b].

Wynika z niego, że art. 110 § 1 ordynacji podatkowej nie ma zastosowania do rozwiedzionych małżonków ponoszących solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe wynikającą z mocy prawa wskutek wspólnego opodatkowania ich dochodów w czasie trwania związku i istnienia wspólnoty majątkowej na podstawie art. 6 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link].

„Istnienie solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych małżonków wspólnie opodatkowanych w warunkach opisanych przepisami ustawy stanowiącej o tym podatku powoduje niedopuszczalność orzekania o odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka również wówczas, gdy po powstaniu tego zobowiązania, a więc po upływie roku podatkowego, małżeństwo to przestało istnieć na skutek rozwodu” – czytamy w uzasadnieniu.

[ramka][b]Uwaga [/b]