Prawnicy: Udział w ustawkach kibicowskich to przestępstwo, za które PiS zaostrzył karę

Czy ustawki kibicowskie to „szlachetna forma walki wręcz” czy zwykłe przestępstwo? Analizują to dla "Rzeczpospolitej" Łukasz Duśko i Mateusz Szurman, adwokaci i karniści z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Publikacja: 25.05.2025 11:58

Prawnicy: Udział w ustawkach kibicowskich to przestępstwo, za które PiS zaostrzył karę

Foto: materiały prasowe/Lubuska Policja

Duże poruszenie wywołała czwartkowa rozmowa Karola Nawrockiego ze Sławomirem Mentzenem. Towarzyszyła jej m.in. dyskusja o udziale Karola Nawrockiego w tak zwanych ustawkach kibicowskich, czyli organizowanych przez grupy pseudokibiców bójkach. Z doniesień medialnych wynika, że Karol Nawrocki miał brać udział w takiej ustawce w 2009 r., kiedy to bojówki Lechii Gdańsk starły się z kibicami Lecha Poznań.

Czytaj więcej

Michał Szułdrzyński: Wielki sukces Sławomira Mentzena. Przekonał Karola Nawrockiego do swojego programu

Jaki sport uprawiał w młodości Karol Nawrocki?

Karol Nawrocki, nie chcąc wprost odpowiedzieć na pytanie dotyczącego jego udziału w tym wydarzeniu, wskazał, że „jeśli chodzi o formy szlachetnej, męskiej walki wręcz, to w moim życiu tego było dużo”.

W dalszej części odpowiedzi uwagę skupił na swojej karierze bokserskiej. Boks uprawiał bowiem z sukcesami, jako zawodnik jednego z gdańskich klubów. Użyte przez Karola Nawrockiego pojęcie „szlachetnych form walki wręcz” w kontekście ustawek kibicowskich i postawienie znaku równości pomiędzy boksem a bójkami kibicowskimi nakazuje dokonania weryfikacji, czy aby na pewno udział w ustawce stanowi legalną formę aktywności sportowej czy też może pociągać za sobą odpowiedzialność karną.

Czy udział w ustawce może pociągać za sobą odpowiedzialność karną?

Odpowiadając na to pytanie, uwagę skierować należy na Rozdział XIX kodeksu karnego, zatytułowany „Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu”. To tam ustawodawca zawarł szereg typów czynów zabronionych, przydających prawnokarną ochronę najcenniejszym dobrom prawnym, a więc życiu i zdrowiu.

W rozdziale tym znajdują się m.in. przestępstwo zabójstwa (art. 148 k.k.) czy przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.). Jednocześnie, odnaleźć można w nim przepis, który wprowadza sankcję karną za udział w bójce lub pobiciu (art. 158 k.k.).

Czytaj więcej

Karol Nawrocki brał udział w tzw. ustawkach kibiców. Sztab: Nie wstydzi się tego

Przepis ten przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 za udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu. Przez udział w bójce rozumie się udział w zajściu pomiędzy przynajmniej trzema osobami, z których każdy uczestnik jest jednocześnie atakującym i atakowanym. Z kolei, pobicie oznacza czynną napaść przynajmniej dwóch osób na jedną osobę (wyr. Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 3 lutego 2022 r., II AKa 262/21).

Co istotne, odpowiedzialność karna w tym przypadku nie jest uzależniona od wystąpienia skutku śmiertelnego czy uszczerbku na zdrowiu któregokolwiek z uczestników bójki lub pobicia. Wystarczające jest, aby bójka lub pobicie swoją dynamiką oraz intensywnością „jedynie” generowały zagrożenie wystąpienia takiego skutku.

Art. 158 kodeksu karnego przewiduje karę pozbawienia wolności d 3 miesięcy do lat 5 za udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu.

Określone następstwa na zdrowiu lub życiu uczestników bójki lub pobicia znaczenie mają wyłącznie z punktu widzenia rozmiarów grożącej sprawcom kary. Jeżeli bowiem następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Z kolei, jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

Ustawki kibicowskie a użycie niebezpiecznych przedmiotów

W ramach prowadzonych rozważań nie sposób pominąć art. 159 k.k., który to przepis również zwiększa rozmiar kary za udział w bójce lub pobiciu, względem sprawcy używającego broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu. Wówczas to, zagrożenie karą pozbawienia wolności kształtuje się od 6 miesięcy do lat 8.

Czytaj więcej

WP: Kibolska ustawka Karola Nawrockiego. Obok kandydata PiS byli groźni bandyci

Czy ustawki kibicowskie można uznać za sport? Sąd Apelacyjny w Katowicach to rozstrzygnął

Mając przybliżoną treść przepisów ustawy karnej, rozstrzygnąć należy czy zakres kryminalizacji rysowany przez art. 158 k.k. obejmuje tzw. ustawki kibicowskie czy może jednak jest to legalna forma aktywności sportowej, jak zdaje się sugerować kandydat na Prezydenta RP.

Odpowiedź na tak postawione pytanie udzielił Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 31 sierpnia 2018 r. (sygn. II AKa 83/18). W postępowaniu tym obrona oskarżonego kibica, wskazywała, że udział w ustawce kibicowskiej nie stanowi przestępstwa, albowiem ma „ono w istocie charakter zdarzenia sportowego, z ustalonymi regułami, zasadami, identyczną liczbą biorących udział w zdarzeniu osób / drużyn”. Zdaniem obrony – treningi podejmowane przez uczestników, a także przyświecający tzw. ustawkom cel, jakim jest wyłonienie lepszej drużyny, wyklucza karalność za tego typu zachowania.

Sąd Apelacyjny w Katowicach zupełnie odrzucił prezentowaną linię obrony, wskazując, iż nie może być mowy o zdarzeniu noszącym cechy kontratypu ryzyka sportowego w sytuacji, gdy zachowanie nie nosi cechy „sportu”. Odwołał się przy tym do definicji legalnej sportu zawartej w art. 2 ust. 1 ustawy o sporcie (DzU z 2010 r. nr 127 poz. 857 z późn. zm.), zgodnie z którą „Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają̨ na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągniecie wyników sportowych na wszelkich poziomach”. Tymczasem, w analizowanej przez Sąd sprawie: „aktywność oskarżonych jako uczestników, w formie agresji, skierowana była nie w celu poprawienia kondycji fizycznej, lecz wyrządzenia fizycznej krzywdy innej osobie, sfera psychiki osób uczestniczących w bójkach – « ustawkach » nie była obrazem doskonalenia, lecz atrofii uczuć wyższych, / etycznych, moralnych, intelektualnych. Nie sprzyjała – jak to stanowi wyższej wskazana definicja « rozwojowi stosunków społecznych », lecz powodowała ich patologiczną degradację, będąc tym samym wysoce społecznie szkodliwą”. Konkludując, Sąd Apelacyjny w Katowicach przesądził, że zachowanie takie jak oskarżonych, nie jest sportem, lecz niewątpliwie stanowi przestępstwo z art. 158 § 1 k.k.

Czytaj więcej

Michał Płociński: Rafał Trzaskowski wypadł u Sławomira Mentzena lepiej niż Karol Nawrocki. Bo był sobą

Karol Nawrocki i kibolskie ustawki. Czy kandydatowi na prezydenta grozi jakaś kara?

Podsumowując, udział w ustawkach kibicowskich – wbrew twierdzeniom Kandydata na Prezydenta RP – nie stanowi szlachetnej formy walki wręcz, lecz poważne przestępstwo. Przestępstwo, które nota bene Prawo i Sprawiedliwość uznało za tak karygodne, że w roku 2022 dokonało nowelizacji przepisu art. 158 k.k., znacznie zaostrzając karę za udział w bójce lub pobiciu. Trudno nie dostrzec pewnej niekonsekwencji w takim postrzeganiu tego przestępstwa z późniejszym udzieleniem poparcia na urząd Prezydenta RP osobie dopuszczającej się takich praktyk.

A co się tyczy Karola Nawrockiego, to konsekwencji karnych za swoje zachowanie nie musi się obawiać – to uległo bowiem już przedawnieniu. Czy poniesie konsekwencje polityczne? O tym przekonamy się już 1 czerwca.

Łukasz Duśko, adwokat, doktor, Katedra Prawa Karnego UJ,

Mateusz Szurman, adwokat, doktor, Katedra Prawa Karnego UJ

Duże poruszenie wywołała czwartkowa rozmowa Karola Nawrockiego ze Sławomirem Mentzenem. Towarzyszyła jej m.in. dyskusja o udziale Karola Nawrockiego w tak zwanych ustawkach kibicowskich, czyli organizowanych przez grupy pseudokibiców bójkach. Z doniesień medialnych wynika, że Karol Nawrocki miał brać udział w takiej ustawce w 2009 r., kiedy to bojówki Lechii Gdańsk starły się z kibicami Lecha Poznań.

Jaki sport uprawiał w młodości Karol Nawrocki?

Pozostało jeszcze 94% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Sędzia w stanie spoczynku pobiera pensję sędziego. KRS idzie do prokuratury
Prawo w Polsce
Jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego ws. lekcji religii. Chodzi o oceny
Prawo drogowe
Jakie kary grożą za kierowanie autem bez uprawnień? Trzy scenariusze wydarzeń
Zawody prawnicze
Trzydzieści dni bez urzędówek. Prawnicy szykują protest
Prawo w Polsce
Wybory prezydenckie 2025. Jak zmienić miejsce głosowania przed drugą turą?